Arazi ve arsa zekatı

Arazi Urunlerinin Zekatı

Arazi urunlerinden devletce alınacak mikdar, arazinin cinsine gore değişir Bu mikdar, zekat, sadaka, harac ve icar bedeli mahiyetinde olur Şoyle ki: Bugun muslumanların ellerindeki arazi, başlıca şu dort kısma ayrılmıştır:

1) Oşur Arazisi: Fethedilen bir memleketin halkı kendi rızaları ile musluman olur da, ellerindeki arazi onların mulkiyetine gecirilirse veya bir memleket kuvvet gucu ile felhedilip arazileri İslam mucahidlerine mulkiyet uzere verilmiş olursa, bu gibi topraklar Oşur arazisidir Arab yarımadası bu ceşit arazidir Bu toprakların urunlerinden onda bir veya yirmide bir nisbetinde oşuradı ile zekat alındığı icin bunlara Oşur Arazisidenmiştir

2) Harac Arazisi:Bu, anlaşma veya ustunluk elde etmek suretiyle fethedilip yerli bulunan gayri muslim halka veya diğer gayri muslimlere temlik edilmiş olan topraklardır Irak koyleri ve cevresi bu kısımdandır
Bu ceşit araziden, ya urunune gore veya uygun gorulecek belli bir mikdarda (harac) adıyla bir vergi alınır Bu zekat değildir

3) Sırf Mulk Arazisi: Memleket arazisinden olup Hazineye ait iken sonradan bir bedel karşılığında bazı kimselere satılmış bulunan topraklardır Bunların urunleri de, sahibleri musluman olunca, zekat bakımından Oşur arazisinin urunleri gibidir
Yalnız mulk evlerin cevresindeki mulk bahceler, bu evlere bağlı olduğundan bunların urunlerinden ve ağaclarının meyvalarından oşur vesaire alınmaz

4) Memleket Arazisi: Vaktiyle muslumanlar tarafından fethedilip bir kimsenin mulkiyetine gecirilmeksizin butun muslumanların yararına bırakılmış olan topraklardır Bunlar butun halk adına devlete ait olup kullanma hakkı halka tapu ile verilegelmiştir Bunların yalnız kullanma hakları belli kimselere aittir Bu haklara sahib olanlar icarcı (kiralayan) hukmundedir Devlete verecekleri belli hisse veya vergiler de, icar bedeli hukmundedir Bundan dolayı boyle bir arazinin urununden oşur ve diğer bir nam altında zekat gerekmez Cunku oşur ile harac veya oşur ile bu hukumde bulunan icar bedeli bir arazide toplanmaz Turkiye'deki arazi genellikle bu kısımdandır

Arazi urunlerinde İmamı Azam'a gore nisab aranmaz Buğday, arpa, pirinc, darı, karpuz, hıyar, patlıcan, yonca, şeker kamışı benzeri oşur arazisi urunlerinde, az da olsa cok da olsa, Oşuradı ile hisse alınır

İki İmam'a gore, beş vask (*) mikdarı olmayan ekinlerden ve insanların elinde bir sene kalmayacak sebzelerden oşur alınmaz

Bir oşur arazisi yağmur veya ırmak, cay suları ile sulanırsa, urunleri onda bir nisbetinde oşurzekatına tabi olur Eğer dalya, dolap ve hayvan ile veya satın alınacak sularla butun sene veya senenin yarısından coğu sulanacak olursa yirmide bir nisbetinde oşur alınır

Tohumlar, amele ucretleri ve diğer masraflar elde edilen urunden cıkarılmaz Bu urunler uzerinden bir yıl gecmesi de gerekmez Bir yıl icinde birkac defa elde edilen urunlerin hepsinden aynı olculerle oşur alınır

Oşurde esas arazidir, mal sahibi değildir Bir oşur arazi vakfedilse, cocuklara veya mecnunlara ait bulunsa, yine urunun'den oşuralınır

Zeytin ve susam tanelerinden oşur alındığı takdirde, sonradan elde edilecek yağlarından tekrar oşur alınmaz Yine, oşru verilen uzumler icin sonradan tekrar zekat vacib olmaz

Oşur arazisi urunlerinden alınacak muayyen hisseler, urunler tamamen yetişip elde edildiği zaman alınır Bundan once alınmaz Oyle ki, daha bitmemiş ekinlerin ve belirmemiş meyvelerin oşurlerini vermek caiz değildir Fakat bunlar bittiği ve belirdiği zaman, sahibleri dilerse oşurlerini verebilirler

Daha oşru verilmemiş olan ekinlerden veya ağac ustundeki meyvelerden yenmemelidir Bununla beraber oşrunu hesab edip odemek niyeti ile yenilmesi helal olur Cunku yediğini odemiş olacaktır

Oşur arazisi urunlerinin oşru veya memleket arazisinin icar bedeli zamanında verilmeyip sonradan zayi olsa veya sahibi olse, bunu odemek gerekir

Mer'alardan ve cayırlardan bicilip toplanan otlardan, mubah kabul edilen dağlarda yetişip kendiliğinden buyuyen kerestelik ağaclardan, kamışlardan veya kendiliğinden yetişmiş başka ağaclardan, derelerden avlanan balıklardan oşur alınmaz

Fakat dağlardan toplanan meyvelerden oşur alınacağı gibi, ağaclık, kamışlık edinilen yahut cayır elde etmek icin su verilen oşur arazisinden ve muslumanlara ait mulk araziden her yıl kesilip satılacak ağaclardan, kamışlardan ve otlardan da oşur alınır

Yine, bu arazide bulunup kendisi ile ipek boceği beslenilen dut yapraklarından oşur alınır, ipeğinden alınmaz Bu ipek hayvana bağlıdır, ipek boceği oşre bağlı olmadığından, onun bir parcası sayılan ipek de oşre bağlı olmaz

Oşur arazisi urunlerinden veya memleket arazisi urunlerinden bir kısmı, sahibleri tarafindan ticaret maksadı olmaksızın anbarda saklanır da uzerinden bir yıl gectikten sonra satılırsa, bedelleri olan paralar nisab mikdarı olsa bile, bunlara zekat vermek gerekmez Cunku zekat, oşur ile veya kira bedeli ile birleşmez Ancak satılıp alınan bedeller uzerinden bir yıl gecerse o zaman zekat gerekir

Yine bu urunlerin sahibine bir ay veya bir sene yiyecek olmak uzere yetecek mikdardan fazlası nisab mikdarına ulaşır da, ticaret niyeti ile saklanırsa, uzerinden bir sene gecince zekata bağlı olur

* Bir vaskaltmış sa'dır Bu da (62400) dirheme eşittir Bunun beş katı da yaklaşık olarak 950 kgdır