Anne Sutunun İceriği

Anne Sutunde Bulunan Vitaminler
Anne Sutunun Onemi‎
Anne Sutunun Faydaları‎
imagesannesutununicerigi5af7bef385d34
Beslenme ile sağlık arasında yakın bir ilişki olduğu bilinmektedir Cocukların sağlıklı buyumesi ve gelişmesi, kalıtsal potansiyellerine erişebilmesi yeterli ve dengeli beslenme ile mumkundur Dunyada kotu beslenme,bilgisizlik, hatalı beslenme alışkanlıkları ve buna bağlı olarak gelişen enfeksiyonlar milyonlarca cocuğun olumune, bir o kadar cocuğun da buyume ve gelişmesinin geri kalmasına neden olmaktadır

Gelişmekte olan ulkelerde beslenme sorunun duzeltilmesi, koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında beslenme sorunlarına yonelik onlemlerin alınması gereklidir Nitekim bebek ve kucuk cocukların beslenmesi ulusal ve uluslararası programlarda onemli bir unsur olarak yer almıştır

Dunya Sağlık Orgutu, Tarım Ve Gıda Organizasyonu, Birleşmiş Milletler Cocuk Fonu ve Uluslararası Beslenme Komitesi gibi kuruluşlar bebek beslenmesi konusuna onemle eğilmektedir

Sut cocuğu icin en uygun besin anne sutudur Anne sutu ilk 6 ayda bebeğin tum gereksinmelerini sağlayan ve sindirim sistemine gore ayarlanmış bir besindir En cağdaş yontemlerle ve bilimsel ilkelere uygun şekilde yapılmış en mukemmel endustri sutleri bile anne sutunun cok yonlu nitelikleri duzeyinde değildir Bu nedenle 1970 yılından bu yana dunyada “Anne Sutune Donuş donemi başlatılmış ve bu amacla bircok ulkede ozendirici kampanyalar yapılmıştır

Anne sutu ile beslenme geleneğinin ortadan kalkmasının sakıncaları az gelişmiş ve gelişmekte olan ulkeler icin daha buyuktur Ekonomik gucluk icinde bulunan toplumlarda endustri sutleri ile beslenme ekonomik yuk getirir, aynı zamanda uygun ve temiz koşullarda hazırlanmadığında ishal vb beslenme bozukluklarına yol acabilir

Bir insan hakkı olarak emzirmenin korunması, ozendirilmesi ve desteklenmesi tum sağlık personelinin doğal bir gorevidir

Cocuğunu isteyerek doğuran, gebelik suresince emzirmeye hazırlanan ve ruh sağlığı iyi olan her kadında laktasyon (sut uretimi) başarılı olur

Anne sutu, yaşamın ilk 6 ayında bebeğin gereksinimi olan tum besinleri icerir Bebek icin en uygun protein ve yağları kapsar

Bebeğin ihtiyacı olan laktoz ( sut şekeri) diğer sutlere oranla daha fazladır

Bebek icin yeterli vitamin vardır Dışarıdan ek vitamin ya da meyve suyu desteğine gerek gostermez

Yeterli demiri icerir Cok fazla miktarda demir olmamasına karşın bebek bağırsaklarından emilebilme oranı fazladır

Anne sutu ile beslenen bebeklerde demir eksikliği anemisi nadiren gelişir

Sıcak iklimlerde bile yeterli olan suya sahiptir

Yeterli oranlarda tuz, kalsiyum, fosfat icerir

Doğumdan sonra bebeğin annesini emmesi ile birlikte prolaktin hormonu salgılanarak memede sut yapımı başlar Oksitosin hormonu salgılanması ile birlikte oluşan sutun boşalması sağlanır Bebeğin istedikce emzirilmesi sut yapımını arttırır Doğumdan sonraki 3 4 gunlerde sut salgılanmasında artış gorulur 4 ve 6 haftalarda artış en ust duzeylere ulaşır Gunluk salgılanan sut miktarı 750 – 800 ml kadardır

Kolostrum:

Doğumdan hemen sonra ilk 5 gunde salgılanan koyu sarı renkteki sute kolostrum adı verilirBileşim ozellikleri yenidoğan bebeğin ilk gunlerdeki gereksinmeleri acısından buyuk onem taşımaktadırAnne sutunde bulunan antienfektif oğeler (sekretuar İgA kolostrumda 2030 gl,protein %23g),Avitamini,sodyum ve cinko duzeyi olgun sutu oranla daha zengin olduğundan,steril ortamdan steril olmayan ortama gelen bebek ilk birkac gun icerisinde enfeksiyonlardan en iyi şekilde korunmuş olurDoğar doğmaz ilk anne sutu alan bebeklerin ağzından başlayarak gastrointestinal sistemleri tumden immunoglobulinler ile kaplanarak (mukozal bir tabaka oluşur),cocuğun dış ortamdan gelecek patojen mikroorganizmalara karşı korunması sağlanırKolostrum 510 gunler arasında geciş sutu şeklini alarak 3 haftadan sonra olgun (matur) sut ozelliğini taşırBu sure icerisinde bazı besinler ve immunolojik iceriklerin oranında değişme olurBu değişiklikler sut yapan meme bezlerinin (glandlarının)fizyolojik ve metabolik olgunlaşması ile de ilgilidir

