Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Dil; tıpkı insan üzere yaşayan, değişen ve gelişen en kıymetli bağlantı aracıdır. Yıllarca lisanımızdan düşürmediğimiz sözler, vakit içerisinde çeşitli sebeplerle değişir ve değiştiği biçimiyle lisanımıza oturur. “Arapsaçına dönmek” tabiri de vakitle değişime uğramış bir örnektir.
Bugün sizlerle birlikte bu tabirinin aslına, nereden ve nasıl türediğine, ırkçı bir söz olup olmadığına ve vakit içerisindeki değişimine değineceğiz.
"Arapsaçı"nın kökeni, Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanıyor
Günümüzde, Türk Lisan Kurumu (TDK) tarafından tabir olarak kabul edilip; “işlerin çok karışıp çözümlenmesinin güç bir duruma gelmesi” ve “ilk başta gerçek ve hoş görünüp, daha sonra tam zıddı olduğu ortaya çıkan durum” olarak açıklanan “arapsaçına dönmek” tabirinin aslı, “Arap sacı” biçimindeydi.
Osmanlı Dönemi’nde Araplar tarafından üretilen ve yemek pişirmek için kullanılan saclar, diğer saclara nazaran daha estetik ve ihtişamlı görünmektedir. Arap saclarının ihtişamına kapılan beşerler, bu saclarda et pişirdiği vakit etin olağandışı bir biçimde koktuğunu ve bu kokuya da etin pişirildiği sacın sebep olduğunu düşünür. Bu olay vakitle, halk ortasında Arap sacı halinde deyimleşir ve günümüze arapsaçı olarak evrilir.
Arapların ürettiği sacların dışında, diğer bir rivayet daha var
Toplumumuzda geçmişten gelen, Afrika kökenli insanları Arap olarak tanım etmek üzere yanlış bir alışkanlık var. Rivayet odur ki, Osmanlı Dönemi’ndeki Afrika kökenli insanların saçlarındaki örgü (rasta) modeli, halka çok tuhaf ve karmaşık geliyordu. Bundan dolayı halk, içinden çıkılmaz ve karışık durumlar için “Arap saçına dönmek” sözünü kullanmaya başladı ve bu tabir vakitle deyimleşerek “arapsaçına dönmek” halini aldı.
Arapsaçı otunun husus ile ilgisi yok
Ülkemizde; bilhassa de Ege'de tabiatıyla yetişen, pek çok rahatsızlığın tedavisinde kullanılan, maydanozgiller ile rezene familyasından bir bitki olan ve yabani rezene olarak da bilinen arapsaçı otunun, içeriğimizin ana konusu olan tabir ile rastgele bir alakası bulunmuyor. Arapsaçı otunun kısımlarının sık ve sarmaşık biçimde olduğu için rastaya benzetildiği ve bu yüzden arapsaçı otu ismini aldığı iddia ediliyor.
Arapsaçına dönmek tabiri lisanımıza o kadar çok oturmuş bir tabirdir ki, Erkin Koray tarafından 1976 yılında birebir isimde bir müzik seslendirilmiş ve unutulmayan kesimler ortasında yerini almıştı. Daha sonra birebir tabir şiirlere bahis olurken; son devirde birebir isimde yayınlanan sinema sinemalarıyla de karşılaşabiliyoruz.
Bizler farkında olmasak da ırkçı bir tabir olarak kabul ediliyor
“Arapsaçına dönmek” tabirini, saç ya da sac rivayetine nazaran kullansak da her iki söz de hem Arap hem de Afrika kökenli beşerler nezdinde ırkçı bir söz olarak algılanıyor. Bu sebeple her ne kadar lisanımıza oturmuş bir tabir olsa da arapsaçına dönmek; Arnavut inadı, gündüz feneri, dürzü, Fransız kalmak, Karaman koyunu, iki eşek bir Çerkez, mal bulmuş Mağribi, yalanım varsa Arap olayım üzere lisanımıza oturmuş daha pek çok ırkçı tabirler kadar ırkçı bir tabirdir. Irk ayrımına dayanan ve muhakkak bir toplumu küçük düşüren tüm bu tabirlerin lisanımızdan silinmesi dileklerimizle...
Peki ya sizler “arapsaçına dönmek” tabiri hakkında neler düşünüyorsunuz?
Kaynaklar: 1 / 2 /
