Anestezi hakkında sık sorulan sorular

Hastalar nasıl uyutulur?

Hastalar ameliyathaneye geldiğinde anestezi tabibi tarafından karşılanır, sedyeden ameliyat masasına ameliyat ekibi tarafından anestezi hekiminin yardımıyla alınırlar. Bundan sonra anestezi tabibi hastaya tansiyon aletini, kalp monitörünün elektrodlarını ve puls oksimetre (kandaki oksijeni ölçer) cihazının parmak ucu kablosunu bağlar. Bunlar ameliyat boyunca hastanın yaşamsal fonksiyonlarının yakından izlenebilmesini sağlar. Gerekirse anestezi başlamadan evvel 3-5 dakika vadeyle maskeyle oksijen verilebilir. Bundan sonra sırasıyla ağrılı uyaranları azaltacak, anestezi denen hususî uyku halini oluşturacak ve kas gevşemesi sağlayacak ilaçları damar yoluyla hastaya uygular. Daha sonra anestezist tarafından hastanın nefes borusuna yerleştirilen bir tüp sayesinde hastaya oksijenle karıştırılmış olarak anestezik gazlar verilir. Bu gazlar verildiği sürece anestezi devam eder, kesildikten kısa bir mühlet sonra anestezi sonlanmış olur ve hasta uyanır. Bu süreç içerisinde anestezi tabibi mütemadi hastanın başındadır ve ameliyatın seyri ile ilgili gerekli tedavileri yapar.

Anestezist sizi "uyuttuktan" sonra başınızdan ayrılır mı?

Anestezi verilen hastalar hiç bir formda ameliyathanede yalnız bırakılmaz. Hastaların bir kısmı anestezi hekiminin kendisini "uyuttuktan" sonra diğer bir işi kalmadığını, ameliyathaneden ayrıldığını zannedebilir. Ama ameliyat öncesi yapılan muayenesinde çok sağlıklı bulunan hastalarda bile yaşamsal fonksiyonlarda beklenmedik değişiklikler olabilir. Bu nedenle anestezi hekiminiz daima yanınızda ve sizin tek koruyucunuzdur.

Uyku ve anestezi tıpkı şey midir?

Umumî anestezi günlük konuşmalarda “uyumak” olarak isimlendirilir. Umumî anestezi uygulandığı hengam şuur kaybolur, hasta uyur. Gelgelelim bu sıradan bir uyku değildir. Şuur kaybolmuş ve vücudun birçok organlarının işlemesi de değişmiştir. Bu durumda, anestezist vücudun işlemesi değişen organlarını denetim eder ve bunlar için gerekli tedavileri yapar. “Narkoz” daha eski devirlerden gelen bir tabirdir; "derin uyku" halini belirtir. Bazen anestezi sözünün mahalline kullanılsa da anesteziyi eksik olarak tanım eder, bu nedenle anestezistlerce pek sevilmez.

Ameliyatın ortasında uyanmak diye bir şey var mıdır?

Çağdaş anestezi tekniklerinin şimdi yaygın tasarrufa girmediği periyotlarda bazen bu durum ile karşılaşılabiliyordu. Günümüzdeki teknikler ve denetimi kolay ilaçlar sayesinde epeyce seçkin olarak rastlanan bu durumdur. Ameliyat mühletince hep yanınızda bulunacak olan anestezi hekiminiz çağdaş izleme usulleri ile uyku derinliğinizi saptayarak bu türlü bir duruma müsaade vermeyecektir.

Anestezi vadesi en çok ne kadardır ?

Anestezi birkaç dakika yahut saatlerce sürebilir. Bu ameliyatın çeşidine ve seyrine bağlıdır, ameliyatın ne kadar sürmesi gerekiyorsa, anestezi de kesintisiz olarak o kadar sürdürülür.

Hangi hastalar anestezi alamaz ?

