Ankilozan Spondilit hakkında genel bilgiler

Ankilozan Spondilit hakkında genel bilgiler AS ağrılı, ilerleyici bir romatizmal hastalıktır Temelde omurgayı etkilemekle beraber, diğer eklemleri, kiriş ve bağları da etkileyebilir Bazen göz, akciğer, barsak ve yürek tutuluşu da görülebilir Omurga Omurga, 24 omur ve bunlar arasındaki 110 eklemden oluşur Omurgada 3 bölüm vardır : 7 boyun omuru, 12 sırt omuru ve 5 bel omuru Boyun bölgesi çok hareketlidir Sırt bölgesinde her bir omur, iki yandan kaburgalarla birleşir Bel bölgesinin alt kısmında yer alan sakrum kemiği, leğen kemiği içinde yuvalanmıştır Sakrum ve pelvis kemikleri aralarında her iki yanda yeralan eklemler sakroiliak eklemler olarak adlandırılır Işte bu eklemler AS’in birincil başladığı bölgedir AS’in nedeni nedir? tamamen bilmiyoruz Çalışmalar, BIRLI hastalarının %96’sında benzer genetik hücre işaretleyicileri (HLAB27)’nin bulunduğunu göstermiştir Muhtemelen, normalde zararsız olan bazı mikroorganizmalar, HLAB27 ile ilişkiye girmektedir Bir Takım barsak veya idrar yolları hastalıkları AS’in ortaya çıkmasını tetiklemektedir Bazen, belirtiler yatak istirahati (sözgelimi trafik kazasını izleyen istirahat) döneminden daha sonra da ortaya çıkabilir Reiter sendromu olarak tanıdık rahatsızlık da AS’e yol açabilir Reiter sendromunda favori yangısal tutuluş (irit, üveit, konjunktivit), dış idrar yolu yangısı (üretrit) ve büyük eklemlerde daha sık almak üzere eklem tutuluşları görülür BIRLI’de ne olmaktadır ? BIRLI’de ilk tutulan alan çoğunlukla leğen kemikleridir Buna farklı zamanlarda bel, göğüs kafesi ve boyun bölgeleri tutuluşları eklenir Bu bölgelerde, kiriş ve bağların kemiğe yapıştıkları yerde ortaya çıkan yangı esas bozukluktur Bu yapışma yerlerinde aşınmalar meydana kazanç Yangı yatışırken, iyileşme sürecinde yeni kemik oluşumları ortaya çıkar Kiriş veya bağlardaki elastik dokuların yerine kemik dokusunun geçmesiyle, harekette azalma olur Yangısal olayın tekrarlamaları sonucunda kemik oluşumları artar ve omurga kemikleri kaynaşarak tüm bir hal alırlar ve bu da hareketlerin kısıtlanmasıyla sonuçlanır Hastalığın başlangıç dönemlerindeki hareket kısıtlılığının nedeni, sancı ve kas kasılmalarıdır ve bu dönemde ilaç kullanımı ile düzelir Ama, ileri dönemdeki kemiklerdeki birleşmeden sonradan ortaya çıkan hareket kısıtlılığı geriye doğru dönmez Bunun engellenebilmesi veya yavaşlatılabilmesi için, egzersizlerin düzenli olarak yapılması şarttır AS ile spondiloz (kireçlenme) benzer şeyler midir? Hayır Bu ikisi birbirinden ayrıntılarıyla bambaşka hastalıklardır Spondiloz, omurganın aşınmasıyla ilişkili bir hastalıktır ve sıklıkla yaşlı kişilerde görülür BIRLI ise, yeni kemik oluşumları ve kemiklerin kaynaşmasıyla birlikte giden, daha çok genç yaşlarda başlayan, yangısal bir hastalıktır AS yaygın bir rahatsızlık mıdır ? İngiltere’de 200 erkekte 1 ve 500 kadında 1 sıklığında görülmektedir Amerika Birleşmiş Devletleri’nde yaklaşık 1000’de 1 olarak bildirilmektedir AS kimlerde görülür ? Erkekler, kadınlar ve çocuklarda görülebilir Erkeklerde, kadınlardan yaklaşık 3 kat daha pozitif görülmektedir Tüm yaşlarda başlayabilir Genellikle 20’li yaşlarda (ortalama olarak 2426 yaşında) başlamaktadır Ama, belirtiler daha ileri yaşlarda ortaya çıkabilir 40 yaşından sonradan başlangıç nadirdir Erkek, bayan ve çocuklarda BIRLI farklı mıdır ? Evet Aralarında bir takım ufak farklılıklar vardır Erkekler : Leğen kemikleri ve omurga çoğunlukla tutulur Göğüs kafesi, kalça, omuz ve etap eklemleri de tutulabilir Kadınlar : Genelde kabul edilen bakış, AS’in kadınlarda çoğu kez erkeklerden daha hafif seyrettiğidir Rahatsızlık belirtilerinin ortaya çıkmasıyla, teşhis konulması aralarında geçen vakit, kadınlarda (5 yıl) erkeklerdekinden (3 sene) daha uzundur Omurga tutuluşu genellikle erkeklerden daha az şiddetlidir Leğen kemiği, kalça, el ve bacak bileği eklemleri daha sık tutulur AS, doğurganlık yeteneği, gebelik ve doğumda herhangi bir sorun yaratmaz Çocuklar : 11 yaşının altındaki çocuklarda AS belirtileri görülmesi nadirdir Tipik olarak diz, bacak ve bacak bileği, kalça eklemleri tutulur Ara Sıra bel ağrısı olur Gençlerde kalça tutuluşu şiddetli seyredebilir ve bu hastalarda erişkin yaşlara varıldığında kalça protezi gerekebilir AS’in belirtileri nelerdir? Tipik belirtileri şunlardır : Haftalar veya aylar içinde ağır ağır çoğalan bel ağrısı ve sertlik Gün içinde hareket etmekle ya da egzersizle eksilen sabah sertliği ve ağrısı Egzersizlerden sonra daha iyi, istirahatten sonradan daha kötü hissedilmesi (mekanik karakterli bel ağrılarının tersine – sözgelimi bel fıtığı) 3 aydan uzun süredir belirtilerin varlığı Bilhassa erken dönemlerde, kilo kaybı Bitkinlik Alev ve gece terlemesi Tipik belirtiler bunlar olmasına rağmen, bazen bambaşka şekillerde açılış görülebilir Belde keskin bir ağrı olmaksızın, kaba etlerde ara sıra bir tarafta, ara sıra öteki tarafta değişici şekilde sızı ile başlaması da sıktır Bu sızı bele, uyluğa yayılma gösterebilir Ara Sıra de sadece topuk ağrısı, göğüs ağrısı ile başlayabilir Sabahları daha fena oluyorum Bu beklenen bir şeydir Hastalığın tipik özelliklerinden biri, gecenin geç ve sabahın erken saatlerinde sızı ve sertliğin keskin olması ve gün içinde hareket veya egzersizlerle düzelmesidir Aynı şekilde sinema ya da tiyatroda uzun zaman oturduktan, ya da uzun vakit araba kullandıktan sonradan ağrı ve sertlikte yükselme olabilir AS öbür eklemleri etkiler mi ? Evet AS ara sıra, kalça, diz, etap bilekleri ve omuzda sancı, şişkinlik ve hareket kısıtlılığına neden olabilir Topuklarda ağrı görülebilir Eksik sayıda hasta çene eklemi de etkilenebilir AS öbür organları etkiler mi ? Evet Bazen göz, kalp, akciğerler ve böbrekleri etkileyebilir Bunlar hayati sorunlar yaratacak etkiler değildir ve daha kolay çare edilebilirler AS gözü nasıl etkiler ? BIRLI gözün bazı bölümlerinde yansısal olaya neden olabilir Bu durumda genelde ilk belirti, görmede hafif bulanıklaşmadır Fakat, kızarık bir gözle birlikte keskin bir acı da esas bulgu olabilir Daimi zarar oluşmaması için anında çare edilmelidir Bu durumda bir göz doktorundan destek edinmek ve ona AS hastası olduğunuzu maddeler halinde sıralamak uygun olacaktır Göz doktorunun vereceği göz damlaları yangıyı kısa sürede azaltacaktır