Ankilozan spondilit (AS) omurga ve leğen kemiği eklemlerini tutan kronik inflamatuvar bir hastalıktır. Erkeklerde bayanlara nazaran daha fazla görülür
Daha çok genç yaşlarda görülür ve ileri yaşlarda başladığında spondiloz denilen omurga kireçlenmesi ile karıştırılabilir. İnflamasyon omurga, leğen kemiği ve bacakları omurgaya bağlayan eklem bölgelerindeki tendonların kemiğe yapışma bölgesinden(entesis) başlar bu nedenle temel patoloji entesopatidir. Diz ayak bileği kalça üzere eklemlerde de inflamasyon görülebilir. Temel patoloji omurgada olduğu için omurga hareketlerinde kısıtlanma ve kifoz artışı dediğimiz kambur posturun ortaya çıkmasına neden olur. Fakat hastalığın şiddeti ferdi farklılık gösterir. Kimilerinde yalnızca omurgada sabah tutukluğu ve bel ağrısı biçiminde bazında bunlara ek olarak kalçada ağrı ve dizde şişlik formunda bazısında da tüm omurgada kısıtlılık ve postur bozukluğu biçiminde görülebilir. Aslında omurgayı etkileyen iltihabi romatizmal hastalıklar birden fazladır. Sedef romatizması, reaktif artrit, inflamatuvar barsak hastalıklarının (ülseratif kolit ve Chron’s hastalığı) omurga tutulumu, Reiter Sendromu da AS ye benzeri omurga bulguları verir, birtakım semptomları ile birbirinden ve AS den ayrılır.
Ankilozan spondilitin nedeni nedir?
Patogenezindeki çalışmalar devam etmekle birlikte genetik yeniden değerli bir rol oynar. Gösterilmiştir ki HLAB27 genetik özelliğini taşıyanlarda AS daha sık görülmektedir. Bu genetik yapının yeniden çevresel faktörler ile uyarılıp etkin gen bölgesine dönüşmesi ile semptomlar ortaya çıkar. Çevresel faktörler içerisinde en fazla enfeksiyonlar tetiklemektedir.
Ankilozan spondilitin tanısı nasıl konur?
Bel bölgesinde bilhassa de sakroiliak eklem bölgesi dediğimiz kalçamızın çabucak üzerindeki gamzelerin olduğu alanda bel ağrısı vardır. Şahıslar sabahları 1 saatten daha uzun süren sabah tutukluğundan yakınırlar. Sabah kalkınca öne eğilip terliği almak lavaboya eğilip yüz yıkamak çok sıkıntı ve ağrılıdır. Bilhassa gecenin ikinci kısmında (sabaha karşı) bedende iltihabi cevap en yüksek düzeye ulaştığı için bu aman aralığında yatarken ağrı şiddetidir. Kişi yatakta sağdan sola dönerken zorlanır ve hatta ağrı ile uyanır. Birtakım şahıslarda göğüs bölgesi etkilenir. Göğüs kafesi hareketleri azalır. Soluk alıp verirken ağrı olduğu için istemsiz abdominal (karın) teneffüsü yapılır. En önemli patoloji tendonlarda olduğu için bedenimizin en büyük tendon bölgelerinden olan aşil tendonu da etkilenir ve topuk ağrısı değerli bulgudur. Ağızda yara, beğenilen anterior üveit, kanlı ishal, deride döküntüler, akciğer bazallerinde fibrotik değişiklikler görülebilir. Laboratuvar testlerinde iltihap kıymetleri yüksek, seroloji negatif, HLA b27 olumlu bulunur.
Ankilozan Spondilit Nasıl Tedavi Edilir?
Erken teşhis koymak ve tedaviye erken başlamak gelişebilecek hasarı küçültmesi açısından kıymetlidir. İlaç tedavisinin yanı sıra hasta da bu hastalıkta tedaviye etkin olarak katılmak durumundadır. Yalnızca ilaçları sistemli almak değil, uygun kiloda olmak, nizamlı idman yapmak, besin öğelerine dikkat etmek, tek yastıkla yatmak, sigara içmemek, ağız bakımına dikkat etmek üzere pek çok parametreye dikkat etmesi gerekir. AS ekseriyetle ataklar ve güzelleşme (sessiz) devirleri biçiminde seyreder. Sessiz periyotlarda de mikro seviyede hastalık aktivitesi devam edebilir aşikar semptomu olmayabilir. Bu nedenle AS nin kronik uzun müddetli bir hastalık olduğu şuuru ile takipleri ve tedaviyi aksatmamak ve bilhassa tüm sistemler üzerindeki tesiri göz önüne alınarak tedavinin İç Hastalıkları-Romatoloji uzmanlarının önderliğinde planlanması değerlidir.