Asit Yağmurlarının Zararları Ve Korunma Yolları

Asit Yağmurlarının Zararları Ve Korunma Yolları

Asit Yağmurları kukurt ve azot dioksitlerin atmosferdeki nemle birleşerek sulfurik ve nitrik asitli yağmur, kar ya da dolu oluşturması biciminde kirliliğe yol acmasıdır Bu tur yağmurda tanecikler siste asılı olarak suspansiyon oluşturabilir ya da en kuru halde birikebilirler

Asit yağmurlarının verdiği ileri surulen zararın bir bolumunun aslında bazı doğal nedenlerden kaynaklandığı yapılan araştırmalar sonucunda anlaşılmışsa da, petrol ve komur yanmasından oluşan kukurt dioksit ile otomobil motorlarından cıkan azot oksidin, asit yağmuru sorununu buyuk olcude şiddetlendirdiği kesindir

Kirliliğe yol acan tanecikler, kaynaklarından binlerce kilometre uzağa ruzgarla taşınabilir Sozgelimi ABDnin kuzey doğusundaki asit yağmurlarına, Kanadadan yayılanlar da katılmış, Kanadanın doğusundaki kukurt iceren yağış, ABD den kaynaklanmıştır

Bilim adamlarının tumu asit yağmurlarının denetlenmesi icin bir an once yasalar cıkarılmasını istemektedirler Ne var, ki soz konusu yasaların yol acacağı harcamalar cok yuksektir, bu yuzden de sorunun cozulmesi surekli ertelenmektedir

Ekonomik faaliyet, kıtlığa karşı yapılan bir savaştır İnsan bu savaşta bir takım değerleri uretip tuketirken başka bir değer olan kaliteyi CEVRE yi de tuketmektedir Hava, su, yeşil ve toprak gibi Biri kirlendiği zaman beraberinde, zincirleme olarak, diğerleri ve bunlardan yararlanan insanlar da kirlenmekte ve yok olmaktadır

Gorulduğu gibi hava doğal ve yapay etmenlerce kirletilmektedir Yapay etmenlerin temelinde insan bulunmaktadır Fabrikadan, evlerden ve araclardan cıkan dumanlar tarafından atmosfer durmadan kirlenmektedir Bu kirlilik doğrudan olduğu gibi asit yağmurları yoluyla da bitkiye, insana, suya, toprağa ve taşa etki etmektedir

Termik santrallerde, ısıtmada ve endustri kurumlarında kullanılan komur atmosfere kul (kadmiyum, arcelik, kurşun) CO2 ve SO2 yaymaktadır Dunyada olduğu gibi Turkiyede komur ve petrol tuketimi giderek artmaktadır Artan taşıt sayısı da petrol tuketimini dolayısıyla atmosferdeki karbon monoksit gazını yukseltmektedir Yanardağlar da havadaki SO2 ve CO2 gibi gazların miktarını arttırmaktadır Bu gazlar havadaki su buharı ile birleşirler

H2O+SO2 H2SO4 (sulfirikasit) ve

H2O+NO2 HNO3 (nitrik asit) olarak yere duşerler

Hava kirliliği, ışınların yere ulaşmasını ve atmosfere yayılmasına da engelleyerek iklim uzerinde olumsuz etki yapmaktadırAsit yağışları yapraklardaki klorofilin bozulmasına ve bitkinin sararıp kurumasına neden olmaktadır

Bilindiği gibi bitkiler, fotosentez sırasında CO2 tuketir Asit yağmurları, bitkileri kurutarak, diğer yandan atmosferdeki CO2 (karbondioksit) tutarının artması icin ortam hazırlamaktadır Başka bir anlatımla, bir olumsuzluk bir başka olumsuzluğu uretmektedir

Bu asit yağışlarının etkilerini gorebilmek icin iki aşamadan oluşan deneylere girişilmiştir

Birinci aşamada 16 saksıya kızıl cam, 20 saksıya fasulye ve nohut ekildi

Kızıl cam ve fasulyeler 4 er saksıdan oluşmak uzere 5 er gruba ayrıldı Her grup PH3, PH4,5, PH6, yağmur suyu ve ceşme suyu gibi asidik değeri farklı sularla sulandı Calışma 2 ay surdu Calışmalara ceşitli sınıflardan 15 oğrenci katıldı

Calışmalarımızda kullanılmak uzere, topladığımız yağmur suyunun asidik değeri olculdu: İlk yağış PH5,5, ikinci ve daha sonraki yağışlar PH6 olarak saptandı Bu da bize hava kirliliği ve onun oluşturduğu asit yağmurlarının cevremizde bir realite olduğunu kanıtlamaktadır

Ceşitli endustriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaclı olarak kullanılan yakıtlar, fosil yakıtlara dayalı olarak enerji ureten termik santraller ile egzoz gazları havayı kirletmekte ve kukurtdioksit (SO2), azotoksit (NO), hidrokarbon ve partikul madde yaymaktadırlar Havada 27 gun asılı kalabilen bu kirleticiler, su partikulleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerek yeryuzune asit yağmurları olarak inmektedir

