Astronotların Beyinlerinde Aylar Süren Değişimler Yaşanıyor

Çoğu çocuğa “Büyüdüğünde ne olacaksın?“ diye sorduğumuzda aldığımız cevap “Astronot”tur. Uzayın derinliklerinde keşfe çıkma fırsatı sunan bu meslek, hiç elbet bir çocuk olarak birçoğumuzun hayallerini süslemiştir. Lakin takdir edersiniz ki astronotluk, birebir vakitte dünyanın en zor mesleklerinden de birisidir. O denli ki bu meslek, birden fazla vakit işinizi özel hayatınızdan önde tutmanızı ve kendinizden çok fazla şey vermenizi talep eder.

Ancak astronotluğun getirdiği zorluklar yalnızca bunlarla sonlu değildir. Çok uzun müddet alışmış olduğunuz Dünya atmosferinden farklı bir ortamda bulunmanın, pekala doğal bedeninizde sebep olacağı birtakım sonuçları da vardır. Yeni bir araştırmaya nazaran astronotların Dünya’ya döndükten aylar sonrasında bile beyinlerinde bariz değişiklikler olması da bu sonuçlardan birisidir.

Uzaya birinci sefer çıkan astronotların beyinlerinde büyük değişimler meydana geliyor


Beynimizden geçen kan damarlarını çevreleyen alanlara odaklanarak, mikro yerçekiminin biyolojimiz üzerindeki çarpıtma tesirine ait yapılan en son değerlendirmelere nazaran astronotlar, misyonlar ortasında endişe verici değişikliklere maruz kalıyor.

ABD'nin dört bir yanından araştırmacılar, 15 astronotun beyinlerinin, Milletlerarası Uzay İstasyonuna gitmeden öncesine ve dönüşlerinden altı ay sonrasına ilişkin bir dizi manyetik rezonans imajı (MRI) taramasını karşılaştırdı. Sıvıların istikrarını kolaylaştırdığı düşünülen beyin dokusundaki boşluklar olan perivasküler boşlukların boyutlarını dikkatlice pahalandırmak için algoritmalar kullanan grup; yörüngede geçirilen vaktin, en azından birinci kere uzaya çıkanların beyin damar yolları üzerinde derin bir tesiri olduğunu tespit etti.

Kıdemli astronotların beyin taramalarında ise çok büyük değişiklikler bulunmuyor


Öte yandan incelenen kıdemli astronotların perivasküler boşluklarının boyutlarının, misyondan evvel alınan iki taramada ve sonrasında alınan dört taramada birbirinden çok farklı olmadığı ortaya çıktı. Oregon Sıhhat ve Bilim Üniversitesi nöroloğu Juan Piantino, bu duruma, tecrübeli astronotların bir tür ‘homeostaziye’ uğramış olabileceğini, yani bedenin çevresel farklılıklara ahenk sağlamak maksadıyla değişime uğrayarak denge durumuna ulaşmış olabileceğini söyleyerek açıklama getiriyor.

Sabit yerçekimi olmadığında beynin nasıl bozulduğu hakkında zati bildiklerimiz göz önüne alındığında, aslında bu bulgular o kadar da şaşırtan olmayabilir. Beyin dokuları ve sıvı hacimleri üzerine yapılan evvelki çalışmalarda, uzaya gerçekleştirilen bir seyahatten sonra iyileşmelerinin yavaş olduğu; hatta kimi değişikliklerin bir yıl yahut daha uzun süre devam ettiği tespit edilmişti.

Uzaya çıkan astronotların beyinleri, yeni bir tıp 'normal'e adapte oluyor


Mevcut durumda astronotlar, çok nadiren ömürleri boyunca uzaya birkaç seyahatten fazlasını yaparlar ve ekseriyetle bir seferde yaklaşık altı ay boyunca uzayda kalırlar. Fakat uzay biliminde son yıllarda yaşanan gelişmelerle uzay sanayisinin giderek daha ticari bir hale gelmesi, bu durumun değişebileceği manasına geliyor. Bu noktada ise tekrarlanan seyahatlerin ziyanlı olup olmadığının ve uzaya gerçekleştirilen birinci seyahatte astronotların beyinlerinde meydana gelen değişikliklerin onları süreksiz olarak yeni bir çeşit ‘normal’e adapte edip etmediğinin anlaşılması epey büyük bir değer arz ediyor.

Söz konusu genişlemiş perivasküler boşluklar olsa bile, bu değişikliğin rastgele bir kayda kıymet sıhhat riskine yol açıp açmadığı şimdi tam olarak bilinmiyor. Mikro yerçekiminin beyin omurilik sıvısının dolanımı üzerinde rastgele bir tesiri olup olmadığını, kanal ağlarının formlarındaki değişikliklerin değerli olup olmadığını söylemek için şimdi çok erken. Ve araştırmacıların elinde çok daha fazla kıdemli astronot örneği olana kadar da bu durum gizemini müdafaaya devam edecek üzere görünüyor.

Ancak varsayımsal olarak konuşacak olursak, beyindeki bu kanalların verimli bir halde çalışmaması durumunda, beyinde yıkıcı gereçlerin birikmesi kelam konusu olabilir ve bu da kişinin -bu durumda astronotların- potansiyel olarak Alzheimer üzere nörodejeneratif bozukluklar geliştirmesine katkıda bulunabilir.