Anıt ağaçlar'daki muhteşem hafıza

Abide ağaçlar'daki mükemmel hafıza Anıt ağaçların iklim arşiviyaptığı ortaya çıktı Türkiye'de varlığını yüzyıllardır sürdüren abide ağaçların enine büyümeleri sırasında oluşan halkaların, ait oldukları yılın meteorolojik olaylarını da yansıttığı, iklim değişmelerine ilişkin bilgi içerdiği ortaya çıktı İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Amenajmanı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof Dr Ünal Asan, yaş, çap ve irtifa itibariyle kendi türünün alışkın ölçüleri üzerinde boyutlara sahip olan, yöre folklorunda, kültür ve tarihinde özel yeri yer alan, geçmişle günümüz, günümüzle gelecek aralarında irtibat sağlayabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçların ''abide ağaç'' olarak adlandırıldığını kaydetti Türkiye'nin yaklaşık olarak bir ''abide ağaç müzesi'' olduğunu ifade eden Asan, Anadolu'da mistik, folklorik, tarihsel nedenlerle zarar görmeden varlığını sürdüren böylece fazla anıt ağaç bulunduğunu, fakat bu ağaçların büyük bölümünün hala bilimsel ölçütlerle saptama edilip, koruma altına alınmadığını açıklayan Asan, anıt ağaçların en fazla rastlanan türlerinin çam, çınar, sedir, ladin, ardıç ve kestane olduğunu belirtti İKLİM ARŞİVİ Asan, her birinin bambaşka hikayeleri olan anıt ağaçların, tarihsel ve kültürel önemlerinin yanı sıra, dendroklimatolojik (yıllık halka kalınlıkları) arşivler olmalarından ötürü de bilimsel yönden büyük siklet taşıdıklarına dikkati çekerek, şöyle devam etti: ''Ağaçların enine büyümeleri esnasında oluşturdukları takvim halkalar, ait oldukları yılın meteorolojik olaylarını da yansıtıyor Ağaçlarda, sıcak ve bol yağışlı geçen yıllarda geniş halkalar, kurak geçen yıllarda ise gizli halkalar oluşur Yüzyıllarca yaşamış bir ağacın yıllık halkalarında yapılan dendrokronolojik gözlemler sonucunda, o yöreye ait devirli iklim değişmelerine ilişkin data almak mümkün olmaktadır Bu anlamda anıt ağaçlar doğa tarihini yakma ve geçmişi bilimsel olarak inceleme açısından büyük yük içeren kaynaklardır'' ''ÇEVRE KİRLİLİĞİ TEHDIT EDİYOR'' Asan, günümüzde anıt ağaçların, çevre kirliliği, uygun olmayan çevre düzeni, ulaşım sistemi, peyzaj planlamaları ve bilinçsiz insan zararlarının tehdidi aşağı olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti: ''Ağaçsızlık ve bitki örtüsünün azalması sonucu ülkemizin kısa bir vakit içinde çöle dönüşeceğinin iddia edildiği günümüzde, anıt ağaçların toplum ve kişi üzerindeki hissi etkileri de düşünülecek olursa, sahip olduğumuz bu mirasın, doğa tarihi ve çevre korunması yönünden büyük anlam ve tartı taşıdığını görürüz Araştırmalara kadar Türkiye'deki abide ağaçların en yaşlısı Antalya Güzelsu beldesindeki sedir ağacı Benim saptamam bu ağacın bin 300 takvim olduğu Çapı en büyük ağaç İznik Çınarı, en uzun anıt ağaç ise 69 metre boyu ile Gümüşhane'nin Torul ilçesi 'Örümcek Ormanı'ndaki bir ladin ağacıydı Ama şu anda yaşamıyor Halen yaşayan en uzun ağacımız tekrar benzer yerde 64 metre boyunda bir diğer ladin İnsan ve doğanın tarihine şahitlik eden bu 'yeşil devler'in değil olmaması için çabuk ve geniş çaplı çalışmalara ivedi olarak başlanması gerekiyor'' özel baskı