Atasozu Ozellikleri Nelerdir - Atasozunun Ozellikleri nedir

Atasozu Nedir?


ATASOZLERİNİN OZELLİKLERİ

Turkce'de Atasozu

Turkcede atasozleri bicim ve anlam ozelliklerine gore şu şekilde sınıflandırılır:


Bicim Ozellikleri

Atasozleri, bicim yonunden diğer yazı turlerine gore farklı ozellikler gosterir Oyku, roman, şiir, deneme gibi yazı turleri pek cok cumlenin bir araya gelmesi ve anlam yonunden butunleşmesiyle oluşur Buna karşın atasozleri genellikle bir, en fazla iki cumleden oluşur Butun duygu ve duşunceler bu tek cumleye sığdırılır Bu cumleler kişiden kişiye değişmez Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı bicimde soylenir Atasozlerinde bicim ozellikleri şu başlıklar altında toplanabilir:


Atasozlerinde Kalıplaşma


Atasozleri bir toplumun ortak kullandığı kalıplaşmış sozlerdir Bu nedenle herhangi bir kimse, atasozlerindeki sozcukleri ya da sozcuklerin sırasını değiştiremez Orneğin Dikensiz gul olmazatasozu Gul dikensiz olmazşeklinde soylenemez Komşunun tavuğu komşuya kaz gorunuratasozundeki kazkelimesi yerine ordekveya horozdenmez Bunun nedeni, atasozlerinin bir kişinin değil, butun toplumun ortak malı olması ve o toplumun duşunce ve dil zevkini yansıtmasıdır

Ancak, bazı atasozleri tarihsel surec icinde değişikliğe uğramıştır

Ornek: Ayağını yorganına gore koskıl→ Ayağını yorganına gore uzatBu atasozundeki koskılkelimesinin yerine gunumuzde uzatkelimesi kullanılmaktadır Tarih boyunca dilde ve kulturde oluşan değişmeler atasozlerine de yansımıştır

Kalıplaşmanın bir istisnası da bir atasozunun farklı bolgelerde değişik şekillerde soylenmesidir

Ornek: Mum dibine ışık vermez → Cıra dibi karanlık olur

Ornek: Er ekmeği er kursağında kalmaz → Er lokması er kursağında kalmaz

Orneklerdeki gibi bazı atasozlerinde, hem sozcuklerin sırası hem de sozcukler değişebilmektedir Ancak, bu değişiklik kişiden kişiye değil bolgeden bolgeyedir Bu durum, atasozlerinin tarihsel surec icinde ve farklı bolgelerde değişikliğe uğrayabildiğini gosterir

Cumle Turlerine Gore Atasozleri

Turkcede bulunan butun cumle turlerine atasozlerinde de rastlanır Atasozleri kısa ve ozlu sozler olduğu icin genelde biriki cumleden oluşur Daha uzun cumlelerden oluşan Turk atasozlerinin sayısı azdır Atasozlerinde kullanılan cumle turleri şu şekilde sıralanabilir:

Yalın Cumle

Atasozlerinin coğu yalın cumle bicimindedir İcinde sadece bir yargı bulunan atasozleri genellikle yalın cumleler biciminde anlatılır

Ornek: Ağac kokunden yıkılır Ac kopek fırın duvarını deler Vakit nakittir

Birleşik Cumle

İcinde iki yargı bulunan atasozleri genelde birleşik cumle biciminde kurulur


Ornek: Dağ ne kadar yuce olsa, yol ustunden aşar Erkek aslan aslan da, dişi aslan aslan değil mi? Elin ağzı torba değil ki buzesin

Devrik Cumle

Atasozlerinde şiirsel bir anlatıma ozen gosterildiğinden pek cok atasozu devrik cumlelerle kurulmuştur


Ornek: Gulme komşuna, gelir başına Besle kargayı, oysun gozunu Sık gidersen dostuna, yatar arka ustune