Olgun Anne Sutunun Bileşimi ve Ozellikleri:

Anne sutunun bileşimi laktasyon donemine,incelenen orneklerin emzirmenin başında ya da sonunda alınmış olmasına,gun icerisinde alındığı zaman dilimine,bebeğin doğduğu gebelik haftasına ve yaşına gore değişiklik gosterir

1Protein:

Anne sutu proteini inek sutune oranla 3 kez daha azdırAnne sutu proteininin kantitatif farkı yanında bileşim acısından da cocuk icin en ideal yapıya sahiptir Sut proteinini kazein whey proteinleri oluşturur

Whey proteinlerinin en onemli bileşenleri alaktalbumin,laktoferrin,lizozim,immunoglobulinler ve serum albuminidirAnne sutunun antienfektif,whey proteinleri fraksiyonunda bulunmaktadırİnek sutunde kazeinwhey oranı 8020 iken,olgun anne sutunde laktasyon devresine gore değişmekle birlikte 4060 ’dır İnek sutunde whey proteinleri az miktardadır ve bu sutteki whey proteinlerinin onemli bir kısmını oluşturan ve allerjen olan b laktoglobulin anne sutunde bulunmaz b Laktoglobulin allerjik ozelliklere sahiptir ve cocukta allerji,solunum sisteminde bozukluk ve dokuntulere neden olabilirAnne sutundeki alaktalbumin laktoz sentetaz enziminin yapısına girer ve glikozun UDPgalaktoza bağlanmasını katalize ederek meme bezlerinde laktoz sentezlenmesini sağlar

Kazein ester bağlı fosfat,yuksek oranda prolin ve cok az sistin iceren ve pH:45 ‘te cozunurluğu az olan bir sut proteinidir Alfa,beta,gama ve kappa olarak dort fraksiyonu vardır ve anne sutunde b kazeinleri fazla miktardaAnne sutundeki kazein micellerinin capı inek sutundekilere gore daha kucuk ve aynı zamanda anne sutu eriyebilen whey proteinlerinden zengin olduğundan,daha kolay yıkılabilen molekuller ortaya cıkmakta ve daha kolay sindirilip emilebilmektedirİnek sutundeki fazla kazein midede kaba pıhtıların oluşumuna neden olur

Anne sutunde kukurtlu aminoasitlerden metıoninsistin oranı 0,69 iken,bu oran inek sutunde 2,72 ’dirYenidoğanda metionini sistine donuşturen enzimler immatur olduğundan,anne sutundesistin miktarının yuksek olması sistin ve sulfat gereksinmesini karşıladığı icin onemlidirAyrıca inek sutu sistinden fakir olduğundan,ceşitli dokularda sinir iletiminde rolu olan taurin sentezinde kullanılamaz

İcerdiği duşuk yoğunluktaki fenilalanin ve tirozin ile anne sutu,bu aminoasitlerin yenidoğan donemindeki metabolize edilme hızlarındaki duşukluğe uygunluk gosterirAnne sutunde glutamik asitten sonra yoğunluğu en yuksek olan aminoasit,buyumeyi duzenleyen etmenlerden birisi,hucre membranının butunluğunu sağlayan ve retina zedelenmesini onleyen taurindirAnne sutundeki taurin duzeyleri inek sutunden 3040 kez daha fazladır (anne sutunde 250350 mmoll,inek sutunde 10 mmoll)

2Antienfektif Oğeler:

Hucre ve Antikorlar: T ve B lenfositler,makrofajlar,notrofiller,epitelyal hucreler

Bifidus Faktoru: Barsakta “laktobasillusbifidusisimli yararlı bakterinin oluşumunu sağlarLaktobasillus bifidus,barsak pH ’sını duşurerek diyareye neden olan mikroorganizma ve mantarların uremesine engel olur

Lizozim: Bakterisidal etkisi olan bir enzimdirPeptidoglikan yıkımında gorevlidir

Laktoferrin: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindirDemiri bağlayarak patojen mikroorganizmaların uremesini engellerFagositik etkisi vardırBağışıklık sistemini guclendirici ve uyarıcı etkisi vardırBuyume etmeni olarak kullanılır

