Antik Yunan Tiyatro Yapısı

Antik Yunan Tiyatro Yapısı antik yunan tiyatro yapısı yunan tiyatrosu antik tiyatrosu tiyatro bölümleri TİYATRO YAPILARI: 1 Olağan Dönem Tiyatro Yapısı Koro, ayrıca tragedya, keza de komedya için en önemli dramatik öğeydi, bunun için de çok geniş bir oyun yerinin yapılması şarttı Tiyatro sanatının yönünü din atama ediyordu ve bunun için de çok sayıda seyirciye yönelmesi gereken oyun yerleri gerekiyordu Halkın rahatça seyredebileceği bir dağın eteği ve oyunun oynanacağı bir düzlük, seyir olanağını artmak için de oyun yerinin bir daire biçiminde olması gerekiyordu Buna orkestra deniliyordu Oyun yerinin ortasına da Tanrı Dionysos’a adakların yapılacağı bir sunak yapıldı Bu ilkel gösterilerin yeri, süre geçtikçe gelişmeye başladı Önce bayıra, seyircilerin daha oturabilmesi için tahta sıralar yapıldı Oyun yerinin arkasına ise; oyuncuların kostüm değiştirebilmeleri için önce bir tente, sonar bir çadır, sonra da ahşap kulübeler kuruldu İÖ 499 yılında büyük bir kaza oldu ve tahta sırlar çöktü Bunun üstüne seyir yeri taş sıralardan yapılmaya başlandı Oyunun daha iyi görülebilmesi için de taş sıralar daire biçimindeki orkestranın yarıçapını saracak yolda yanlara dürüst da genişletildi Bu Nedenle klasik dönem tiyatro yapısının son biçimi ortaya çıktı Daire şeklinde bir oyun yeri, apaçık bir sunak ve yine yarım daire şeklinde oyun yerini saran seyirci yeri İÖ 465 tarihlerinde yapılan tahta skenenin yerini böylece İÖ 425’te alt kısmı taştan bir yapı aldı Taştan yapılan skene daha ayrıntılı bir yapıydı İÖ VYY sonunda skene iki katlı oldu Üst kata episkenion adı verildi Burası sahne araçlarının ve vinçlerin kullanımı için yapılmıştır 2 kat; birinci katın birazcık gerisine yapılmış olduğu için 2 katın önü “konuşma yeri anlamına gelen logeion adını aldı Tanrılar buradan konuşurlardı 2 Hellenistik Dönem Tiyatro Yapıları Daha sonraki yüzyılda, oyuncular için daha yüksek bir sahne yapıldı Bu sahne orkestradaki koroyla olan konuşmaları aksatmayacak yükseklikteydi Hellenistik yapıların en hoş örnekleri Türkiye’nin Ege havalisindeki Dilene ve Bergama tiyatroları, Yunanistan’daki Epidauros Eretria,Oropos,Delos ve bitmiş yapılan Atina’daki Dionysos tiyatrolarıdır Hemen hepsinin tam dairesel şeklinde oyun yerleri vardır 3 Roma Dönemi Tiyatro Yapıları Roma Dönemi tiyatrolarının en önemlileri Batı Anadolu’dadır Bunlar Termesos, (Burdur havalisi) Magnesis (Manisa yakını) Miletos (Söke)ve Efessos tiyatrolarıdır Bu tiyatrolarda; Seyir yeri eskisi gibi kalmıştır Oyun yeri tam dairesel olma niteliğini ağır ağır kaybetmektedir Skene, tam yuvarlağı bir ucundan kesmektedir Seyir yerindeki en daha aşağı sıra doğrudan doğruya orkestra ile birleşmektedir Skene, bugünkü sahnenin birincil biçimini almıştır Orkestrayı kesen bölümün bir bölümü bir buçuk metrenin üstünde bir yükseklikle ikinci bir oyun yeri olması, arkadaki planda 3 kapı ve sütunlar ortaya çıkmıştır Grek tiyatro yapılarını Roma tiyatro binalarından ayırt eden temel özelliklerden biri,Grek yapılarının iki bölüm olmasıdır SOPHOKLES ( İÖ 497406)Kolonos köyünde doğdu On altı yaşlarında Pers zaferini kutlayan bir törenin çocuk korosunda şarkı söyleyerek ve arb çalarak sahneye ilk olarak adımını attı 28 yaşında, orta yaşlara gelmiş Aiskhilos’un karşısına yarışmacı olarak çıktı ve kazandı Atina devletinin siyasal yaşamında kayda değer roller oynadı, iki kere devletin en yüksek makamı olan generalliğe atandı Grek tragedya yazarlarının içinde, gerçeği yok, ideali yani olanı değil, olması gerekeni