ASO Başkanı Özdebir: Maalesef iflaslar yaşanacak

Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Nurettin Özdebir, pandemiyle birlikte herkesin kendini muhafazaya aldığını, elindeki likiditeyi, özvarlıklarını müdafaaya yöneldiğini vurgulayarak, “Birincisi oldu ikincisi olur mu diye beşerler frene basma gereksinimi duydular” dedi.

Özdebir, şu anda fevkalâde bir durum yaşandığını, bunun da inanılmaz önlemleri gerektirdiğini belirterek “Gidişata nazaran diğer önlemler de alınacaktır. Verimsiz işletmelerin piyasadan çekilmesine fırsat verilmiyor. Ben oda lideri olarak üyelerimin hiçbirinin iflas etmesini istemem. Lakin tabiatın kuralı olan yenilenmenin de yaşanabilmesi lazım” diye konuştu.



Özdebir, mevcut durumda, kamunun mal ve hizmet alımları, KDV iadeleri ve indirilecek KDV’den kaynaklanan borçlarına karşılık Hazine’nin alacaklı firmalara ihraç edeceği kuponlarla tamamlayıcı bir ödeme aracı olarak gerçek kesime sunulmasını istediklerini söyledi. Kıdem tazminatında bir biçimde orta yolun bulunması ve uzlaşmanın sağlanması gerektiğini kaydeden ASO Lideri Nurettin Özdebir ile koronavirüsün sanayiciyi nasıl etkilediğini konuştuk.

ANİ DURUŞ OLDU

- Endüstrici koronavirüse nasıl yakalandı, şu anda ne durumdasınız?

2020’ye hakikaten yeterli başlamıştık. Lakin marttan itibaren pandemi nedeniyle ekonomilerde ani bir duruş oldu. Çin’de başlayan pandeminin bizi etkileyeceğini sahiden düşünemedik. Üretimler durdu. Türkiye’deki işletmelerimizin büyük kısmı borçlu. Bu, borçların çevrilmesiyle ilgili ıstıraplar yaratmaya başladı. Satış yapamadığımız için gelirler düştü. Bununla ilgili birtakım önlemler alındı. Aslında bilançosu bozuk olan işletmelere borçlardan ötürü kredilerin yine yapılandırılması ve ek kredi imkânları tanındı. Bankalarımız her ne kadar eskisine nazaran rahat davransalar da kimi işletmelerimiz bu kredilere ulaşmakta epey zorlandılar.

- Bankalardan kredi alamama badireleri hâlâ sürüyor mu?

Çözmeye çalışıyoruz. Münferit problemler yaşanıyor. İşletmeler küçüldükçe bu tip dertler daha fazla oluyor. Mayısın ikinci yarısından başlayarak endüstride bir toparlanma gözlüyoruz. Lakin kimi dallar önemli sıkıntıdalar. Natürel ki en değerli sorun finansman, likidite gereksinimi. Bununla ilgili birtakım daha önlemlerin alınmasında yarar var.

YATIRIMCI FRENE BASTI

- Bu kadar finansman gereksinimi yalnızca borçları çevirmek için mi? 



Mart ayından evvel Ankara’da çok süratli bir yatırım faaliyeti vardı. OSB’lerdeki yerlerimizin neredeyse tamamını satmıştık ve beşerler inşaatlara başlamıştı. Bununla ilgili talepler de devam ediyordu. Ancak pandemiyle herkes kendini muhafazaya aldı. Elindeki likiditeyi ve özvarlıklarını müdafaaya yöneldi. Birincisi oldu ikincisi olur mu diye beşerler frene basma gereksinimi duydular. Lakin artık yatırımda da yavaş yavaş hareketlenmeler başladı.

KRİZLERE AŞILI ÜLKEYİZ

- Milletlerarası kuruluşlar iktisadın bu yıl önemli bir küçülme yaşayacağını iddia ediyor, sizin öngörünüz nedir?

Türkiye olarak krizlere aşılı bir ülkeyiz. Bu bahiste önemli bir bağışıklığımız var. ikinci çeyrekte yüzde 5-8 ortasında bir küçülme öngörüyorum. Fakat inanılmaz bir şey olmazsa üçüncü ve dördüncü çeyrekte bunu telafi edeceğimizi düşünüyorum. Şayet bu türlü devam ederse yıl sonunu az da olsa olumlu bir büyümeyle kapatacağımızı düşünüyorum.

İŞKUR İLE KURSLARA BAŞLAYACAĞIZ

- İşsizlik sayılarının da önemli oranda artacağı söyleniyor, şu anda işten çıkarma yasağı var ancak işsizlik ne olur?

Her yıl 800 bin kişi de çalışma hayatına giriyor, bunlara da iş yaratmak için yatırımların devam etmesi gerekiyor. Maalesef 2008 yılından başlayan kriz ve akabinde Rahip Brunson ile yediğimiz kur şoku ile Türkiye hayli sermayesini yitirdi. Gerisinden bunun gelmesi insanları korkuttu. Alınan önlemler de var, kısa çalışma ödeneği süratli bir biçimde devreye sokuldu. Fiyatsız müsaade uygulaması, çalışanların işyeriyle bağlarını kopartmaması açısından değerli oldu. İşe dönüşler de yavaş yavaş başladı. Biz de İŞKUR ile firmaların yeni periyotta eleman gereksinimlerini karşılamak için mesleksel kurslara başlayacağız.



