Anzer Cayı ve Yararları

Anzer Cayı
Anzer cayının Faydaları


Doğu Karadeniz Bolgesinin yuksek kesimlerinde yayılış gosteren bu bitki, Rize ili İkizdere ilcesi aşağı ve yukarı Anzer adı verilen ve denizden 23002500 m yukseklikteki yorede yoğun şekilde doğal olarak yetişmektedir

Dunyaca tanınmış Anzer balına tat ve koku veren yuzlerce cicekli bitkiden biri olan Anzer, bir kekik turudur Doğu Karadeniz Bolgesinin yuksek kesimlerinde yayılış gosteren bu bitki, Rize ili İkizdere ilcesi aşağı ve yukarı Anzer adı verilen ve denizden 23002500 m yukseklikteki yorede yoğun şekilde doğal olarak yetişmektedir

Haziran ayından itibaren yaklaşık iki ay boyunca, farklı yuksekliklerde, cicekli olarak bulunan Anzer, arıların en cok ziyaret ettiği nektar bitkilerindendir Yuzlerce yıldır yore halkı tarafından bilinen ve doğadan toplanan Anzer, kurutularak kış aylarında bitkisel cay şeklinde tuketilmektedir Yorede Anzer cayının soğuk algınlığı, gribal enfeksiyonlar, mide ve barsak rahatsızlıkları gibi bircok derde deva olduğuna inanılmaktadır

Ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından olan Anzer nin bilimsel literaturdeki ismi Thymus praecox subsp Caucasicus var Caucasicus tur Bitki, 1520 cm arasında boylanabilen, kucuk yapraklı, kuvvetli kokulu, yaz aylarında dalların tepe kısmında başak formunda pembeerguvanibeyaz cicekler acan, otsu yapıda cok yıllıktır Ozellikle meyilli, kurak ve yamac kısımlarda kumeler halinde yetişmektedir Bitkinin tum kısımları acık sarı renkte ucucu yağ, acı maddeler taşımaktadır Ucucu yağ oranı, bitkinin kısımlarına gore farklılık gostermekte olup, % 13 arasında değişmektedir En yuksek ucucu yağ oranı, bitkinin ciceklerinde bulunmaktadır Ucucu yağın temel bileşenlerini, timol ve karvakrol maddeleri oluşturmaktadır

Anzer cayının hasat zamanı, ucucu yağ oranı uzerine etki etmekte olup, en yuksek ucucu yağ oranına tam ciceklenme doneminde ulaşılmaktadır Ayrıca, sisli ve puslu havalarda, sabah erken veya akşam uzeri yapılan hasatlar da kaliteyi duşurmektedir Hasat edilen bitkilerin kurutulması, cayın kalitesi ve saklama suresine etki etmektedir Tam ciceklenme doneminde hasat edilen ve fazla bekletilmeden temiz golgelik yerlerde kurutulan bitkiden yuksek kalitede kuru urun elde edilmektedir

Anzer cayının hazırlanması ozel bir ihtimam gerektirmekte olup, yanlış demleme yontemleri cayın kalitesini bozmaktadır Anzer cayının kaynatılarak demlenmesi, ucucu yağın buharla birlikte ucmasına ve bitkideki acı maddelerin caya gecmesine neden olmaktadır En guzel damak tadı ve faydanın sağlanması icin, kaynatılmış sıcak suyun icerisine bir tutam Anzer cayı atılmalı, cezvenin kapağı kapatılmalı ve 510 dakika demlenmeye bırakılmalıdır Bardağa suzulen, altın sarısı rengindeki Anzer cayı, ılık olarak icilmeli ve demlemede kullanılan cicekler bir daha kullanılmamalıdır

Yorede bilinmemesine rağmen, Anzer cayı adı verilen bu kekik turunun ucucu yağı ve suyu da elde edilebilmektedir Ulkemizde halen modern tesislerde kekik yağı ve kekik suyu uretilmektedir Ancak, eski cağlardan beri Anadolu nun bircok koyunde geleneksel yontemlerle kekik yağı ve suyu elde edilmektedir Ateş uzerinde buyuk tencereler icerisinde su ile kaynatılarak damıtma yontemiyle elde edilen bu urunler ceşitli amaclarla kullanılmaktadır Anzer cayı, diğer kekik turlerinde olduğu gibi, bileşimindeki kimyasal maddeler sayesinde insan vucudu uzerine ceşitli etkiler yapmaktadır Ceşitli kaynaklarda kekik cayı, kekik yağı ve suyunun mide sorunlarını giderici, yatıştırıcı, antiseptik, kurt duşurucu, kan dolaşımını arttırıcı, bronşları acıcı, oksuruk giderici, zayıflatıcı, şeker hastalarını rahatlatıcı etkilerinin olduğu belirtilmektedir Ozellikle doğaya donuşun ve doğal urunlere olan talebin arttığı gunumuzde, bitkisel cay olarak Anzer cayının onemi daha da artmaktadır

Anzer tarımının yapılması ile, yorede yapılan arıcılığın daha etkin hale getirilmesinin yanısıra, kurutulmuş Anzer cayı, kekik yağı ve suyunun uretilmesi yore insanına ek bir gelir sağlayacaktır Anzer cayı denilen bu kekik turunun, yağının ve suyunun cıkarılması icin yorede kurulacak modern tesisler bu konuda etkin rol oynayacaktır Ancak şu konu dikkate alınmalıdır ki, yorede doğal florada yetişen bitkilerin ticari amacla toplanması, bitkilerin neslini tehlikeye sokacağından, bitkinin tarımının yapılması gerekmektedir Anzer cayı cok yıllık bir bitki olup, bitki celikleri ve kok parcaları ile uretimi mumkundur Yorede doğal olarak yoğun şekilde bulunması, tarımının da yapılabileceğini gostermektedir Ilkbahar veya sonbahar doneminde dikilecek bitki celikleri ile yapılacak uretimde, ilk yıl verim duşuk olacaktır Ancak, daha sonraki yıllarda verim giderek artış gosterecektir Bir dekarlık alandan ilk yıldan sonra, ortalama olarak 150200 kg kuru Anzer cayı elde edilebilecektir Anzer cayı tarımının yapılması, farklı urunlere işlenmesi ve pazarlanması ozel bilgi birikimi gerektirmekte olup, bu konuda Karadeniz Teknik Universitesi, Ordu Ziraat Fakultesi nin calışmaları halen devam etmektedir

Yıllarca Anzer balı ve poleni ile dunya capında nam salan Anzer in, cayı ve diğer bitkisel urunleri ile de sesini tum dunyaya duyurmaması icin hicbir sebep yoktur