Laktoperoksidaz: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindir

İmmunoglobulinler: Ozellikle sekretuvar İgA bakterilerden E Coli,vibrio kolera,H influenza,difteri,pnomoni,salmonella,shigella ve viruslerden polio,rotavirus,HİV ve sitomegalovirusa karşı etkilidirİnterferon:Antiviral etkili bir proteindir

Komplemanlar: Ozellikle C3 opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza hassas kılan antikor)olarak gorev alır

Musin: Rotaviruse karşı etkilidir

Fibronektin: Opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza hassas kılan antikor)olarak işlev gorur

Antistafilokok faktor Nukleotidler Sitokinler: Anne sutunde bulunan sitokinlerden interlokin 1b,T hucrelerini aktive eder;interlokin 6,İgA yapımını,tumor nekrozis faktora(TNFa)komplamen salgılanmasını ve donuşturucu buyume etmeni (transforming growth factor ;TGFb) ise T hucrelerine donuşumu arttırmaktadır

Lenfositler: EColi ’ye karşı etkindir

Antiviral lipidler: Virusları parcalarlar

Oligosakkaritler: Bakterilerin epitel dokuya bağlanmasını onlerlerReseptor analoğudur

3Yağlar:

Anne sutunun verdiği enerjinin yaklaşık yarısı yağlardan gelirAnne sutunun yağlarının %98 ’ini trigliseritler oluştururTrigliserit yapısında en fazla bulunan yağ asitleri ise palmitik ve oleik asitlerdirKolosstrumda daha fazla olmak uere anne sutunun coklu doymamış yağ asitlerden zengin olması beyin gelişimi,myelinizasyon,retinal işlevler ve hucre proliferasyonunun normal olmasını sağlar

Anne sutu yağının sindirim ve emilimi inek sutune oranla kolaydırAnne sutunde bulunan yağların cevresi membranla cevrili,cekirdek kısmını trigliseridlerin ve membranını da fosfolipidler,kolesterol ve proteinlerin oluşturduğu yağ globulleri şeklindedirAnne sutunun yağ globullerinin capının inek sutunden kucuk oluşu,kısmen icerdiği yağ asitleri ve kısmen de anne sutunde bulunan ve +4 C ’de bile aktif olan lipaz enzimi bebekte yağ emilimini kolaylaştıran etmenlerdendir

Sutun icerdiği yağ miktarı,insandan insana laktasyonun zamanına ve gun icinde salgılandığı saate gore değişkenlik gosterirBebek beslenmesi suresince 2 tip sut salgılanırEmzirmede ilk gelen sut (fore milk –on sut) yağdan fakir,laktozdan zengin sulu sutturBu sutun ozelliği oncelikle cocuktaki dehidratasyonu ve hipoglisemiyi onlemesidirBeslenme suresi uzadıkca cocuk yağlı sute ulaşır ve sutun yağ icerdiği 3 kez,proteini ise 1,3 kez,artma gosrerir ve emzirmenin sonuna doğru salgılanan ve yağdan zengin olan sutu (hind milk) alan cocuk doygunluk hissederek memeyi bırakırYağlı sut bebeğin enerjisini buyuk bir kısmını karşılayacağından bu sute ulaşması icin emme suresinin uzun olması gerekirYağlı sut enerji yanında doygunluk vereceği icin de cocukta rahatlama ve derin uyku gorulebilirBu nedenle her sut verişte anne bir memesini sonuna kadar boşaltmalıdırCocuk emme suresini kendi denetim altına alır ve boylece obesite onlenmiş olur

4 Karbonhidratlar:

Sut şekeri laktozdurLaktoz meme hucreleri Golgi cisimciklerinde glikoz ve galaktoz molekullerinden sentezlenirAnne sutunun laktoz yoğunluğu annenin beslenmesinden etkilenmezYavaş ve kolay sindirildiğinden kan şekerini cocuğun fizyolojisine uygun olarak duzenler,kalsiyum ve diğer minerallerin emilimine yardımcı olur,barsak bakterileri tarafından laktik aside cevrilerek,dışkıda istenmeyen mikroorganizmaların uremesini engellerLaktozun galaktoz kompanentinin lipidlerle bileşikleri beyin dokusu gelişimi icin cok onemlidir

Anne sutunde aminoasitlere ve proteinlere bağlı (glikoproteinler ve glikopeptidler) karbonhidratlar da vardırGlikoproteinler laktobasillus bifidusun buyumesini uyardığından “bifidus faktor veya “buyume faktoru adı da verilirAnne sutu alan bebeklerde bu faktor barsaklardaki bakteriyel florada yoğundurBifidus faktorunun varlığı anne sutu alan bebeklerin dışkılarının yapay beslenenlere gore farklı olmasını sağlar

