Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Atak ortaya çıkmadan birtakım belirtiler görülür, örneğin uyku bozuklukları başlar; bu türlü durumlara karşı ailenin uyanık olması, hastanın tabibini hasta hakkında bilgilendirmesi, hastaya erken müdahale edilip erken halde tedavi edilmesi açısından değerlidir.
ETRAFIMIZDA bulunan birtakım insanların gelirlerinin çok üstünde harcamalar yaptıklarını ve borç yükü altına girdiklerini görüyor yahut duyuyoruz. Bu üzere hesapsız yapılan çok harcama davranışının altında ruhsal problemler yatmakta olabilir. Bu şahıslar, yapmış oldukları çok harcamaların bir rahatsızlık sonucu olduğunu bilmiyor yahut yapmış oldukları davranışların olağan olduğunu tez ediyor olabilirler.
“Bipolar bozukluk” olarak tanımlanan bu hastalığın mani devrinde, hastalar kendilerini çok keyifli, enerjik, kıpır kıpır ve yerinde duramayan bir ruh hâlinde hissettikleri için çok para harcama, cebindeki parasını dağıtma, bankadan krediler çekip diğerlerinin gereksinimleri için harcama, gayrimenkullerini satışa çıkarma üzere davranışlar gösterebilirler. Sonuç olarak bu durumdan yalnızca kişinin kendisi değil, aile ve etrafındaki beşerler da etkilenir. Aile içinde çatışma ve uyuşmazlıklar yaşanır.
Mani periyodunda para harcama davranışı çok fazla artar; bazen o denli borçlar yaparlar ki atak geçtikten sonra, “Ben ne yapmışım? Bu harcamaları ben mi yaptım?” diye pişmanlık duyarlar.
Bipolar bozukluk nedir?
Bipolar bozukluk, öbür bir ismiyle “manik depresif bozukluk”, kişinin ruh hâli, gücü, konsantrasyonu ve günlük yapılan aktivitelerini yerine getirme maharetini etkileyen ruhsal bir rahatsızlıktır.
Bipolar bozukluk, kısaca “maniden depresyona kadar uzanan ruh hâlindeki çok değişiklikler” olarak tanımlanır. Vakit zaman bu bireylerin ruh hâlinde iniş ve çıkışlar olduğu üzere, bu şahısların olağan ruh hâlinde oldukları devirler de olabilir. Öbür bir ismiyle “iki uçlu his durum bozukluğu” yani “çift ruh hâli değişimi” de diyebiliriz buna.
Bipolar bozukluk, müddeti uzun ve karmaşık bir his durum hastalığıdır. Manik, hipomanik ve depresif ataklar olarak ortaya çıkabilir. Hasta olmayan insanların ruh hâllerinde (anî) iniş çıkışlar olmaz. Ama bipolar bozukluk tanısı almış hastaların ruh hâllerinde, gündelik hayatlarını etkileyecek formda iniş çıkışlar olduğu gözlenebilir.
Bipolar bozukluk neden kaynaklanır?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, ailede, birinci derecede yakın akrabalarda varsa görülme oranı yüzde 25’tir. Genetik olması kıymetli olmakla birlikte tek sebep bu değildir. Tek yumurta ikizlerinden birinde bipolar bozukluk varsa, başka ikizde bu hastalığın görülme mümkünlüğü yüzde 45’e, hatta yüzde 60’a kadar yükselmektedir. Yapılan araştırmalar, bu hastalığın beyindeki birtakım biyokimyasal unsurlardaki bir dengesizliğin sonucu olduğunu düşündürmektedir.
Bipolar bozukluk, ekseriyetle 15-24 yaş ortasında görülür ve çoklukla ömür uzunluğu sürer. Her yaşta görülebilir (7’den 77’ye) lakin en sık 20’li yaşların başında başlar. Bayan ve erkek ortasında görülme sıklığı açısından bir fark yoktur. Bu hastalığın devirlerine göz atacak olursak, bir tanesi taşkınlık (mani), oburu ise çökkünlük (depresyon) devirleridir. Hastalığın birbirine zıt iki evresi vardır.
Mani yahut taşkınlık periyodu, his durumun çok yükseldiği, hastanın çok coşkulu ve memnun olduğu devirlerdir. Bu devirde hastanın zihninde abartılı fikirler âdeta yarış içinde olur. Ayağı yere basmayan projeler, büyük fikirler, kendini çok enerjik hissetme, uyku gereksiniminde azalma, bir iki saatlik uyku ile ayakta kalabilme, hatta uykuya muhtaçlığı olmadığını söyleme, sonunu düşünmeden değerli kararlar alma eğilimi, çok fazla para harcama, hızlı otomobil kullanma üzere belirtileri örnek olarak verebiliriz.
