anaflaksi

anaflaksi Anaflaksi Anafilaksinin toplumda görülme sıklığı ile ilgili fazla dinç sayı saptamak muhtemel değildir Ama, ilaçlar ve gıdaların anafilaksiye en sık yol açan ajanlar olduğu söylenebilir İlaçlardan da en sık romatizmal sancı kesicilerin ve antibiyotiklerin anafilaksiye sebep olduğu görülmektedir Bunlar haricen önemli bir anafilaksi nedeni de arı ve öteki böcek sokmalarıdır Gıdalardan da kabuklu deniz ürünleri ve fındık ezmesinin anafilaksiye en sık neden olan gıdalar olduğu bildirilmektedir 1548333024 1548333024 anaflaksi5c4f8b4da2fd6anaflaksi5c4f8b4da2fd6 http:tbn0googlecomimages?q tbn:1BMY7QYjV1PeM:http:wwwallergystore2comimagesallergyallergy385x261 Klinik Belirtiler Anafilaksi, ölümcül olabilen, önemli, bütün vücudu etkileyen bir alerjik reaksiyondur ve hemencecik tanı konarak tedavisinin yapılması gerekir Bu özellikleri ile tıbbi acillergrubunda yer alır Eğer klinik olarak tanınması gecikirse ve zorunlu uyarı gösterilmezse Yürekdamar veya da solunum sistemi yetmezliğinden vefat gerçekleşebilir Anafilakside bulgular genelde, sorumlu ajanla karşılaştıktan sonra dakikalar hatta saniyeler içinde ortaya çıkabilir Sorumlu casus enjeksiyon yolu ile gücenmiş ise bulgular sıklıkla 5 ile 30 dakikada başlar Fakat bazen bulguların gelişimi bir saat sonrasına değin uzayabilir Eğer sorumlu casus ağız yolundan alınmışsa bulgular genellikle ilk 2 saat içinde oluşur Anafilakside istisnalar dışında en sık görülen belirtiler deriye aittir ve adeta bütün olgularda bulunur Bunu solunum yollarına ait olan bulgular izler, sonradan ise tansiyon düşmesi ve mide barsak belirtileri görülür Deri, havayolları, yürekdamar ve mide barsak gibi birçok organ sistemi kimsesiz veya birlikte etkilenebilir Bu belirti ve bulgular; deride yaygın kızarıklık, kaşıntı, kurdeşen plakları, bronşlarda tıkanıklık, üst solunum yolunda ödem, mide barsak sisteminde hareketlerin artışına ast bulantı, kusma, ishal, kalpdamar sisteminde tansiyon düşmesi veya da ritm bozuklukları görülebilir Acayip olanı ise hastaların sıklıkla vefat korkusu şehvetlitanımlamalarıdır Sık görülen diğer belirtiler burun, gözler ve damakta kaşıntı, hapşırık, dışkı ve idrar kaçırmadır Ara Sıra anafilaksinin ilk belirtisi bilinç kaybı olabilir Bu belirtilerden dakikalar daha sonra ölüm olabilir Klinik Belirtilerin Şiddetini Etkileyen Faktörler Hastadaki alerjik durumun ciddiyeti, sorumluluk sahibi olan ajanla yüksek dozda karşılaşmış elde etmek, eşlik eden öteki hastalıkların (astım, kalp hastalığı) olması kliniği etkileyen faktörlerdir Evvelden yürek hastalığı yer alan kişilerde, sorumlu olan ajanın enjeksiyon yolu ile uygulanması, ciddi anafilaksi riskini ve buna bağlı ölüm olasılığını arttırır Hem, bazı tansiyon ilaçları kullananlarda anafilaksi sonucu ölüm oluşması fazla daha sık görülebilmektedir Tüm bunlara ek olarak anafilaksi sırasında tedavinin yapılmasında geç kalma olursa tepkime daha ağır seyreder Tedavi Anafilaksi, hızla oluşup hastayı öldürebilen acil bir hastalık olduğundan, tedavisi de çok çabuk uygulanmalıdır Ilk müdahale mümkünse hastanın bulunduğu yerde yapılmalıdır Anafilaksi bir ilaç enjeksiyonu sonucu ulaşabildiğinden, anafilaksinin tedavisinde kullanılan ilaçların ve malzemelerin enjeksiyon yapılan her merkezde hazır bulundurulması gereklidir Arı ve gıda alerjisine bağlı anafilaksi, genel olarak bir sağlık kuruluşu haricen geliştiğinden, bu riske sahip hastalar ilaçları yanına taşımalı ve kendi kendine tedavi yapabilmesi konusunda eğitilmelidir Tedavide yapılması gerekenlerin başında hastanın hava yolunun ve yürekdamar sistemi durumunun değerlendirilmesi ve tedavi süresince takibi gelir Anafilakside en kayda değer vefat sebepleri üst solunum yollarındaki ödeme alt tıkanma, buna alt solunum yetmezliği ve kalpdamar sistemine ait iflastır Tedavi girişimleri bunları düzeltmeye karşın olacaktır Üstteki solunum yollarındaki ödeme yan oluşan tıkanma hap tedavisine tatmin edici cevap vermez ise üstteki solunum yoluna tüp uygulanması veya boğazın öne kısmından solunum yoluna delik açma yaşam kurtarıcı olabilir Hastanın boynu en