Asya kıtasının özellikleri

Asya kıtasının genel özellikleri
Asya Kıtası Hakkında Veri
Asya Kıtasının Coğrafi Özellikleri

ASYA KITASI'NIN BEDENSEL ÖZELLİKLERİ

Asya kıtasındaki yer şekillerinin oluşumunda kıtada etkin olan Huron, Kaledonya, Hersinya ve Alp Himalaya kıvrım sistemi etkin olmuştur

1 zamandan önce oluşan Huron kıvrım sistemi kıtanın güneyinde Arabistan ile Hindistan(Dekkan) yarımadalarında etkin olmuştur

1 zamanda birincil oluşan Kaledonya kıvrımları kıtanın kuzeyinde Yenisey ve Lena nehirleri aralarında etkin olmuştur

1 zamanın sonunda Hersinya kıvrımları kıtanın Güneyi, Batısı ve Güneydoğusunda etkin olmuştur

Kıtadaki en etkin kıvrım sistemi ise 3 zamandaki Yüksek Dağ Himalaya kıvrım sistemidir Kıtanın batısından doğusuna kadar fazla geniş sahada etkilidir Kıtanın en yüksek yerleri bu kıvrım sisteminin olduğu yerlerdir

Kıtanın ve bununla birlikte dünyanın en yüksek zirvesi EVEREST (8848 mt ) Himalayalar üzerinde yer alır ÇinNepal sınırındadır Kıtada buzul etkisi Avrupa' ya göre çok azdır

Asya kıtasında çok geniş alanlar kaplayan platolar vardır Kapladığı bölge azami olan, bununla beraber yükseltisi maksimum olan platosu TİBET PLATOSU'dur

Kıtada; Pamir, Orta Sibirya, Doğu Sibirya, Kazakistan, Dekkan, İran, Arabistan platosu gibi genişliği fazla olan platolar vardır Sıradan yükseltisi asgari olan platoyu ORTA SİBİRYA PLATOSU oluşturur

Kıtanın en büyük ovasını BATI SİBİRYA OVASI oluşturur Batı Türkistan ovasıda Asya

Kıtası'nın iç kesimlerindeki manâlı bir ovadır Fakat bir kısmını Kızılkum ve Karakum Çölleri oluşturur Kuzey Sibirya Ovası'da manâlı bir düzlüktür

Orta Asya'da dağlar ve platolar arasındaki kapalı havzalarda manâlı düzlüklerdir Bunlar TARIM ve TURFAN HAVZASI'dır Turfan Havzası dünyanın en alçak havzasıdır (154 mt )

Asya Kıtası'ndaki Kızılkum, Karakum, Taklamakan, Gobi, Tar, Rubul Hali, Nüfud, Deşti Lut, Deşti Kebir gibi büyük çöller vardır

Asya'da akarsular tarafından oluşturulmuş büyük alüvyal ovalarda vardır Bunlar: Mezapotamya (Irak), İndus Ovası (Pakistan), Ganj Ovası (Hindistan) ve Kuzey Çin Ovası'dır (sarı ve mavi ırmaklar kadar oluşturulmuştur)

Yeryüzünde yalnızca Amerika ve Asya kıtasında bütün iklimler görülür ( Amerika'yı bütün olarak düşünürsek geçerlidir ) dolayısıyla da tüm iklim tipleri görülür

maksimum görülen iklim tipini ise Karasal İklim tipi oluşurur

Sıcaklıklar Kuzeyden Güneye doğru artış gösterir Yıllık ortalama sıcaklık farkının en fazla olduğu yer ORTA ASYA'dır

Kıtadaki takvim yağış tutarında da büyük farklılıklar görülür Kıtanın asgari yağış alan yerleri;

Kuzey Kıyıları, Çöl alanları, çok yüksek dağlık alanlardır

Kıtada en fazla yağış Güney ve Güneydoğu Asya'dadır (Bu sahadaki yağışların artı olmasındaki en etkili etmen Muson Rüzgarları' dır Dolayısyla buraya Muson Bölgesi adı verilir ( Musonlar Asyası)

Kıtada yağışı azami ASSAM bölgesinde görülür (Hindistan'ın Kuzeydoğusu) kıtanın ve bununla birlikte dünyanın en fazla yağış ölçülen istasyonu Assam'daki ÇERAPUNÇİ'dir (11 630 mm )

Asya kıtasının akarsularının boyları uzun, su birleştirme havzaları geniş, eğimleri artı, rejimleri düzensizdir

Uzunluğu azami olan akarsuyu OBİ'dir (5700 km )


Kıta akarsuları döküldükleri yerlere göre gruplandırılır:

Kuzey Buz Denizi'ne dökülenler : Obi, Yenisey, Lena

Büyük Okyanusa dökülenler : Amur, Sarı (Hoangho), Mavi (Yangçe)

Hint Okyanusuna dökülenler : Mekkong, Brahmaputra, Ganj, İndus, Şattül Arap (FıratDicle)



Kapalı havzaların en önemli akrsuları ise Seyhun (Siriderya), Ceyhun (Amuderya) ve Tarım'dır Seyhun ve Ceyhun Aral Gölü'ne dökülür Tarım ise Tarım havzasında kaybolur

Obi Nehri ; Ural, Altay ve Sayan Dağlarından beslenir

Asya Kıtasında göl sayısı azdır

En büyük gölünü Aral Gölü oluşturur (64 500 km kare ), (Hazar deniz olarak kabul edildiği takdirde)