Asit Yağmurlarının Zararları:

Asit yağmurları gol ve akarsularda asit dengesini bozarak, tum canlıları etkilemekte, hatta bazı turlerin olumune yol acmaktadır,
En buyuk etki ormanlar uzerinde gorulmektedir Asidik yağışlar, ağacların yapraklarındaki buyume ve gelişmeyi engellemektedir,
Yeryuzune inen asit yağmurları, suya ve toprağa gecerek yapılarını değiştirmekte, bunun sonucunda toprak ve suyla ilişkide olan canlılar zarar gormektedir
Asit yağmurlarının sebepleri ve zararları nelerdir ?(Gulis SAĞLAM)

Asit yağmurları, fosil yakıt atıklarının doğal su dongusune karışmasıyla oluşur Komur ve petrol gibi fosil yakıtların yakılması sonucu atmosferde kukurt ve azot iceren gazlar birikir Bu gazlar havadaki su buharıyla birleşince bir kimyasal tepkime meydana gelir Bu tepkime sonucunda sulfurik asit ve nitrik asit damlaları oluşur Guneş ışığı bu tepkimelerin hızını artırır Yeryuzundeki sular Guneşin etkisiyle ısınınca, bunların bir kısmı buharlaşarak yukselir ve atmosfere karışır Boylece yukselen nemli havadaki su buharı yoğunlaşarak yeniden sıvı durumuna gecer Bunlar da bulutları oluşturur Sonucta oluşan, cok miktarda kukurt ve azot iceren bu tip yağmurlara asit yağmurları denir Atmosferdeki asit, yalnızca yağmurlarla değil, kar, sis, havadaki gazlar ve tanecikler yoluyla da yeryuzune iner

Asit yağmurlarının sonucuysa, yok olan ormanlar, hicbir canlının yaşamadığı olu goller, zarar goren sanatsal yapılar ve sağlıklarını yitiren insanlardırYer yuzeyine ulaşan asit, bircok bitki ve hayvana zarar verir Sonbahar yağmurlarıyla birlikte toprak uzerinde biriken su, ya akarsulara ve gollere akar ya da toprağın icine sızar Yağmurla gelen asit toprakta birikir Asitli su, topraktaki bitkiler icin besin kaynağı olan onemli minerallerin cozunmesine yol acar ve bitkilerin bunları alabilmesini engeller Aynı zamanda, asit yağmurları, toprakta bulunan, ancak asit etkisiyle serbest hale gectiğinde bitkilere zararlı olan aluminyum gibi maddelerin miktarının artmasına da neden olur Orneğin, toprakta biriken aluminyum,ağac koklerinin gerekli besinleri almalarını engeller Besin eksikliği oluşur ve ağacların buyumesi yavaşlar, hatta tamamen durur Zamanla, yaprakların dokulmesi gibi daha gozle gorulebilir zararlar ortaya cıkmaya başlar
Asit, yalnızca canlılara değil, aynı zamanda binalara ve arabalara da zarar verir Asit ozelliğindeki maddeler kimyasal ayrışmayı artırırlar Bu, asidin herhangi bir yuzeye değdiğinde, onun ozelliklerini değiştirmesi anlamına gelir Bu nedenle asit yağmuru oluşan bolgelerde bulunan bronz, mermer ve kirectaşından heykellerin bozulmasına da neden olur

Asit yağmurlarının zararları, bu kadarla bitmiyor, insan sağlığını da doğrudan etkiliyor Toprağın asitliğinin artması, yalnızca aluminyum ve cıva benzeri bileşiklerin sulara karışıp, kirlenmeye değil, aynı zamanda yediğimiz balıklar yoluyla da sağlığımızın bozulmasına neden olur Atmosferde asılı olarak bulunan sulfatlar da, aldığımız solukla birlikte bedenimize girerek astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarına neden olur Atmosferde biriken kukurt dioksit ve azot oksit, sulfat ve nitratlara donuşur Atmosferde asılı olarak bulunan sulfatlar da aldığımız solukla birlikte bedenimize girerek astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarına neden olur Ayrıca sulfat ve nitratlar sisli, puslu bir ortam oluşmasına neden olur Buna bağlı olarak goruş uzaklığı azalır

