Anadolu Selçuklu Devleti

Anadolu Selçuklu Devleti

Türklerin Anadolu'ya yerleşmesi 1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan daha sonra hızlandı Selçuklu Komutanı Kutalmışoğlu Süleyman Şah Anadolu'daki fetihleri batıya yayarak 1075'te iznik'i Bizans'tan aldı ve bur ayı başkent yaparak bağımsızlığını bildiri etti Böylece kurulan Anadolu Selçuklu Devleti, ilhanlıların son Anadolu Selçuklu sultanını tahttan indirdikleri 1318'e değin varlığını sürdürdü

Bizans'ın sınır komşu su olan Süleyman Şah bir zaman daha sonra bu devletin içişlerine karışm Aya başladı 1078'de büyük Selçuklu Sultanı Melikşah, Anadolu'da ayrı bir devlet kuran I Süleyman Şah'ın güçlenmesinden vesvese duym aya başladı 1078'de ordusunu Süleyman Şah'ın üstüne yolladıBeklediği zaferi kazanamadı Süleyman Şah, Bizans'taki taht kavgalarından yararlanarak sınırlarını genişletmeyi ayrılmak zorunda kaldı sonra I Süleyman Şah 1082'de adana ve Tarsus kentleriyle birlikte tüm Kilikya topraklarına sahip oldu 1084'te de Antakya'yı ele geçirdi Arkasından Büyük Selçuklu iznik'te Ebu'lKasım'ı bırakmıştı Melikşah, Süleyman Şah'ın ölümünden sonradan iznik üzerine yeni bir ordu gönderdi Ebu'lKasım, Bizans'tan yardım alarak Büyük Selçukluyu geri çekilmek zorunda bıraktı ve böylece Anadolu Selçuklu tahtını korudu

Tarihi
IKılıç Arslan ve IRükneddin Mesud Devri Anadolu Selçuklu Sultanı Melikşah'ın ölümünden daha sonra kaçmayı başaran I Kılıç Arslan 1092'de Anadolu Selçuklu tahtına çıktı I Kılıç Arslan, izmir yöresinde gitgide güçlenen Türk beyi Çaka Bey'i ortadan kaldırdı Haçlılar karşısında yenilgiye uğrayınca iznik'i terk edip Anadolu içlerine çekilmek zorunda kaldı ve konya 'yı başkent yaptı 1100'de Danişmendlilere yenilen Haçlılar ertesi sene Anadolu'ya ikinci bir ordu gönderdiler Anadolu beylikleriyle birlikte hareket eden I Kılıç Arslan, bu kere haçlı ordusunu bozguna uğrattı Ama Danişmendlilerin Malatya'yı, I Kılıç Arslan'ın da Elbistan'ı alması iki devlet arasında savaşa yol açtı Danişmendlileri yenen I Kılıç Arslan, bundan böyle Büyük Selçuklu tahtını isteyecek değin güçlenmişti Bu amaçla 1107'de Büyük Selçuklu yönetimindeki Musul üstüne sefere çıktı Lakin Habur suyu kıyısında Büyük Selçuklu ordusuna yenildi ve atıyla ırmağı geçerken boğularak öldü I Kılıç Arslan'ın genç yaşta ölümüyle Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliği sarsıldı Anadolu'da üstünlüğü Danişmentliler ele geçirdi

Anadolu Selçuklu tahtı bir süre abes kaldıktan sonra, I Kılıç Arslan'ın oğlu Şahin Şah 1110'da başa geçti Lakin kardeşi Rükneddin Mesud onun sultanlığını tanımadı ve Danişmendlilerin desteğiyle iktidarı ele geçirdi I Rükneddin Mesud, bir zaman Danişmendlilerin denetimi altında kaldı 1142'de Danişmendli Mehmed Bey'in ölümünün gerisinde Anadolu Selçuklularının Anadolu'daki üstünlüğünü yeniden kurdu Bizans ordusunu 1146'da Konya önlerinde yendi Ertesi sene II Haçlı ordusunu eskişehir yakınlarında bozguna uğrattı

I Rükneddin Mesud, geleneğe uyarak ülkesini üç oğlu aralarında paylaştırdı ve II Kılıç Arslan'ı veliaht duyuru etti I Rükneddin Mesud'un 1155'te ölmesinin gerisinde oğulları arasında taht kavgaları başladı Bu sırada Danişmendliler, Bizanslılar, Musul Atabeyi Nureddin Mahmud Zengi ve Ermeni Derebeyi toros birleşerek Anadolu Selçuklu Devleti'ne karşısında harekete geçtiler II Kılıç Arslan devleti ayakta tutabilmek için önce Bizans'la Barışma yapmanın yollarını aradı ve istanbul'a giderek bir mukavele yaptı daha sonra, kardeşi Şahin Şah ile Danişmendlilerin birleşik ordusunu yendi 1175'te Danişmendlilerin egemenliğine son verdi

Bir süre sonradan II Kılıç Arslan ile Bizans arasındaki barışma bozuldu Bunun üstüne Bizanslılar büyük bir orduyla Anadolu içlerine girdi II Kılıç Arslan 1176'da Sandıklı ile Dinar'ın doğusunda, Miryakefalon Savaşı'nda Bizans ordusunu pusuya düşürdü ve ağır bir yenilgiye uğrattı Bu, Türklerin Anadolu'da Bizans karşı Malazgirt'ten sonraki en büyük zaferdi Bu yenilginin arkasından Bizans, Türkleri Anadolu'dan çı Karma umudunu büsbütün yitirdi