Diğer önamli göllerini ; Baykal, Balkaş, Issık, Lop, Zatsan, Lut gölleri oluşturur

Her türlü iklim tipi görüldüğü için bitki örtüsünde de büyük farklılık vardır Her tür ot gibi yaşama görülmekle birlikte 3 belirgin bitki örtüsü kuşağı seçilir ; Kuzey'de Tundra, Sibirya'da ve Güney'de Orman (Sibirya'da iğne yapraklı Tayga Ormanları), iç kesimlerde ve öteki bölgelerde Step bitki örtüsüdür

Asya'da en fazla Step tümör yayılış gösterir

Kıta'nın yüzölçüm bakımından en büyük ülkeleri ; Rusya (17 milyon km kare), Çin (9, 5 milyon km kare), Hindistan'dır, (3,3 milyon km kare)


ASYA KITASI'NIN SOSYO EKONOMIK ÖZELLİKLERİ

Nüfusu en fazla olan kıtadır Yoğunluk bakımından birinci sırada yer alır Nüfusun dağılışında büyük farklılıklar görülür

Nüfusun minimum olduğu yerler : Kuzey Kıyıları, yüksek dağlık alanlar ve çöl sahalarıdır

Nüfusun azami olduğu yerler ise: Güney ve Güneydoğu Asya'dır Nüfusun %80'den fazlası burada yaşar Nüfusu maksimum olan ülkeler: Çin (1 2 milyar) ve Hindistan (936 milyon)'dır

Asya Kıtası sanayileşmemiş bir kıtadır azami sanayileşen ülkesi Japonyadır Japonya kadar olmasada sanayileşen öteki ülkeler;Güney Kore, Tayvan, Malezya, Singapur, Endonezya, Çin, Rusya, İsrail, Türkiye'dir

Bu ülkelerin dış satımında sanayi ürünleri birincil sırayı alır Diğer kıta ülkelerinde ise hammaddeler ve tarım ürünleri ilk sırada yeralır

Güneydoğu Asya ülkelerinde elektronik, otomotiv, demirçelik ve cihaz sanayi sektörleri daha artı gelişmiştir Güneybatı ve Batı Asya'daki ülkelerde ise ; dokuma, dokuma, yiyecek, petro kimya sanayi sektörleri daha artı gelişme göstermiştir

Asya kıtasının ve bununla beraber dünya'nın maksimum maden hammaddesi olan ülkesi JAPONYA'dır

Birey başına takvim ulusal gelirin maksimum olduğu ülke JAPONYA'dır (31 450 $) Ekonomide tarım ön plandadır Buğday ve pirinç temel ürünlerdir Orta ve Batı Asya'da buğday, Muson Asya'sında çeltik ziraati önemlidir Dünya pirinç üretiminin %90'ını Asya sağlar Patates, Bezelye, Dere, Hindistan cevizi, Hurma, Kenevir, ürünlerininde %80'den fazlasını Asya üretir Dünya Tütün üretiminin %50'den fazlasını Asya üretir Dere üretiminde Seylan ve Çin ilk sıradadır

Baharat üretiminde Hindistan, Endonezya, Malezya, Seylan ve Çin önde gelen ülkelerdir

Kıtada hayvancılıkta önemli bir uğraşıdır Orta Asya'da koyun ve sığır, Ön Asya'da (Güney Batı Asya) Koyun ve Keçi, Güney ve Güneydoğu Asya'da Manda besiciliği daha fazla görülür Çin'de ise manda 380 milyondan fazladır Domuz besiciliğide önemlidir Dünya'da manâlı üreticilerden biridir Dünya'da beslenen Mandaların %90' ını Asya Kıtası sağlar (Muson Asya'sı)

Ipek böcekçiliği ve ipekli üretiminde Asya Kıtası birincil sırada yer alır Birinci sırada Çin sonradan Özbekistan ve Hindistan manâlı üreticilerdir

Balıkçılık faaliyetleri de Hayvancılığın manâlı bir kolu olarak kıtada siklet taşır Dünya deniz ürünleri üretiminin %80' ini Asya karşılar Dünya tatlı su balık üretimininde % 50' sini karşılar

Japonya ve Çin balıkçılıkta birincil iki sırada yer alan ülkelerdir

Asya Kıtası madenler bakımından varlıklı bir kıtadır Yakacak madenlerinden; Taşkömürü rezervinin azami olduğu birincil iki ülke Rusya ve Çin' dir

Dünya petrol rezervlerinin % 75' i Asya kıtasındadır % 33' ünden fazlası Rusya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri' nde bulunur sonra ise Güneybatı Asya kazanç

Hidroelektrik enerji üretiminde önde gelen ilkeler ; Çin, Rusya, Hindistan ve Endonezya'dır

Kıtada hizmet sektörüde gelişme içindedir Özellikle Turizm ve Ulaştırma sektörü gelişmektedir

Turizm geliri en fazla olan ülkeler ; Filipinler, İsrail, Tayvan,, Tayland, Singapur'dur

Asya Kıtası ulaşım yolları açısından Kuzey Amerika ve Avrupa Kıtası'na kadar gelişememiştir (Yüksek dağlar ve dağlık alanların fazla olması) Otoyollar bakımından en gelişmiş ülke Japonya'dır

Kıtada Demiryolu ulaşımı daha artı görülür Japonya, Hindistan, Çin ve Rusya önde gelen ülkelerdir Demiryolu hattı uzunluğu açısından Rusya ve Çin ; konfor, hız ve güvenlik açısından Japonya birincil sırada yer alır *