Antalya Tarihi

Antalya Tarihi Yapılan arkeolojik kazılar sonunda elde edilen bulgulardan Antalya ve bölgesinde, günümüzden 50 bin yıl önce insanların yaşadığı kanıtlanmıştır Bu kanıtlar Antalya’nın 27 km kuzeybatısında, Yağcıköy sınırları içindeki Karain Mağarasında bulunmuştur Karain Mağrasında Paleolitik, Mezolitik, Neolitik, Kalkolitik ve Bronz Çağlarına ait kalıntılar elde edilmiştir Anadolu’ya Kafkasya’dan İran ve Mezopotamya yolu ile geldiği farzedilen Hitit’ler İÖ 25001200 yılları aralarında Anadolu’da egemenliklerini sürdürmüşlerdir İÖ 20001400 yıllarındaki durumu bildiren tarih haritalarında Antalya Bölgesi büyük Hitit krallığı içinde kalmaktadır İÖ XIII ve XII yüzyıllarda Trakya’dan gelen kabileler Hitit uygarlığına son vermişlerdir Antalya Bölgesinde Pamfilya, Likya ve Kilikya gibi şehir halkı devletleri ortaya çıkmıştır Bugünkü Antalya ili, Pamfilya’nın tamamını, Pisidya’nın güneyini, İsaurya ve Kilikya’nın batısını ve Likya’nın doğusunu içine almaktadır O devirde bölge halkı, kökenleri tamamiyle bilinmez dağıtılmış Anadolu kavimleri ve Frig’ler denen Trakya kavimleri gibi bambaşka kavimlerden oluşmaktaydı Yunanca kökenli olan Pamphylia sözcüğü, çokanlamı taşıyan panve soyanlamına gelen phylesözcüklerinin birleşmesinden oluşmaktadır İÖ XII ve VIII yüzyıllarda Yunanistan’dan Anadolu’ya 2 dalga göç olmuş ve bu göçler sonucu fazla sayıda kent ve uygarlık merkezi oluşmuştur Günümüzde bunlardan 100’e yakını Antalya sınırları içerisinde bulunmaktadır İÖ VII yüzyıldan 546 yılına dek bölgede süren Lidya egemenliği yerini İÖ 546 yılında Pers egemenliğine bırakmıştır Makedonya Komutanı Büyük İskender, bölgedeki Pers egemenliğine İÖ 336 yılında son verir Bölgedeki tüm kentleri (Termessos gibi bazı istisnalar dışında) alır İskender İÖ 323 yılında ölünce, generalleri aralarında uzun yıllar süren savaşlar başlar Bu savaşlar İÖ 188 yılına dek sürer Bu tarihte Selökid Kralı IIIAntiokhos, Bergama Kralına yenilmiş ve Apamea barışı yapılmıştır Bergama kralı IIAttalos (İÖ159138) mevcut kenti onartmış ve Antalya kentinin aşina tarihi başlamıştır O tarihten itibaren büyük kasaba Attalaia adıyla bilinmekte, sonra Adalia ve Adalya gibi isimler alarak günümüze Antalya olarak ulaşmaktadır İÖ 133 yılında Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu’na katılır Bundan daha sonra bölgede korsanların ve korsanlara ait küçük kentlerin manâlı rol oynadığı bir atama başlar Bu minik güçler, Pontus Kralı Midridat’ın komutasında İÖ 88 yılında birleşerek Romalı’ ları Anadolu’dan çıkarırlar Lakin bu koşul uzun sürmemiş, İÖ 65 yılında Pompeus Anadolu’ya saldırarak korsan şehirleri egemenliği altına almıştır Roma Kralı Antonius, Coracesium (Alanya) ve çevresini Kleopatra’ya, Suriye, Kilikya ve Fenike’yi ise Kleopatra’nın oğluna vermiştir İÖ 32 yılında alan baştan Roma’ya bağlanmıştır Cladius İS 43 yılında Pamfilya ve Likya’yı birleştirerek bir krallık haline getirmiştir İS II ve III yüzyıllarda Antalya, tarihinin en görkemli gelişmesini yaşar İS II yüzyıldan itibaren bölgede hıristiyanlığın yayılmaya başladığı görülür Bizans egemenliği sırasında, İS V ve VI yüzyıllara değin Antalya’nın yeni bir gelişme devri geçirdiği bilinmektedir Bu yüzyıllarda kent, surların dışına değin taşmıştır İS VII yüzyıldan itibaren bölgede müslüman arapların etkin olmaya başladığı görülür Alan, İslam egemenliğine 1085 yılında ve Anadolu Selçukluları’ndan Süleyman Şah zamanında geçmiştir Ondan önce İS yılında Amiral Karinoğlu Fazl Antalya’yı almışsa da kısa bir zaman sonra kent tekrar Bizans’a geçmiştir 1103 yılında Bizans İmparatoru Alexius Komnenos Antalya’yı ele geçirmişse de şehir kısa zaman sonradan tekrar Türk’lere geçmiştir Bu tür el değiştirmeler 6 kez tekrarlanmıştır 1106 yılları aralarında Antalya Bizans’da kalmıştır 1206 yılında Sultan IGıyaseddin Keyhüsrev Antalya’yı alır Ölümü üstüne kent her yerde hıristiyanların eline geçmiş, lakin oğlu Keykuvas kısa bir vakit sonra geri almayı başarmıştır Selçuklu’lar İlhanlı baskısına daha artı dayanamayıp zayıflayınca Anadolu’da egemen beylikler devri başlamıştır Bu devrede Antalya 95 yıl vakit ile bağımsız bir beylik olarak kalmıştır Hamidoğulları soyundan gelen Teke Beyleri 13081426 yılları aralarında, bölgede Teke Beyliği egemenliğini sürdürmüşlerdir Antalya’nın Osmanlı denetimine girişi ile ilgili kaynaklarda farklı görüşler ileri sürülmektedir Bir Takım kaynaklarda, Antalya’nın IMurat vaktinde ve 1391 yılında Osmanlı topraklarına katıldığı belirtilmektedir Diğer bir takım kaynaklar ise bölgeyi Yıldırım Beyazid’in aldığını ve Antalya’yı oğlu Sultan Murad’a hediye ettiğini ileri sürmektedir İtalyan’lar kadar işgal edildi İşgal esnasında İtalyanlar’ la yerli halk müziği aralarında çatışma olmaması için büyük çaba harcandı Kurtuluş Savaşı sırasında Antalya ve bölgesi gönüllü asker ve somut yardımla batı cephesindeki savaşlarda milli güçlere takviye olmuştur İtalyan’ ların özellikle istihbarat konusunda Türk’ lere muavin oldukları bilinmektedir İtalyan işgali 1921 yılının ortalarında kalkmaya başlar 5 Temmuz 1921 de ise Antalya İtalyan işgalinden adamakıllı kurtulur