Yangı dayanıklı ise, bu damlaları uzun süre kullanmak gerekli olabilir BIRLI kalbi nasıl etkiler ? AS’de ara sıra kalp hafif derecede etkilenebilir Hastaların çoğunda pek hafiftir oysa, ortaya hariç tutmak zordur Kalp kapakları ve ileti sisteminde bozukluk ortaya çıkabilir Oysa, bunlar genel olarak hastalarda herhangi bir sorun yaratmaz AS akciğerleri nasıl etkiler ? Göğüs kafesi eklemleri ve kaslarını etkileyerek, bilhassa bitik alıp verme, öksürme, aksırma, esneme, ıkınma sırasında ağrıya niçin olabilir Akciğerlerin iyice havalanmasında bozulmaya yolaçar Bazan akciğerlerin iç yapısında da tutuluşa niçin olabilir Bu nedenlerle, AS’te solunum egzersizleri fazla siklet taşırBIRLI’in geç dönemlerinde göğüs duvarı tamemen dingin ışık halkası gelebilir ve akciğerlere hava antre çıkışı etkilenebilir Bunun anlamı, solunumun durması seslenmek değildir benzi atmış alıp verirken, diyafram kası sürekli çalışır ve karnınız hareket eder Fazla yemek yemek ve kalın giyinmek solunum için gereken çabayı arttıracağından, bunlardan kaçınmanız sizi daha rahat ettirecektir Sigara içmemek fazla önemlidir Sigara içilmesi solunumu zorlaştıracağı gibi, ciddi göğüs hastalıklarına da niçin olabilir BIRLI böbrekleri nasıl etkiler ? Az sayıdaki, ileri BIRLI’li bir takım hastalarda böbreklerde amiloid adı bahşedilen bir proteinin birikmesi sonucunda böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir Steroid yapıda olmayan yangı giderici ilaçlar da uzun süreli kullanımda bazı böbrek sorunlarına yol açabilir Başka etkiler var mıdır ? Kilo kaybı, hafif ateş, dermansızlık, anemi ve bazen bunalım görülebilir İyi beslenmeli ve istirahat etmelisiniz Kansızlık için gerekirse doktorunuz size uygun ilaçları verecektir AS’li hastalarda görülebilen önemli bir sorun da osteoporoz’dur Osteoporoz, kemiklerin yoğunluğunun azalması ve daha gözenekli hale gelmesiyle karakterli bir hastalıktır En önemli sonuçları ise, omurlar ve kalça ilk olarak olmak üzere kolay kemik kırıklarının ortaya çıkmasıdır Tanı için bir takım laboratuvar incelemeleri ve kemik yoğunluğu ölçümü gereklidir Tedavide, hekiminizin uygun göreceği ilaçlar ve uyumlu yapacağinız egzersizler faydalı olacaktır AS herkesi benzer şekilde mi etkiler ? Hayır AS fazla sıvı bir hastalıktır Birbirinin aynı olan iki AS olgusu yoktur Bir Takım hastaların az daha hiç yakınması yokken, bazılarının çok önemli derecede yakınmaları olabilir Buna karşın, açık açık bilinmelidir ancak çalışma yapan hastaların durumu, egzersiz yapmayanlardan fazla daha iyidir Ameliyat olmam gerekecek mi ? Büyük muhtemelen hayır Bu hastalığın tedavisinde cerrahi girişimler öyle eksik yer miktar BIRLI’li hastaların takriben %6’sı kalça protezine gereksinim duyar Bu değiştirme baştan sona hastanın eski hareketliliğine kavuşması manâlı ölçüde başarıyla sağlanır ve hasarlı eklemden kaynaklanan sancı ortadan kalkar Omurgalarında aşırı kamburluk ortaya çıkan böylece eksik sayıdaki hastada, bu durumun düzeltilmesi için cerrahi girişim uygulanması gerekebilir Hangi ilaçları kullanmam gereklidir ? AS tedavisinde esas gaye ağrının azaltılması, gövde pozisyonunun ve eklem