Asap Sisteminin Temel Taşları: Nöronlar

İçinde çekirdek ihtiva eden bir ceset, protoplazmadan oluşan uzantılar ve silindir biçiminde bir “sap tan oluşan hücrelere nöron denir Nöronlar sinir sisteminin temelidir Bu hücrelerin başlıca görevi sinirsel mesajları aktarmaktır
Nöronlar temel yapı olarak hayvan hücresine benzese de doğrusu hayvan hücrelerinden yaklaşık olarak en ince ayrıntısına kadar farklıdır Uzun sapları ve protoplazma uzantıları, görünüm olarak nöronları hayvan hücrelerinden ayırır Nöronların azıcık önce bahsettiğim “sap larına akson, protoplazma uzantılarına ise dentrit denir Aksonlar genelde yağ yapılı, devamsız bir kılıfla kaplıdır Bu kaplamaya da miyelin denir Miyelin kılıfı, koruyucu ve izolatör bir yapı görevindedir ve dediğimiz gibi kesintili bir yapıdadır Bu aralıklı yapı, akson baştan başa düğümler şeklinde oluşmuştur Bu düğümler hücreler arası birleşmeyi sağlar ve bu düğümlere de ranvier düğümleri denir
Nöronlar 3 tiptedir:
1 Tek Kutuplu Nöronlar:
Sadece bir uzantıları vardır bununla birlikte bu tek uzantı, hücreden çok uzaklaşmadan dallanarak hücreye, kendine özgü “T şeklinde bir şekil kazandırır Gerçekten gerçek anlamda tek kutuplu hücreli yoktur Akson ve dentritler bir aşamadan sonradan uzayıp birleşerek hüctere tek kutuplu bir görünüm verirler Bu herif nöronlara beynin her kısmında rastlanabilir
2 İki Kutuplu Nöronlar:
Kısa bir aksonları, uygun ve dallanmış tek bir dentritleri vardır İki kutuplu nöronlar genelde beyincikte ve beynin ağ tabakasında bulunur
3 Fazla Kutuplu (Multi) Aksonlar:
Çok uzun bir akson ve birçok dentritten oluşurlar Bu alıcı nöronlara omuriliğin ön taraflarında ve beyin kabuğunda rastlanır
Nöronlar Nasıl Çalışır?
Bir nöron “uyarılabilme özelliği taşır Yani nöronlar, duyu hücrelerinden ya da öteki nöronlardan gelen doğal uyarılara ve elektrik akımı, kimyasal akımlar gibi suni uyarılara karşı duyarlıdırlar*Herhangi bir yerden gelen sinirsel iletiler, nöronlar aracılığıyla iletilir, yol alır Bu irtibat de dentritler manâlı rol oynayıp köprü görevi görürler

Sinir akımını anlatmak için iki hipotez ortaya atılmıştır; kimyasal varsayım ve elektriksel varsayım
1 Kimyasal Varsayım:
Bir nöronun uyarılması, akson zarının sodyum iyonlarına aleyhinde geçirgenliğinde çok önemli değişiklikler gösterir Bu durum, asetilkolin, noradrenalin, tiamin veya B1 vitamini gibi kimyasal aracıların etkisiyle gerçekleşir Bu yüzden bu kurama Kimyasal Varsayım denmiştir
2 Elektriksel Varsayım:
Hücresel zarının her iki yanına iyon yoğunluğunun ani değişikliği, burada kutuplanmanın değil olmasına (depolarizasyon) yol açar Bu da elektrik potansiyelinin değişmesine niçin olur ve yelken direği dallanmalara dek akson her tarafında ilerler Uyarılan noktada potansiyel zıt çevrilir ve bu durum çeper direncinde bir düşmeye sebep olur Dolayısıyla lokal akımlar, uyarılan nokta ile çevresindeki bölgeler arasındaki potansiyel farkları dengeler Miyelin kılıfla kenarlı olan liflerde dikkat, miyelinsiz olanlara kadar kesintisiz yayılmaz lakin bir ravnier düğümünden öteki ravnier düğümüne atlayarak geçer