Günümüzdeki geliştirilmiş anestezi ilaçları, anestezi teknikleri ve hastaların yaşamsal fonksiyonlarını izlemeye yarayan cihazlar ve ameliyat sonrası ağır bakım üniteleri sayesinde daha önceleri anestezi verilemeyen hastaların artık inançla her türlü ameliyatı olabilmeleri mümkündür. Kalp marazı, uzun mühletten beri devam etmekte olan böbrek illeti ve ağır akciğer illeti olan hastaların da ameliyat geçirip güzelleşme bahtı var. Daha da ötesi bu hastalar mevcut bu marazlara yönelik ameliyatlarını rahatlıkla olabiliyorlar.

Bu çeşit illeti olan hastasını muayene eden anestezi hekimi, yapacağı tetkiklerle marazın kademesini saptayıp, ameliyat öncesi yapılacak tedaviyle marazın belirtilerinin azaltılması için uğraş sarf eder, şayet gerek duyarsa ilgili kısımlardan görüş velev. Bütün bu gayretin hedefi sizin için en az tehlike yaratacak münasebetli anestezi ilaç ve tekniğini seçmektir. Bütün bu çalışmalar sonucu makul koşullarda her hasta inançla anestezi alabilir.

Ameliyat vadesince yaşamsal bulgularınızı kim, nasıl izler?

Daha evvel de belirtildiği üzere ameliyat mühletince yaşamsal bulguları izlemek anestezi hekiminin en temel vazifesidir. Ameliyattan evvel hastaya takılan müsait ilişkiler sayesinde hastanın kalp atımları, dokularına ulaşan oksijen yoğunluğu ve kan basıncı devamlı olarak izlenir. Gelişmiş anestezi cihazları sayesinde anestezi verilmeye başlandıktan sonra yerleştirilen irtibatlarla vücut ısısı, nefesle alıp verdiği karbon dioksit, anestetik gazlar ve oksijen ölçüsü ve velev anestezi derinliği devamlı olarak ölçülmekte ve kaydedilmektedir.

Bölgesel yahut lokal anestezi uygulandığında hasta ameliyatı seyreder mi?

Muhakkak hayır, bölgesel anestezi uygulandığında, damardan kimi sakinleştirici ilaçlar verilerek hastalarda uykuya misal bir hal oluşturulabilir. Bu biçimde rahatlayan hasta ameliyathanedeki faaliyetlerden ve konuşmalardan etkilenmez ve ameliyatın rahatsızlık verebilecek kısımlarını hafif uykuda geçirir. Birtakım hastalar bölgesel anestezinin tesirleri yeterlice yerleşince ve ağrı duymadıklarını fark edince uyumak istemeyebilirler. Hastalar isterse ameliyat müddetince anestezistleriyle konuşarak vakit geçirebilirler. Tüm ameliyatlarda bir siper yerleştirildiğinden zati hastanın ameliyat kesimini görmesi olanaksızdır.

Ameliyata niye aç gelmek lazım?

Anestezi verilecek hastaların midesi boş olmalıdır. Hasta anestezi altındayken, dolu midede bulunan besinler ve asitli mide likidi yemek borusundan geri gelerek, nefes borusuna kaçabilir. Bu da istenmeyen bir durumdur ve hayati tehlikeye neden olabilir.

Yetişkin hastalara ameliyat öncesi gece 24.00’ten itibaren katı besin almamalıdır, ameliyat öğlenden sonra ise sabah 06.00 da iki dilim ekmek yahut 4 bisküvi ile istenilen likit ile alabilirler. Ameliyattan 2 saat öncesine kadar berrak likit (su, şekerli su, çay, ıhlamur, berrak meyve suları) alabilirler (süt, gazlı içecekler, çorba hariç). İlaçlar ameliyattan 1 saat öncesine kadar bir yudum su ile içilebilir.