hareketliliğinin korunmasıdır Hastalar sancı sebebiyle bazı hareketlerden kaçınırlar Hastalığın doğası gereği, istirahat ağrıyı daha da arttırır ve ayrıca eklem hareketliliğinin azalmasına, beden pozisyonunun bozulmasına yol açar BIRLI’li hastaların %80’inden fazlası ağrı, sertlik ve yangıyı azaltmak nedeniyle steroid olmayan yangı giderici ilaçlar kullanırlar Geceleri yatarken kullanılan ilaç, gecenin iyi geçmesini, sabahtan daha bakımlı kalkmasını ve sertliğin azalmasını sağlar Gerekirse, gündüzleri ek bir doz da kullanılabilir Oysa, bazı hastalarda bu ilaçların ilk kez midebarsak sistemi olmak üzere bir takım bağlı etkileriyle karşılaşılabilir Bu hastalarda ise, mide koruyucu ilaçlardan yararlanılır ya da yalnızca parasetamol gibi kolay ağrı kesici ilaçlar önerilir Bir Takım hastalarda, steroid olmayan yangı giderici ilaçlar tatmin edici olmaz Bu hastalarda, sulfasalazin (Salazopyrin) ya da metotreksat gibi ilaçların tedaviye eklenmesi gerekebilir Unutmayınız ! Ilaç tedavisinin temel amacı, ağrınızı azaltarak, hareketliliğinizin devamını ve böylece çalışmanızı, egzersizlerinizi daha gizli yapmanızı ve gövde pozisyonunuzu korumanızı sağlamaktır BIRLI yaşamı korkutma eder mi ? AS, neredeyse hiçbir zaman yaşamı korkutma etmez Rahatsızlık çocuklarımda ortaya çıkar mı? Hasta olan baba veya annenin HLAB27 genini çocuklarına iletme olasılığı %50’dir Fakat, bu geni taşıyan herkeste BIRLI ortaya çıkmaz Siz hastaysanız, çocuğunuzda AS gelişme olasılığı %10; eğer çocuğunuzda HLAB27 geni varsa %20’dir Hasta dede veya nineden toruna AS hastalığının geçme olasılığı ise %5’tir Eğer çocuğunuzda erken AS bulguları gelişirse, bu konuda bilirkişi bir doktora danışmanız uygun olacaktır AS ile birlikte olan başka hastalıklar var mıdır? Psoriazis (sedef) adı bahşedilen hastalık BIRLI ile birlikte olabilir Psoriaziste gövde derisi ve saçlı deride pullanmalar vardır Psoriazis bazen ayrı şekillerdeki eklem tutuluşlarına da yol açabilir Klamidya adlı bir bakterinin yol açtığı ve cinsel ilişkiyle bulaşan bir enfeksiyon hastalığı olan nonspesifik üretrit olarak aşina rahatsızlık ara sıra Reiter sendromuna yol açabilir Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı da AS ile ilişkilidir, oysa nedenleri bilinmemektedir Bu iki hastalığın belirtileri kanlı ishal, ateş, kilo kaybı ve bir takım hastalarda çevresel eklem tutuluşudur Kendimde AS olup olmadığından nasıl kesin olabilirim ? BIRLI tanısı klinik bulgular eşliğinde, röntgen incelemelerinde karakteristik görünümlerin saptanmasıyla konur Ancak, bazen başlangıçta röntgen bulguları hemen şimdi görülmeyebilir Teşhis koymada kan testleri o kadar yardımcı değildir, oysa bu testler hastalığın aktivitesinin ve gidişini izlemede yararlıdır AS’in şifası var mıdır, iyice iyileşir mi ? Ne yazık ama hayır Steroid olmayan yangı giderici ilaçlar ağrıyı azaltırlar, kuytu bir uyku ve genel iyilik sağlarlar Ama, ilaç uygulamak tedavinin yalnızca bir bölümüdür Uygun egzersizlerin yapılması AS tedavisinde fazla kayda değer bir yer tutar İlaçlar bu egzersizleri sızısız olarak yapabilmenize asistan olur Unutmayınız ! Tedavinin temeli egzersizlerdir