ASİT YAĞMURLARININ DİĞER ZARARLARI

Hava : Ozan tabakası incelir Boylece guneşten gelen ultraviyole gibi zararlı ışınlar yere kadar ulaşır Bu da deri kanseri ve goz kataraklarının oluşumuna yol acar
CO2, SO2 ve karbonmonoksit gibi gazlar solunumu zorlaştırır Solunum yollarında ceşitli hastalıkların ortaya cıkmasına neden olur
İklim : CO2 ve SO2 gazlarının artması, sera etkisi yaparak, atmosfer sıcaklığının yukselmesine neden olur Bu durum, buzulların erimesine; deniz suyunun yukselmesine yol acar Kıyı ovaları sular altında kalır Bazı urunlerin uretilmesi gucleşir
Su : Asitik yağışlar yerustu ve yeraltı sularını kirlendirir Arkasından, bu suların ulaştığı gol ve denizler buralarda yaşayan canlılar (balık, bitki, kuş ) zarar gorur Kirlenmiş kaynak suyunu icen, kirlenmiş gol veya denizdeki balıkla beslenen insan da bu kirlilikten nasibini alır

AntikYapıtlar :
Atmosfer Yağış Taş ve metal Sonuc
H2O+SO2 H2SO4 + Ca CaSo4+H2
(Sulfirikasit) (Kalker)
H2O + SO2 H2SO4 + 2Al Al2(SO4)3+3H2
(Aliminyum)
H2O + NO2 HNO3 + Al Al(NO3)2+32H2
(nitrikasit)
Gorulduğu gibi yere duşen asitli sular, taş ve metallerden yapılmış olan antik yapıtlarımızı da bozabilmekte, boylece insanlığın ortak mirasına zarar vermektedir

Tarihi bina ve yapılar son 20 yılda bir onceki 2000 yılına gore daha cok yıpranmıştır Efesi ve Bergamayı duşunun; bir sure sonra İngilteredeki Westminister Manastırı gibi kopyalarını yapmak zorunda kalacağız Kaybettiğimiz gecmişimizi kac dolara geri alabiliriz?
Kağıt ve tekstil de SO2 ve NOx gazlarını emiyor; emdikce gevriyor Gercekten, Britanya kutuphanesindeki kolleksiyonlardan % 5′i sulfur gazından zarar gormuştur

Toprak : Asit yağmurları topraktaki minarellerle tepkimeye girerek toprağın yapısını bozmaktadır Ayrıca, topraktaki su asitik ozellik kazanmaktadır Yeni asitik ortama uymayan bitki turleri yok olurken, bir bolumu de asitli suyu bunyesinde depolamaktadır
Boylece;

Bitki ortusunun azalması, bir taraftan erozyon ortamını hazırlarken, diğer taraftan da fotosentez olayının azalmasına ve sonucuda atmosferdeki CO2 tutarının artmasına neden olmaktadır
Asitli su ile sulanan sebze ve meyvelerle beslenen insan zarar gormektedir

ONLEMLER

1 Hava kirliliği ve asit yağışlarının cevreye, ozellikle bitkilere olan etkisinin kesin sonucu ve buna karşı isabetli onlemler alınmak isteniyorsa, cok sayıda bilimsel denemenin yapılması gerekir
2 Yakıtların (arac ve meskenlerde) kalitesi kontrol edilmeli
3 A ) Hava kirliliğine dayanıklı bitkiler (boğutlen, ıspanak, kızılcık,) ekilmeli
B) Kışın yaprak doken bitkiler ekilmeli
4 Kentlerin kurulma yerleri topografik acıdan iyi saptanmalı Başka bir anlatımla Yerleşmeleri (kent, koy,) canak şeklindeki alanlardan uzaklarda kurmalıyız
5 Bacalara filitre takılmalı
6 Aracların bakımı zamanında yapılmalı
7 Alternatif enerji kaynakları kullanılmalı
(Guneş, ruzğar, gelgit, akıntılar, biyokutle, end ve evsel atıklar gibi)
8 Tuketim toplumu olduğumuz surece yeni uretimlere yeni kirlenmelere neden olmamız kacınılmazdır Onun icin tuketim cılgınlığı yerine mevcutlardan haz almayı oğrenmeliyiz
9 Yakıtlardaki kukurt oranı azaltılmalı
10 Cevre insanlara oğretilmemeli; insanoğlu cevreyi icselleştirecek şekilde bizzat kendisi oğrenmeli

Kısaca; konunun sosyolojik, ekonomik ve politik boyutları aynı anda alınmalı ve hemen uygulamaya gecilmelidir Bunların icinde en onemli olanı ise yaşam ve eğitimi el ele tutuşturan uygulamalar olacaktır
Bu onlemler alınmadığı zaman en temiz kalan yerlerimizden biri olan Gokova Korfezi ve cevresi de son kurbanlardan biri olmaktan kurtulamayacaktır
Kirli hava ve asidik yağışlara etkileri yerel değildir Cunku ruzgar kirli hava ve yağışları cok uzaklara taşıyabilmektedir Asit yağışları, duştuğu yerde kalmayıp akarsular ve denizler yoluyla da dunyaya yayılmaktadır Onun icin cozumler yerel değil, kuresel olmalıdır Ancak oncelikle yerel duşunmeyi ve yerel davranmayı oğrenerek bu felaketten kurtulabiliriz