Bipolar bozukluğun mani devri belirtileri şunlardır: Daima heyecanlı hissetmek, çok derecede enerjik hissetmek, optimistlik, az uyumak, niyet değişimindeki sürat, süratli konuşmak, cinsel istekte artış, dikkat dağınıklığı, iştah sorunu, alkol ve uyuşturucu kullanmak…
Bipolar bozukluğun depresyon devri belirtileriyse şunlardır: Güç düşüklüğü, ümitsizlik hissi, unutkanlık, iştah sorunları, hiçbir şeyden zevk alamamak, yorgunluk, aileden ve yakın etraftan uzaklaşmak, kendini kıymetsiz hissetmek, içe kapanıklık…
Mani devrinde kimi hastalar harikulade fikirlerinin olduğunu, benzersiz işler yapacaklarını söyleyerek tedavi olmayı reddedebilirler. Dürtüsel hareket ettikleri için alacakları yanlış kararlar yahut uygunsuz iş mutabakatları, hasta ve ailesini külfete sokmaktadır. Depresyon periyodunda ise mani periyodunun tam zıddı bir ruh hâli gözlemlenir. Bu devirde hüzün, ağlama, değersizlik, suçluluk üzere sorunlar ortaya çıkabilir. Buna ek olarak, intihar teşebbüsünde bulunabilirler.
Ailenin de bu hastalık hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Hastaya nasıl davranmaları gerektiği ve yaşanması mümkün durumlar karşısında nasıl önlemler alınması gerektiğini öğrenerek, hem kendileri bilinçlenmiş olacak, hem de hastanın davranışlarının bir hastalık sonucu olduğunu kabul edip şuurlu biçimde yaklaşmış olacaklardır. Bu hastalık hakkında konutta aile, okulda öğretmen, iş yerinde patron bilgi sahibi değilse, hastanın hayatı daha da zorlaşıyor. Hasta, kendisinden beklenti içinde olan insanların beklentisini yerine getiremez ve böylelikle sırtındaki yük ağırlaşır, bu yükün altında ezilir. Yaşamış olduğu başarısızlıkların hastalığından ötürü olduğunu anlattığı vakit ise öğretmeni yahut patronu kendisine inanmayabilir. Bu durumda hasta kendisini işe yaramaz, hiçbir şeyi beceremeyen biri olarak görüp içine kapanır.
Bu hastalığa sahip olmak yahut bu hastalığı yaşıyor olmak, kimsenin yanlışı ya da kabahati değildir. Kendinizi ya da bir oburunu suçlamayın! “Böyle bir hastalık var ve bununla yaşamaya alışmalıyım” diyerek, kabullenip şuurlu hareket edildiği sürece üstesinden gelinemeyecek sorun yoktur. Burada hastanın ailesine de sorumluluk düşüyor. Onu anlamaya çalışmak, dayanak olmak, sevildiğini hissettirmek çok önemli! Zira bu hastalar çok kırılgan oluyor, etraflarındaki insanların kendilerini anlamadıklarını, kendilerinden beklenti içinde olduklarını, örneğin “Bir an evvel okulunu bitirip iş bul, bir işe girip sistemli çalış” üzere istek ve beklentileri olduğunu söylüyorlar. Atak periyotlarında bu beklentiler kişiyi çok zorluyor.
Bipolar bozuklukta tedavi prosedürleri
Bipolar bozukluk tedavisi, kişinin yaşına ve durumuna bakılarak farklı tedavi plânıyla uygulanmaktadır. Bu plân psikiyatrist eşliğinde yapılmalıdır.
Bu hastalığın tedavisinde asıl kıymetli olan, gözetici tedavidir. Zira ataklar geçicidir lakin tekrarlama riski her vakit vardır. Ataklar başlamadan belirtilerin tanınması ve vakit kaybetmeden tabip ile bağlantıya geçilmesi, gözetici tedavide temeldir.
Bipolar bozukluğun manik, ağır depresif, intihar riski ve önemli saldırganlık eğilimi olan periyotlarında kesinlikle hastanın hastaneye yatırılarak tedavi olması gerekir. Hasta ve etrafı açısından bu durum değer taşımaktadır.
Tedavideki temel amaç, kişinin his durumunu stabil hâle getirebilmek, his durumunu dengeleyebilmektir. Yani mani ve depresyon ataklarını engelleyebilmektir. Yahut bir halde atak gerçekleşmişse o atağı tedavi etmektir.
Takip ve tedavi sürecinde ailenin rolü büyüktür. Ailenin hastalık hakkında bilgi sahibi olması, hastaya gereken toplumsal dayanağı sağlayabilmesi çok kıymetlidir. Atak ortaya çıkmadan birtakım belirtiler görülür, örneğin uyku bozuklukları başlar; bu türlü durumlara karşı ailenin uyanık olması, hastanın tabibini hasta hakkında bilgilendirmesi, hastaya erken müdahale edilip erken formda tedavi edilmesi açısından kıymetlidir.
Ve sevgi, en güçlü ilâçtır!
Sağlıklı, keyifli ve huzurlu günler dilerim…