Kimi anaların az ölçü bir şeyler yemenin evlatlara zarar vermeyeceğini, onları doyurmayacağını düşünerek, tabibinin müsaadesi olmadan ameliyattan evvel bebeklerini beslemeleri yahut emzirmeleri sakıncalı bir durumdur.

Çocuklarda aşağıdaki tabloya uyulmalıdır:
Ameliyattan evvel neden serum takarlar?

Ameliyattan evvel damara yerleştirilen plastik bir kanül yardımı ile hastaya serum takılır. Bu damar yoluyla verilen ilaçlar kısa vade içinde hastanın bilincinin kaybolmasını ve anestezinin başlamasını sağlar. Ameliyattan evvel ve ameliyat sırasında hastanın likit ve elektrolit gereksinimi bu damar yolu ile karşılanır. Tekrar bu damar yolundan, ameliyat sırasında yaşamsal bulgularda oluşabilecek değişiklikleri denetim altına almaya yarayacak ve tedavi edecek ilaçlar enjekte edilir. Hasılı ameliyattan evvel açılan damar yolu hastayı hayata bağlayan en değerli araçlardan biridir. Ameliyattan sonra da damar yolundan ağrı kesiciler, kusma ve bulantıyı önleyecek ilaçlar ve hasta ağızdan besin alabilecek hale gelene kadar likit verilir. Damardaki bu plastik kanül gereksinim sona erdiğinde çıkartılarak iptal edilir.

Anesteziye karşı alerji olabilir mi?

Yalnızca anestezikler değil, bütün ilaçlar alerjiye neden olabilir. Lakin birkaçı dışında anestezi ilaçlarına alerji seçkin rastlanır. Alerjik reaksiyonlar ilacın verildiği nahiyede, bazen damar boyunca kızarıklık, kimi hastalarda ürtiker biçiminde döküntüler, çok daha nadir olarak da ani tansiyon düşmesi, nefes almada zorluk ve çarpıntı halinde olabilir. Anestezi öncesi yapılan alerji testlerinin ilmî bedeli yoktur. Anestezi hekiminiz her türlü alerjik reaksiyona müdahale konusunda eğitimli ve deneyimlidir ve ameliyathane koşulları bu türlü durumların tedavisi için en münasip ortamdır.

Anestezi sırasında dişler zarar görebilir mi?

Anestezi hekimine ağzınızda takma diş, protezinizi tutan tek bir yahut birkaç diş yahut sallanmakta olan rastgele bir diş olduğunu ameliyattan evvel söylemenizde büyük yarar vardır. Genellikte çıkabilen protezler ameliyathaneye gelmeden evvel çıkarılır. Anestezist, nefes borunuza tüp yerleştirirken kısmi protezi tutmaya yarayan tek dişin zarar görmemesi için efor sarf eder. Lakin rastgele bir işlevi olmayan ve sallanan dişlerin ameliyattan evvel çekilmesinde yarar vardır. Zira bunlar ne kadar dikkat edilse de anestezi sırasında mahallinden çıkabilir. Alışılagelmiş koşullar altında sağlam dişler zarar görmezler.

Sigara içenlerde risk nedir?

Anestezi hekimi hastanın sigara tiryakisi olmasından hoşlanmaz. Sigara içen hastalar anestezi sırasında ve münhasıran anestezi sonrasında uyanma devrinde birtakım dertler yaşar ve anestezistlerine de yaşatırlar, lakin bu yaşananları kendileri pek hatırlamadığı için ameliyattan sonraki yaşantılarında da sigara içmeye devam ederler .

Şayet sigara içiyorsanız bir an evvel bundan vazgeçmeniz en doğrusudur, zira sigaranın yıllardır yapmış olduğu tahribatın güzelleşmesi bıraktıktan sonra uzun hengam alır. Ameliyattan birkaç gün evvel sigarayı bırakmış olmanın ne size, ne de anestezistinize rastgele bir yararı yoktur. Kendinize ve anestezi hekiminize yapacağınız en büyük kötülük ise ameliyattan birkaç saat evvel sigara içip ameliyathaneye gelmektir.