- Büyümede endüstrinin hissesi düşüyor, tartı inşaatta, son açıklanan paketlerde de bunu görüyoruz, ne diyeceksiniz?

Bizi ümitlendiren Hazine ve Maliye Bakanımızla yaptığımız görüntü konferansta bundan sonra endüstrinin, üretimin göz önüne alınacağı ve önceliğin oraya verileceği doğrultusundaki kelamları. Bunun bir işareti de ülkemizde üretilen eserlerin ithalatına Çin’den gelen eserlerle ilgili gümrük vergilerinde artışlar yapıldı. Bu Türkiye’de üretimin daha ucuz ve rekabetçi olmasını sağlayabilir.

GERÇEK DALA KUPON VERMELİ

- Koronavirüsün başladığı devirde “Özel bölümün kamudan alacağı 200 milyar TL var” demiştiniz bir kupon teklifiniz vardı, bu hususta bir gelişme var mı?

Maalesef o hususla ilgili bir gelişme yok. Şimdiye kadar alınan önlemler işletmelerimizin borçlarını artırıyor. Tamam para veriyorsunuz, bugünkü darboğazı atlatıyor lakin günün sonunda firmaların borcu artıyor. Gerçek dal borçlarının hayli yüksek olduğu ve borç çevriminin Covid19’un yol açtığı kriz nedeniyle sürdürülmesinin zorlaştığı bir periyottan geçiyoruz. Mevcut durumda, kamunun mal ve hizmet alımları, KDV iadeleri ve indirilecek KDV’den kaynaklanan borçlarına karşılık Hazine’nin alacaklı firmalara ihraç edeceği kuponlarla tamamlayıcı bir ödeme aracı olarak gerçek bölüm üretimindeki yavaşlamayı frenleyeceğini ve likiditeye ulaşacağını kıymetlendiriyoruz.

- Önerdiğiniz kuponun nasıl özellikleri olacak?

Hazine’nin gerçek dala olan borçları karşılığında aktaracağı kuponların özellikleri, gerçek dalın krizi atlatması gayesine yönelik olarak; 3 ay vadeli, 0 faizli, TL’ye çevrilemeyen, yurtiçi finans dalında ve üretim dalında karşılığı olacak. 3 ayın sonunda sanayi firmalarının ya da finans kuruluşlarının vergi borçlarını ödemek gayesiyle son kullanımını gerçekleştirebileceği, son merciin yeniden Hazine olduğu alternatif bir ödeme aracı olmasıdır. Bu kuponlar firmalar ortasında mal ve hizmet alımı emeliyle da kullanılabilecek.

MAALESEF İFLASLAR YAŞANACAK

- Önemli borç çevirme zorlukları içinde seri iflaslar olabilir mi?



Şu anda harika bir durum, bu da harika önlemleri gerektiriyor. Gidişata nazaran diğer önlemler de alınacaktır. Biz yaratıcı yıkımı yaşamayan yaşatmayan bir iktisat haline dönüştük. Verimsiz işletmelerin piyasadan çekilmesine fırsat verilmiyor. Onların bitkisel hayata devam etmeleri kaynak israf etmelerine de sebep oluyor. Ben oda lideri olarak üyelerimin hiçbirinin iflas etmesini istemem. Lakin tabiatın kuralı olan yenilenmenin de yaşanabilmesi lazım. Maalesef yaşanacak. Asıl değerli olan şu: Türkiye’nin var olabilmesi için Türkiye’nin üretim gücünün korunması lazım.

ÜST ÜSTE TAKSİT ÖDEMELERİ

- Sonbaharda krizin derinleşeceğine dönük kestirimler var, siz ne düşünüyorsunuz?

Üçüncü çeyrekten itibaren piyasa daha hareketli olacak. Bir de ertelenen taksit ve vergi ödemeleri de üst üste gelecek. Bunları karşılayabilecek kadar bir gelişmenin olabilmesi ihtimali biraz zayıf.

KIDEMDE ORTA YOLU BULMALIYIZ

- Kıdem tazminatıyla ilgili düzenleme gündemde, sizin oradaki tavrınız ne olacak?



Büyük işletmeler bunu istemiyorlar. Burada kimin neyi temsil ettiğine güzel bakmak lazım. Burada TOBB hakikat temsilcilerden biridir fakat ufak işletmeleri temsil eden kuruluşların da orada olması gerekiyor. Bizim evvel bir Avusturya modeli vardı. Kıdem tazminatında temel olan gün sayısını yüzde 50 aşağıya indirerek bir mutabakat sağlıyorlar, emekçi ve patron temsilcileri hükümet de buna uygun düzenleme yapıyor. Herkesin kıdem tazminatı garanti altına alınmış oluyor ve çalıştığı her günün hissesi çalışan ismine açılmış bir hesaba yatırılıyor. Şu anda işletmelerimizde çalışanların bir kısmı yalnızca kıdem tazminatı haklarını kaybetmemek için kendilerine teklif edilen cazip fiyatlı işlere gitmekten vazgeçiyorlar. Orta yolu bir formda bulmamız uzlaşmayı sağlamamız gerekiyor.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet