Ataturk Donemi Dış Politika

Ataturk Donemi Dış Politika

Nufus Mubadelesi Sorunu

Lozan Antlaşması'ndan sonra yeni Turk Devleti'nin dış siyaseti Yurtta Barış Cihanda Barıştemellerine oturtuldu

Lozan Antlaşması'nda Turkiyedeki Rumlar ile Yunanistan'daki Turklerin değiştirilmesi kararı alınmış, İstanbul'daki Rumlar ve Batı Trakyadaki Turkler bu değişimin dışında tutulmuştu

Yunanistan, İstanbul'da cok sayıda Rum bulundurmak amacıyla Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasından once İstanbul'a gelen Rumların da değişim dışında tutulmasını istedi

Turkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık, Uluslar Arası Adalet Divanı'na goturuldu Adalet Divanı, 21 Şubat 1925'te verdiği kararla sorunun cozumunde yetersiz kaldı

10 Haziran 1930'da Turkiye ve Yunanistan arasında imzalanan antlaşma ile sorun halledildi

Yabancı Okullar Sorunu

Lozan Antlaşması'nda, Turkiyedeki yabancı okulların, Turk kanunlarına ve diğer okulların bağlı oldukları tuzuk ve yonetmelik hukumlerine uygun bulunmalarına karar verilmişti

Lozan Antlaşması'ndan sonra Turk Hukumeti, bu okullarda Turk dili, tarih ve coğrafya derslerinin Turk oğretmenler tarafından denetlenmesi esasını getirdi

Ayrıca bu yabancı okulların Turk mufettişleri tarafından denetlenmesi konusunda bir yonetmelik belirlendi

Yabancı okulların bu kurallara uymak istememesi uzerine, bu okullar ilgili devletlerin Turkiye'deki elcilikleriyle temasa gecti

Turkiye'nin aldığı kararları kabul etmeyen bazı okullar kapatıldı

Irak Sınırı ve Musul Sorunu

İngilizler, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7 maddesi uyarınca Musul'u işgal etmişti

1924'te Turkiye ile İngiltere Musul sorununa cozum bulmak amacıyla İstanbul'da bir araya geldi

Ancak antlaşma sağlanamadı

Taraflar, 20 Eylul 1924'te Milletler Cemiyeti'ne başvurdu

Milletler Cemiyeti Musul'un Irak'a ait olduğu bildirdi Turkiye bu karara karşı cıktı

Turkiye Uluslar Arası Adalet Divanı'na başvurdu

Konu burada da cozumlenemedi

1925 yılında cıkan Şeyh Sait İsyanı, Musul sorununu aleyhimize sonuclandırdı

5 Haziran 1926'da Turkiye ile İngiltere arasında Ankara Antlaşması imzalanarak Turk Irak sınırı bugunku şeklini aldı ve Musul Irak'a bırakıldı

Turkiye'nin Milletler Cemiyetine Girişi

Milletler Cemiyeti, 1919'da imzalanan Versailles Antlaşması sonunda kuruldu

1947 yılında gorevini Birleşmiş Milletler Cemiyeti'ne devretti

Turkiye Milletler Cemiyeti'ne 1932'de girdi

Turkiye'nin Cemiyet'e gec girmesinin nedeni, Cemiyet'in o yıllarda başta İngiltere olmak uzere buyuk devletlerin cıkarlarını koruyan bir organ durumunda olmasıydı

Buyuk devletler, o yıllarda başta savaş tazminatı alınmaması ilkesi olmak uzere Milletler Cemiyeti'nin hicbir ilkesine uymuyordu

Milletler Cemiyeti, Musul sorununda İngilizlerin etkisinde kalıp yanlı bir tutum sergilemişti

Turkiye, onceleri Milletler Cemiyeti'ne girmeyi bağımsızlık ilkesine ters gordu

İspanya'nın teklifi ve Yunanistan'ın desteği ile Turkiye 18 Temmuz 1932'de Milletler Cemiyeti'ne uye oldu

Balkan Antantı (Paktı 9 Şubat 1934)

Balkan Antantı, 1930'lu yıllarda artan İtalyan faşizmi ve Alman nazizminin Balkanları tehdit etmesi uzerine kuruldu

Antant'a katılan devletler : Turkiye, Romanya, Yugoslavya ve Yunanistan'dı

Bulgaristan ve Arnavutluk, Balkan Antantı'na katılmayan Balkan Devletleri'n dendi

Antant ile, dunya barışını koruyamayan Milletler Cemiyeti'ne karşı, Balkan devletleri kendi topraklarını korumayı amaclamıştı

9 Şubat 1934'te imzalanan Atina Antlaşması sonunda, Turkiye, Romanya, Yunanistan ve Yugoslavya'nın katılımı ile Balkan Antantı oluşturuldu

Bu Antant ceşitli nedenlerden dolayı başarılı olamadı


Montro (Montreux) Boğazlar Sozleşmesi (20 Temmuz 1936)

Lozan Antlaşması ile Turkiye'nin Boğazlar'da silah bulundurması ve Boğazlar'a gecişi duzenlemesi engellenmişti

Bu durum, Almanya ve İtalya'nın hızla silahlanması ile Turkiye'yi tehdit edici boyutlara ulaşmıştı

Milletler Cemiyeti'nin, Boğazlar uzerindeki guvencesi Almanya ve İtalya karşısında yetersiz duruma duşmuş, Boğazlara muhtemel bir saldırı şuphesi artmıştı

20 Temmuz 1936'da yapılan Boğazlar Konferansı'nda, Boğazlar uzerindeki Turk egemenliği kayıtsız şartsız kabul edilerek, Montro Boğazlar Sozleşmesi imzalandı

Sadabat Paktı ( 8 Temmuz 1937)

1930'lu yıllarda İtalyan faşizmi butun dunyayı tehdit etmekteydi

İtalya'nın 1934 yılında Hebeşistan'ı işgal etmesi ve Doğu Akdeniz uzerindeki emellerini acıkca belirtmesi uzerine, Turkiye Orta Doğu'da bulunan devletler ile bir ittifak kurma konusunda harekete gecti

8 Temmuz 1937'de Turkiye, İran, Irak ve Afganistan'ın katılımıyla Sadabat Paktı kuruldu

Hatay Sorunu

Hatay, Misakı Milli sınırlarımız icinde bulunmasına rağmen, Ankara Antlaşması ile, bolgedeki Turk kulturunun korunması şartıyla, Fransız egemenliği altında ozel bir yonetime devredildi

1936 yılında Fransa'nın Suriye ve Lubnan uzerindeki mandasını kaldırması uzerine, İskenderun ve Hatay Suriye mandasına girdi

Turkiye derhal sorunu Milletler Cemiyeti'ne goturdu

Milletler Cemiyeti, Hatay icin ayrı anayasa ve statu ongordu

Hatay, meclisinin aldığı karar ve yapılan halk oylaması ile, Hatay 2 Eylul 1938'de bağımsız devlet haline geldi

Hatay, 29 Haziran 1939 tarihinde kendi meclisinin verdiği karar gereği oy birliği ile Turkiye'ye katılmayı kabul etti