Ameliyat sonrasında boğaz ağrısı neden olur?

Ameliyat ahir anestetik gazlar kapatılır ve hastanın yavaş yavaş uyanması beklenir. Hastanın yaşamsal refkeksleri geri döndükten sonra, nefes yollarındaki tüp çekilir ve hastanın kendi kendine soluması sağlanır. Ameliyat sırasında büyük yararı olan bu tüp kimi hastalarda nefes borusunda bir ölçü tahriş yapabilir. Ameliyattan sonra hastanın boğazında hissettiği ağrı, gıcık ve yutkunma zorluğu bunun nedeni olup muvakkattir. Son yıllarda geliştirilmiş olan kişisel hususlardan yapılmış yumuşak tüpler bunu en az seviyeye indirmiştir.

Ameliyat sonrası bulantı-kusma neden olur ?

Kimi ameliyatlarda cerrahi uyaranlar ameliyat sonrası bulantı ve kusmaya yol açabilirler. Çocuklarda şaşılık ameliyatlarından sonra, yetişkinde karın ameliyatlarından sonra kusma ve bulantı gayri ameliyatlara nazaran daha sık olarak ortaya çıkar. Son yıllarda geliştirilmiş olan anestezi ilaçlarının bu tesirleri son aşama azaltılmıştır, velev birtakım anestezi ilaçlarının bulantı-kusmayı önleyici tesirleri vardır.Bulantı-kusmayı önleyen pek çok ilaç bulunmaktadır, anesteziden uyanmadan evvel bu ilaçlar damardan verilerek bu sorun önlenebilir.

Ameliyat sonrasında ağrı çekmek kader midir?

Günümüzde ameliyat sonrası çok ağrı çekmek artık kader değildir. Ameliyat sonrası çekilen ağrının pek çok zararlı tesirlerinin olduğu artık kanıtlanmıştır. Hastaların, anestezi ilaçlarının tesirlerinden büsbütün kurtulup yaşamsal fonksiyonlarının istikrara kavuşması için bir vade bekletildikleri “derlenme bölümünde” ağrı kesiciler uygulanarak ağrı hafifletilmeye çalışılır. Hastanın bilinci büsbütün açılınca “Hasta Denetimli Analjezi” tatbikine geçilir. Bu tatbik bir cihaz yardımı ile yapılır. Cihaz hastaya düşük dozda ağrı kesiciyi mütemadi olarak verirken, ağrısı olduğunda hastanın bir düğmeye basarak kendisine serumun gittiği damar yolundan ek bir ölçü ağrı kesici vermesine imkan tanır. Bu ölçünün hadleri da cihazın programlanması ile evvelden belirlenmiştir. Burada hedef en düşük dozda ilaç kullanarak hastanın ağrısını dindirmek ve konforunu sağlamaktır.

Ameliyat sonrası ağrınız için verilen morfin zararlı mıdır?

Katiyetle değildir, şiddetli ağrı devam ettiği sürece tutarlı dozda morfin verilen hastalar morfinman olmaz. Ameliyattan sonra ağrısı azalan hasta kısa vadede ayağa kalkıp dolaşabileceği ve daha rahat nefes alıp verebileceği için güzelleşme hızlanır. 24-48 saat sonra ağrının şiddeti azalınca morfin alanına gayrı ağrı kesicilerle ağrı tedavisine devam edilir.

Evvelce ilaç bağımlısı olup tedavi görmüş olan hastaların durumu farklıdır.

Her ameliyatta kan verilir mi?

Hayır, lakin çok gerektiğinde ameliyat olan hastaya kan verilir, günümüzde kan vermenin sonları daha da daraltılmıştır. Ameliyatta kan verilmesi, ameliyattaki kanama ölçüsü, hastanın ameliyat öncesi kan kıymetleri ve hastanın yaşı ile kalp fonksiyonları ile ilgilidir.