Anne sütü, bebeğin besin muhtaçlığını karşılayan; gelişimini destekleyen, bağışıklık sistemini güçlendiren en değerli besindir. Bebeği sadece çocukluk periyodunda korumakla kalmayan birebir vakitte yetişkinliğe de hazırlayan güçlü bir besin kaynağıdır. Yapılan çalışmalarda anne sütü alan çocuklarda obezite, diyabet üzere birtakım kronik rahatsızlıkların oluşma riskinin daha az olduğu görülmüştür. Bu sebeple yeni doğanların birinci 6 ay yalnızca anne sütüyle beslenmesi, 2 yaşına kadar da ek besinle birlikte anne sütüne devam etmesi epey kıymetlidir.
Doğumdan sonra yaklaşık 6 saat içerisinde gelen birinci süte kolostrum denir. Rengi koyu sarı hatta bazen kahverengiye yakın olan bu süt antikor içeriği açısından hayli yüksek olduğundan ötürü bebeğin bağışıklık sisteminin oluşmasında rol oynar. Kimi kültürlerde bu süte renginden ötürü kirli süt denilerek bebeğe içirilmez lakin bu yanlış bir inançtır.
Annenin Beslenmesinin Süt Ölçüsüne Tesiri
Emziren annenin istikrarlı beslenmesi, hem kendi fizyolojik ihtiyaçlarını karşılaması ve kendi besin depolarını istikrarda tutması açısından hem de ülkü süt ölçüsü ve içeriği ile bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için değerlidir.
Emzirme periyodunda alınan gücün süt ölçüsünü arttırmakla direkt bağı bulunmamaktadır. Evet güç muhtaçlığı artmıştır lakin süt ölçüsünü arttırmak ismine çok besin tüketimi istenmeyen yağ birikimine neden olacaktır.
Süt ölçüsünü etkileyen en değerli faktör bebeğin emme kapasitesi ve su tüketimidir. Bu yüzden süt arttırmak için yüksek kalorili besinleri fazla tüketmek çok yararlı olmayacaktır.
Her emzirmeden sonra 1-2 bardak su tüketmek kâfi su tüketimini sağlayacaktır ve alışkanlık kazanmayı kolaylaştıracaktır.
Kesin delil olmamakla birlikte yulaf ezmesi, tam tahıllı eserler, sarımsak, zencefil, dereotu, kayısı, tahinin süt arttırıcı tesiri olduğu düşünülmektedir.
Annenin beslenmesi ve sütün besin içeriği ortasında bebeği gözetici bir sistem vardır. Anne kâfi ölçüde besin alamasa bile, bebeği korumak ismine bebeğin muhtaçlığı olan besin ögeleri annenin depolarından karşılanır. Lakin bunun da bir sonu vardır ve annenin uzun periyodik yetersiz ve istikrarsız beslenmesi; annede besin eksiklikleri oluşturabilir. Bu sebeple emzirme devrinde 4. Aydan evvel diyete başlamak, ayda 2 kilodan fazla vermek ve kısıtlayıcı diyet yapmak uygun olmayacaktır.
Emziren anne için gerekli olan fazladan güç ölçüsü birinci 6 ayda yaklaşık 750 kcaldir ve bunun 250 kcalsi yağ depolarından karşılanır. Başka 6 ayda güç muhtaçlığı ekstra 400 kcal/gündür.
Emziren annelerde ekseriyetle demir eksikliği görülür. Demir eksikliği olan ve emziren annede hastalık riski artar, halsizlik, yorgunluk üzere nedenlerden ötürü emzirme başarısı düşebilir. Demir içeriği açısından yüksek olan yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı et, kurubaklagiller, balık, kırmızı mercimek, kuru incir, kinoa üzere besinleri tüketmek demir eksikliğini önlemeye yardımcı olacaktır.
Uzun zincirli yağ asitleri bebeklerin beyin gelişimi için gereklidir. Annenin trans yağ alımı, proteinden yoksul ve kolay karbonhidratlardan varlıklı beslenmesi LCPUFA sentezini olumsuz tesirler. Vejetaryen annelerin sütünde daha yüksek seviyede omega-3, daha düşük seviyede DHA vardır. Balık tüketen annelerin sütünde ise DHA seviyesi daha yüksektir.
Anne sütündeki A ve B vitamini ölçüsü annenin diyetine bağımlıdır. Anne de eksikliği varsa bebekte de eksikliği görülecektir.
Anne sütündeki kalsiyum ölçüsü diyetten bağımsızdır. Annenin diyetinden etkilenmemektedir.
Emzirme Periyodunda Kaçınılması Gereken Besinler
Kafein alımı minimumda tutulmalıdır. (300 mg gecmemeli)
Kullanılan ilaçlar konusunda dikkatli olunmalı ve doktora danışılmalıdır.
Alkolden ve sigara tüketiminden uzak durulmalıdır.
Kısıtlayıcı diyetler uygulanmamalıdır.
· Çoklukla baharatlar, kurubaklagiller, soğan, sarımsak, brokoli, karnabahar üzere besinlerin tüketimi gaz yaptığı için tercih edilmez lakin bu formda keskin tadı olan yiyeceklerin tadı anne sütüne geçtiğinden bebeğin bu tatlara alışarak ilerde çarçabuk tüketmesini sağlar. Önyargılı olmadan evvel küçük ölçülerde bebeğin gaz durumunu takip ederek tüketimleri denenebilir.