Anne sutunde besleyici olarak onemli miktarlarda glikoz,galaktoz gibi basit şekerler ile cocuğu enfeksiyonlardan koruma ozelliği olan oligosakkaritler ve diğer bazı kompleks karbonhidratlar da bulunmaktadır

5Vitaminler:

K veD vitaminleri dışındaki yağda eriyen ve suda eriyen diğer vitaminlerin anne sutundeki konsantrasyonları sut cocuğu icin yeterlidirİşleme ile kayıplar olmadığından vitaminlerin bioyararlılığı yuksektir

Suda eriyen vitaminlerin yoğunlukları annenin yakın zamandaki beslenmesi ile ilgilidir

Yenidoğanda hepatik hidroksilaz aktivitesi gelişmemiştirAnne sutunde D vitamininin 25OH formunda olması bebeğin fizyolojik durumuna uygunluk gosterirBir antioksidant ve A vitamini oncusu olan b karoten vucudun bağışıklık sisteminin korunmasında,hucre sağlığının surdurulmesinde ve serbest koklerin yol actığı kumulatif hasarın onlenmesi acısından onlenmesi acısından onemlidirBununla birlikte anne sutunde 22 İUlt D vitamini vardır ve bu miktar cocuğun gerekinmesi olan 400 İUlitre ‘den(veya 10mg kolekalsiferolden) oldukca azdırAnne sutuyle beslenen sut cocuklarında guneş ışınlarından yeterince yararlanılmadığında riketsgelişebileceğinden ilk yılda 1520 gunlukten itibaren gunde 400 İU D vitamini verilmesi onerilir

Anne sutunde 15mglt olan K vitamininin 0,51,0mg parenteral veya 2,0mg ağızdan verilmesi gerekirDaha sonra anne sutundeki K1 ve barsak florasının sentezlediği K2 vitamini ile gereksinim karşılanır

6Mineraller:

Anne sutunun mineral iceriği annenin beslenmesi ile buyuk olcude değişim gostermezAnnenin mineral depoları kullanılarak bu duzenleme sağlanırAnne sutunde potasyum,sodyum ve kalsiyum serbest iyonlar olarak,diğer mineraller de kompleks bileşikler halinde bulunurlar

Anne sutundeki kalsiyum miktarı,inek sutunun %25 ’i kadar olsa da,barsak pH ’sının asit,yağ emiliminin daha iyi ve fosfor emiliminin daha duşuk olması ne4 nedeniyle anne sutundeki kalsiyumun %55 ’i emilirİnek sutu veya inek sutunden hazırlanan ticari mamalarda bu oran %38 ’dir

Anne sutunun demir yoğunluğu duşuktur (0,20,8mglt)Ancak bioyararlılığı yuksektirİnek sutu ve diğer hayvansal besinlerdeki demirin ancak %510 ’u emilebilirken,anne sutunde bu oran%50 ’dirDemir depoları yeterli annelerin sutlerindeki demir oranı daha yuksektir

Anne ve inek sutlerindeki demirin biyoyararlılığı

Anne sutunde cinko genellikle whey proteinlerine bağlıdırWhey ya da kazeine bağlı olan cinkonun emilimi inek sutune gore daha yuksektirKolostrum da cinko yonunden zengindirBu nedenle cinko metabolizmasının kalıtsal bir defekti olan “akrodermatitis enteropatikabebek anne sutu aldığı surece belirti vermez

Anne sutu alan bebeklerde bakır yetersizliği gorulmez

Diş ve kemik dokusunun normal yapısının ve gelişiminin korunmasında gerekli olan florun anne sutundeki miktarı 0,02ppm ’dir ve bu miktarın sut cocuğu icin yeterliliği tartışılmaktadırYerel su kaynakları 0,3 ppm ’den az flor iceren bolgelerde yaşayan sut cocuklarına 6aydan itibaren 0,25mggun flor eklenmesi onerilmektedir

Anne sutundeki selenyum miktarı inek sutunden daha fazladırSelenyumun humoral ve hucresel aracılı bağışıklık sisteminde gorevi vardırToksik maddelerin yıkımını katalize eden glutatyon peroksidazın yapısına girerTirozinin metabolik olarak aktif şekline donuşturulmesi icin gerekli “iyodotironin deiyodinaz 2enziminin bir bileşenidir

Anne sutunde K+iyonları Na+ iyonlarından daha fazladırBu ozelliği ile anne sutu intraselluler sıvılarla uyumluluk gosterirHer iki iyonun miktarı sute aktif olarak salgılanan klor iyonlarının oluşturduğu elektriksel farkı bağlı olarak ayarlanır

Sodyum iyonunun iceriğinin duşukluğu bebeğin gelişmemiş bobrek işlevlerine fizyolojik olarak uyum gosterir