Anal fissür

Anal fissür (çatlak), makatın çıkışında meydana gelen çatlak halinde bir yara sonucu dışkılama sırasında ve sonrasında şiddetli ağrıya ve bazen kanamaya neden olan bir hastalıktır. Görünüş olarak küçük bir lezyon olmasına rağmen sarih rahatsızlık verir. Çatlak ençok art orta velev oluşmaktadır. Birinci bir aylık devirdeki yırtıklara akut (erken) anal fissür, daha uzun vadeli çatlaklara ise kronik (geç) anal fissür denmektedir.

Hatun ve erkekte tıpkı orantılarda ve her yaş kümesinde görülebilir. Bebek ve çocuklarda görülen makattan kanamanın da en sık sebebini oluştururlar.

Sebebi şimdi tam olarak belirlenememiş, çeşitli faktörler ileri sürülmüştür.Uzun müddetli kabızlığın, tevellüdün, Crohn marazı ve ülseratif kolit üzere iltihabi barsak illetlerinin çatlakların oluşumunda ve devamında tesirli olduğu bilinmektedir. Hastaların birçoklarında şikayetlerin başlamasından evvel büyük ve sert bir dışkılama hikayesi yahut bazen ishal sırasında sık barsak hareketlerinin oluşu illeti başlatan hikayedir. Rektal bir termometrenin yerleştirilmesi, lavman cihazının ucu ve velev rektum ve anüsün muayenesinde kullanılan bir endoskop anal fissür meydana gelmesi için ehil bir travma oluşturabilir. Çok sık olmasa da hamilelik, bir tevellüt hikayesi sırasında da perineal travma sonucu çatlak oluşabilir. Anal fissürlü hastalarda anal istirahat basınçları yüksek bulunmakta ve art orta velev azalmış kan akımı önemli ağrıdan ve güzelleşmedi gecikmeden sorumlu tutulmaktadır.

Anal fissürlü hastaların birçoklarında anal ağrı ve münhasıran ağrılı dışkılama mevcuttur. Ağrı, umumiyetle yırtılır, kesilir üzere yahut yanma formunda tanım edilir ve çoklukla dışkının çıkışı sırasında duyulur. Ağrı, anal kanaldaki lezyonun büyüklüğü ile orantılı değildir. Çatlak küçük ancak ağrısı, şiddetli olabilir. Ağrı dışkılamadan çabucak sonra kısa vadede bitebilir yahut devamlı olabilir. Bazen dışkılama işlevini başlatmayı durduracak kadar, kabızlık oluşturabilir. Büyük, sert dışkının geçişi çatlağın daha da ilerlemesine yahut devam etmesine neden olur. Bunlara ek olarak kanama, kaşıntı ve bed kokulu dışkılama, üriner şikayetler olabilir.

Anal fıssür, makattan olan ağrılı kanamaların en sık görülen sebebidir. Kanama, parlak al, bir kaç damla halinde yahut çoklukla tuvalet kağıdına bulaşma halinde görülür. Kanama bazen daha çokça, damlama biçiminde tuvalete boşalabilir. Kanamagenellikle küçük ölçülerdedir ve çoklukla kansızlığa sebep olmaz. Kaşıntı, anal ülserasyondan kaynaklanan akıntı nedeniyle oluşur ve hastaların % 50 kadarında ortaya çıkar. Anal fissürden kaynaklanan ağrı bazen sık idrar yapma, velev idrar yapamama ile sonuçlanabilecek kadar idrar yolu şikayetleri ile seyredebilir.

Çatlak halindeki yara 4-5 haftadan çokça devam ederse, çatlak hattı önünde hemoroide (basur) misal bir deri uzantısı oluşur; buna hipertrofik papilla yahut bekçi bir göğüs denir. Çatlak daha da derinleşir ise ağrı ve kaşıntı artar, yani artık kronik (müzmin) anal fissür oluşur. Ağrı saatlerce, velev gün uzunluğu devam edebilir. Kanama seyrektir. Bazen her tuvalete çıkışta kanama olabilir ve kağıda bulaşır usuldedir; hemoroidlerdeki üzere püskürür üslupta değildir.

Anal fissürün tıbbi tedavisinde kabızlıktan korunma çok kıymetlidir. Bunun için bol meyve, zerzevat tüketilmelidir. Bayanlardaki anal fissür, çoklukla veladet travması yahut doğumdan sonraki birinci günlerde oluşan kabızlıkla ilgilidir. Anal fissür bir biçimde oluşmuşsa diyet, dışkı yumuşatıcı ilaçlar, kısa periyodik topikal kremler, sıcak su oturma banyoları 3 hafta kadar devam edilmeli, ağrı varsa ağrı kesiciler verilmelidir.
Akut (erken) fissürlerde ilaç tedavisinin muvaffakiyet talihi, dikkatli bir pratik ile % 80 'dir. Gelgelelim fissür kronikleşmiş ise, yani çatlak derin ve yeri çok sert ve bekçi göğüs gelişmiş ise bu cins tıbbi tedavi % 50 başarısız kalacaktır. Kronikleşmiş anal fissürde tedavi, tıbbi yahut cerrahi yolla anal spazmın giderilmesi esasına dayanır. Tıbbi tedavi ile muvakkat rahatlama sağlansa da, esas tedavi cerrahi müdahale ile sağlanabilmektedir.

Cerrahi tedavideanal dilatasyon, fissürektomi velateral internal sfinkterotomi kullanılmaktadır. Günümüzde bu metodlardan en sık lateral internal sfinkterotomi denilen metod tercih edilmektedir. Bu ameliyatta lokal yahut umumi anestezi altında açık yahut örtülü olarak iç sfinkter kesilir. Her iki yöntemdede anal basınç ehil ve eşit ölçülerde düşer. Ameliyattan sonra çatlakların %97 ile %100'ü külliyen güzelleşmektedir. Hastaların %90'ından ziyadesi 48 saat içersinde ağrıdan kurtulurlar.

Ayrıyeten anal fissür tedavisinde lokal olarak kullanılan Glyceryl Trinitrate (GTN) merhemleri anal kanaldaki basıncı azaltarak tesirli olmakta, tesirinin çabuk geri dönmesi, ilacın olumlu tesirinin süratli bir halde ortaya çıkması, bu türlü bir tedavi ile fissür vakalarının bir kısmında cerrahi tedaviye gerek kalmaması, başarısızlık olmasının hastada rastgele bir zarar meydana getirmemesi ve yan tesirlerinin son kademe az, kıymetsiz olması nedeniyle günümüzde tercih edilmeye başlayan tedavi usulleri olmaya başlamıştır.

Günümüzde yeni bir pratik ile komplike olmamış anal fissür hastalarına cerrahi tedaviye alternatif olarak Botulinum toksini (Botox) injeksiyonu yapılmaktadır. Süreç anestezi gerektirmeden poliklinik koşullarında uygulanmakta ve süreçten derhal sonra hastalar meskenlerine gönderilmektedir. Bu yol, rastgele bir anestezi gerektirmemesi, ağrısız olması ve ameliyata nazaran mütenasip maliyeti ile alternatif bir seçenek olarak görülebilir.