gösteren bir ozan olarak özellik kazanan Sophokles tragedyaya üç oyuncuyu soktu Koroyu on iki kişiden on beş kişiye çıkardı Tragedyaya getirdiği en göz alıcı buluş üçleme ve dörtlemelerde oyunların konuları arasındaki bağı kaldırmış olmasıydı Boyalı süsleme panoları ilerletti ve tragedyaya Frigyalıların musikisini getirdi Sophokles ile tragedya olgun sanat biçimini aldı Sophokles geleneksel hikayeleri olduğu gibi uygular, bunları değerler veya ne değin realist oldukları üstünde tekrar tekrar oyunlarına konu yapardı Oyun kişilerini birer karakter yapısı içinde veren birincil yazardı ( Oyun karakterlerinde izlenen davranışlar, o karakterin kendi karmaşık kişiliklerinden ileri geldiği kadar çevrenin etkisiyle de biçimlenirdi) Sophokles’in korosu:Oyunun dramatik bölümlerini destekleyecek biçimdeydi Oyunun organik bir parçası olmuştu Koro kahramanın trajik yolunu daha da yoğunlaştırır ve anlamlandırır biçimde kurulmuştur Ama bundan böyle koro 2 deredeydi Gerçekçi değildi ama insani en iyi anladığı için inandırıcı anıtlar yarattı ESERLERİNDEN BAZILARI: Oidipus Kolonos’ta,Filoktetes Aias,Antigone,Kral Oidipus AİSKHYLOS ( İÖ 525456)Eleusis’te doğdu Oyun yazarı olarak iki oyuncuyu getirdi ( Ama Aiskhilos’tan önce Darı’da ansızın artı oyuncu kullanmıştır Grek yazarları bu işi, Darı’da daha önce yapıldığını bilmeden ortaya çıkarıyorlardı 2 oyuncu ile koronun görevi azaltılarak oyuna bir elastikiyet sağlanmış oldu Persler, Tebai önünde Yedi Komutan ve zincirine vurulmuş Prometheus’ta 2 oyuncuyu getirmiştir Persler oyununda Darius’un hayali o dönemde bir yenilikti Tiyatroda birincil hayalet bu oyunda ortaya çıktı ve Aiskhylos’tan sonra gelen yazarlar kadar sıkça kullanıldı Aiskhylos’un dili ağdalıydı, düşünceleri baskı anlaşılabilirdi Çağdaşları bile onu baskı bulurlardı Onun önemi dinsel törenleri dram sanatına yöneltmesiyle ortaya çıkıyordu Din ve Ahlak sorunlarını vurgulayan Aiskhylos’un oyun kişileri kalıplaşmış özelliklerin temsilcileriydi ( Nefret Edilen Şey,Gurur, Öfke gibi) Aiskhylos trajik bir yazardır lakin insan yaşamını trajik bulmaz; iyimserdir ve sonunda tanrıların herşeyi düzelteceğine inanır Oyunlarının tümünde dinsel bir tören havası vardır Ele aldığı konulara dolantılar sokmaz Oyun kişileri kişilik yok, duyguların ve düşüncelerin temsilcileridir ESERLERİNDEN BAZILARI: Yalvaran Kızlar,Persler, Tebai Önünde Yedi Komutan, Zincire Vurulmuş Prometheus, Oresteio dörtlemesi bu dörtlemede bir oyun kayıptır diğerleri ( Aqamemnon,Adak Taşıyanlar, Omenidler) EURİPİDES ( İÖ 485406) Zamanında fazla garip karşılanan büyük bir kütüphaneye, bu nedenle dünyanın ilk tiyatro koleksiyonuna sahipti Felsefe,şiir ve tiyatroya,fazla meraklıydı Bireyci eğilimle gelişen şüphecilik onda becerikli yola yönelmişti Euripides antik Yunan geleneklerinden yeni gerçekler çıkarmıştır O süre değin olan alışkanlıkları ve töreleri soruşturmaya başlamış, Atina halkının geleneğindeki insanlık dışı düşüncelere karşı durmuştur Geleneğe karşı çıktığı noktalardan biri; Atina devleti içinde kadına bahşedilen değerdi Akılcıdır, mantık yoluyla tartışmalara girer Bu tartışmaları da doğrudan doğruya seyirciye yöneltir Mecazi anlamları sevmez Dram sanatına bugünkü anlamında prolog ve epilog bölümlerini getirmiştir Onun akıl aşamasına oyun yazarları ilk olarak Rönesans’ta ulaşmıştır ESERLERİNDEN BAZILARI: Herakles’in Çocukları, Hippolitos Hekuba, Andromak, Herakles’in Deliliği, Yalvaran Kızlar ( Oyunun adı Aiskhylos’un oyunu ile aynı fakat konusu değil ) , Troyalı Kadınlar, Elektra, Medea