ince ayrıntısına kadar arkaya içten kıvrılıp ağız açık tutulmalıdır Adrenalin, anafilaksi tedavisinde en manâlı ilaçtır Anafilaksiden ölenler, genelde adrenalin kullanılmayan ya da eksik kullanılan hastalardır Adrenalin ile yürekdamar ve solunum sitemi bulguları tez geri normale dönebilir Fakat uygulanırken tehlikeli ast etkiler de ortaya çıkabilir Bazen ani tansiyon yüksekliği ve beyin kanamasına, kalp krizine ve ciddi ritm bozukluklarına yol açabilir Adrenalin cilt altı, kas içine, ya da doğrudan doğruya damar içine uygulanabilir Adrenalinin uygulanma yoluna hastanın durumuna kadar karar verilebilir Bulguların devam etmesi ya da bitmiş etmesi durumunda 1520 dakikada bir tekrarlanır Adrenalin uygulandıktan daha sonra öteki ilaçlar uygulanır Antihistaminiklerin etkileri sınırlı olmakla birlikte anafilakside kullanılmalıdırlar Kortizonun, alerjik yanıtın erken fazına etkisi olmaması nedeniyle, anafilaksinin açılış tedavisinde faydası sınırlıdır Hipotansiyonun durumunun düzeltilmesi için hem damar içine serum uygulamaları gerekebilir Bronş tıkanıklıkları için gerekirse bronş açıcı spreyler kullanılabilir Hem oksijen verilmelidir Anafilaksi, kol ya da bacaktan enjeksiyon ya da arı sokması sonucu oluştu ise, emilimi geciktirmek için turnike uygulanmalıdır Turnike her 10 dakikada bir dakika özgür bırakılmalıdır Bu girişimler yapılırken, hastanın yoğun bakım ünitesine nakli ve bulgular ayrıntılarıyla düzeldikten sonradan tekrarlaması riski nedeniyle 12 gün gözlem aşağıda tutulması gereklidir Anafîlaksinin şiddetine, hastanın ihtiyaç duyduğu tedaviye tarafından, taburcu olduktan sonra ağızdan antihistaminik, bronş açıcı ve kortizon tedavisine 710 gün devam edilmesi uygun olur Alerjik kişiler daha evvelden reaksiyon gösterdiği bir ajanla karşılaştığında hemencecik bir antihistaminik almalıdır Oysa bu anafilaksi gelişimini önlemeyebilir Anafilaksinin ilk belirtileri görüldüğünde adrenalin kullanılmalıdır bu nedenle hasta daha önce alerjik bir tepkime geçirmiş ise ve yineleme riski var ise (arı alerjisi, yiyecek alerjisi, egzersize yan anafilaksi, idiyopatik anafilaksi), kendi kendine uygulayabileceği adrenalin kitini (Epipen ya da Fastject gibi) yanında taşımalıdır Bunun için bu hastalara içinde enjeksiyona hazırlanmış tek dozluk adrenalin bulunan adrenalin otoenjektörleri önerilir Acil durumlarda elbise çıkarılmadan otoenjektör uygulanabilir Hasta otoenjektörü yanına taşımalıdır Son kulamla süresi geçen otoenjektörlerde adrenalinin etkinliği kayda değer ölçüde azalır bu nedenle yenisi ile değiştirilmelidir Korunma Anafilaksi nedenini saptamak sonraki atakları önleme açısından fazla önemlidir Itinalı bir hikaye anafilaksinin nedeni hakkında ipucu verebilir Gerektiğinde deri testleri veya kandan alerji tayinine başvurulur Sorumluluk Sahibi ajandan sakınmak en etkili korunmadır İlaçları sadece belli gereklilik olduğunda ve reçete doğrultusunda göstermek en öncelikle yapılması gereken bir korunma yöntemidir genelde daha önceden herhangi bir ilaca alerji büyüyen kişiler bu durumu her doktor muayenesi ve reçete yazımı sırasında doktora hatırlatmalıdır Hastalar sağduyu olduğu tanıdık ilaçlarla çapraz reaksiyon veren ilaçlardan da kaçınılmalıdır ve bu konuda doktorla istişarede bulunmalıdırlar Damar yolu veya kabadan enjeksiyondan ziyade ilaç uygulaması için ağız yolu seçim edilmelidir Gıdaya ast anafilaksilerde reaksiyon oluşturan gıdalardan kaçınılmalıdır Buradaki bir risk hastanın aklıselim olduğu gıdanın, karışım gıdalar içinde bilinmeden alınmasıdır böylece hazır gıdalardaki içerik etiketleri dikkatle gözden geçirilmelidir Anafilaksiye neden olan sebep arı sokması ise arı aşısı uygulaması gereklidir Bir alerji merkezinde bu tedaviye başlanmalıdır Daha sonraki arı sokmalarında anafilaksi gelişimini önleme açısından aşı uygulaması çok etkilidir Anafilaksinin tekrarlama riski olan hastalar bilhassa gıda, hap ve arı alerjisi olduklarına dair veri içeren bilezik, kart veya künye ve adrenalin kiti taşımalıdırlar Hastaneye gelmeden önce adrenalini uygulaması için kendisi ya da ailesi eğitilmelidir alintidir