II Kılıç Arslan 1186'da ülkesini 11 oğlu aralarında paylaştırdı Ne var oysa, daha kendisi hayattayken oğulları aralarında veliahtlık mücadelesi başladı 1192'de II Kılıç Arslan'ın ölümünden daha sonra oğullarından I Gıyaseddin Keyhüsrev tahta çıktı Lakin 1196'da tahtını ağabeyi II Süleyman Şah'a ayrılmak zorunda kaldı II Süleyman Şah, Erzurum'u alarak Saltukluların varlığına son verdi 1204'te öldüğünde Anadolu Selçuklu Devleti'ni bitmiş eski gücüne ulaştırmıştı…

Son aydınlık yılları
1097 yılında Avrupa, Batı Anadolu'da Anadolu Selçukluları görülmektedir1205'te I Gıyaseddin Keyhüsrev ikinci defa tahta çıktı Karadeniz'deki ticaret yollarını kesen trabzon imparatorluğu üstüne bir sefer düzenleyerek bu yolu her yerde Türklere açtı daha sonra ö nemli dış ticaret limanı olan Antalya'yı topraklarına kattı I Gıyaseddin Keyhüsrev, sultanın ülke topraklarını oğulları arasında paylaştırma geleneğine son vererek merkezi yönetimi güçlendirdi Vilayetleri yönetmekle görevlendirilen şehzadeleri merkezi yönetime bağlı birer vali durumuna getirdi

I Gıyaseddin Keyhüsrev 1211'de öldü ve yerine büyük oğlu I izzeddin Keykavus tahta çıktı Önce kendisine aleyhinde ayaklanan kardeşi Alaeddin Keykubad'ı etkisiz ülkü getiren I izzeddin Keykavus, böylece iktidarını sağlamlaştırdıktan sonradan tüm dikkatini Anadolu'da ticaretin canlandırılmasına verdi Kıbrıs Krallığı'yla bir anlaşma yaparak iki ülke arasındaki ticareti özgür ayla getirdi Kuzey ticaret yolunu açtırmak için Sinop'u Trabzon imparatorluğu'ndan aldı sonra, güney ticaret yolunu engelleyen Ermeni derebeyinin üzerine yürüdü ve Ermenileri yenerek Suriye ticaret yolunu açtı Böylece Anadolu, ticaret kervanlarının merkezi durumuna geldi

1220'de Keykavus'un ölünce kardeşi I Alaeddin Keykubad tahta çıktı En ünlü Anadolu Selçuklu hükümdarlarından biri olan I Alaeddin Keykubad, Akdeniz kıyısında önemli bir l iman olan Kalonoros'u (bugünkü Alanya) aldı Kendi adından dolayı sonradan Alaiye olarak anılan bu kentte bir tersane kurdurdu ve kentin kalesini yeniden yaptırdı Tüccarların karada Ermenilerin, denizde Avrupalı korsanların saldırılarına uğraması üzerine içel'den Antalya'ya kadar bütün kıyı şeridini topraklarına kattı Moğolların Anadolu'ya girmesi tehlikesi karşısında 1226'da Eyyubilerle ilişkilerini geliştirdi bu vesileyle Trabzon imparatorluğu'yla ittifak kuran Harzemşahları 1230'da Yassı Çemen Savaşı'nda ağır yenilgiye uğrattı Moğollara aleyhinde komşu devletlerle bir birlik kuramayan I Alaeddin Keykubad, 1233'te Moğol kağanının egemenliğini tanımak zorunda kaldı

Alaeddin Keykubad 1237'de ölünce yerine oğlu II Gıyaseddin Keyhüsrev tahta çıktı Ama devletin yönetimi sahiden vezir Sadeddin Köpek'in elindeydi Moğolların önünden kaçarak Anadolu'ya sığınan göçebe Türkmenler Anadolu Selçuklu ülkesini tam bir kargaşaya sürükledi Anadolu Selçuklu yönetimi bu kargaşayı önlemek için sert önlemlere başvurunca, Anadolu Selçuklu Tarihinin en büyük ayaklanması patlak verdi Baba ishak'ın önderliğindeki ayaklanmacılar başkent Konya üstüne yürüyünce II Gıyaseddin Keyhüsrev kenti terk etmek zorunda kaldı Fakat sonunda, 1240'ta ayaklanma kanlı biçimde bastırıldı

Baba ishak ayaklanmasının Anadolu Selçuklu Devleti'ni en ince ayrıntısına kadar zayıflattığını görebilen Moğollar, “fırsat bu fırsatdeyip Anadolu'yu işgal etmeye karar verdiler Moğol ordular Doğu Anadolu'ya girerek önce Erzurum'u işgal ettiler sonradan, Selçuklu ordusu ve Moğol ordusu Sivas'ın doğusundaki Kösedağ'da karşı karşıya geldiler II Gıyaseddin Keyhüsrev'in komutasındaki Selçuklu ordu su, sayıca pozitif olmasına karşın, yanlış Savaş taktikleri yüzünden ağır bir bozgun aldı

Moğollar bu zaferden sonra Erzincan, Sivas ve kayseri gibi kentleri ele geçirdiler ve yağmaladılar Sultan II Gıyaseddin Keyhüsrev Moğollarla anlaşma yaptı ve her yıl onlara aidat vermeyi kabul etti Böylece, Anadolu Selçuklu Devleti Moğollara ast bir devlet haline geldi

Kösedağ Savaşı'ndan daha sonra Moğollar Anadolu'da bütün bir Zorlama kurdular Koydukları ağır vergiler halkı zor durumda bıraktı Moğol baskısının yanı sıra, artan Bizans saldırıları, siyasal cinayetler, doğal afetler ve salgın hastalıklar devleti büsbütün sarstı Anadolu Selçuklu Devleti birkaç kez iki ve üçe bölündü *