ATATÜRK Döneminde Türk Dış Politikası

ATATÜRK Döneminde Türk Dış Politikası


A TEMEL İLKELER :
Atatürk döneminde oluşturulan Türk dış politikasının başlıca esasları;
a ) Özgürlük ilkesine dayanır
b ) Yayılmacı değildir Milli sınırlarımız içinde millet ve memleketin mutluluğu ve kalkınması göz önünde bulundurur
c ) Bağımsız1ığımıza ve toprak bütünlüğümüze saygılı devletler ile arkadaşlık ilişkileri kurar
d ) Yurtta barıştırma , dünyada barışma ilkesini alır
e ) Barışçıdır

B NÜFUS MÜBADELESİ (Değişimi ) S0RUNU :
Lozan Antlaşmasına kadar Batı Trakya 'daki Türkler ile İstanbul 'da*ama Rumlar dışında kalan azınlıklar ortak olarak değiştirile*cektir 1924'de başlayan nüfus değişimi, 1926'dan daha sonra artan bir şekilde artmış 1930 'da tamamlanmıştır
Nüfus Mübadelesi sonucunda Yunanistan'dan bir milyonu aşkın Müslüman Türkiye'ye göç ederken Türkiye'den de bir buçuk milyonu aşkın Rum kökenli Hıristiyan Yunanistan'a göç etmiştir Nüfus değişimi esnasında bir takım aşırılıklara da kaçılmış, Türk kökenli olduğu halde Hıristiyan olan karamanlılar ile Rum kökenli olduğu halde Müslüman olan Giritliler ortak olarak göç ettirilmişlerdir
Nüfus değişimi Türkiye ile Yunanistan aralarında gerçekleştirildi

C YABANCI 0KULLAR SORUNU :
Tanıdık Olmayan okullar kapitülasyonlardan yararlanılarak açılmıştı
Bağımsızdılar
Lozan Antlaşmasında yabancı okulların varlığı bazı koşullarla kabul edildi 1
1924 Tevhidi Tedrisat Kanunu ile yabancı okullar tüm öğretim ku*rumlarıyla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı 'na bağlandı
Lozan Antlaşması ve Tevhidi Tedrisat Kanunu'na tarafından;
a) Türk Dili ve Edebiyatı, Türkçe, Coğrafya ve Tarih Dersleri Türkçe ile ve Türk öğretmenler tarafından okutulacak,
b ) Tanıdık Olmayan 0kul1ar MEB göre denetlenecek ve denetim edilecekti
c ) Yabancı 0kullar Türk Kanunlarına uyacaklardı
Tevhidi Tedrisat ve Lozan Antlaşmasına uymayan tanıdık olmayan okul*lar 1925'de kapatıldılar

D* TÜRKIRAK SINIRI VE MUSUL S0RUNU : *
Musul ve çevresi Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İngiliz*ler kadar işgal edildi
Musul Misakı Ulusal sınırları içinde kabul ediliyordu
Lozan Antlaşmasında sorun İngiltere ile Türkiye arasındaki i*kili görüşmeler aracılığı ile çözümlenmesi kararlaştırıldı
1924'te İstanbul'da Haliç Konferansı toplandı Fakat bir sonuç alınamadı
Brüksel 'de yapılan ikinci görüşmelerde Türkiye ile Irak ara*sında geçici bir sınır oluşturuldu (Brüksel Hattı)
Türkiye ile İngiltere görüşmelerden bir netice alamayınca soru*nu çözmek için askeri harekata hazırlanmaya başladılar Bu sı*rada İngilizlerin de desteği ile Şeyh Sait isyanı çıktı Ayaklanma ile zor durumda kalan Türkiye 5 Haziran 1926 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Musul 'u İngiliz yönetimine bıraktı Antlaşmaya göre;
a) Hakkari Türkiye 'de, Musul İngiltere 'de kalacak
b) Musul Petrollerinden Irak'ın payına düşen kısmının % 10'u 25 sene süreyle Türkiye'ye verilecekti
c) Türkiye bu alacağından İngiltere'ye ödeyeceği borçlar karşılığında vazgeçti

E* MİLLETLER CEMİYETİ VE TÜRKİYE'NİN MC 'ye GİRİŞİ : *
Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) IDünya Savaşı sonrasında Wilson İlkeleri gereğince Dünya'da daimi barışı karşılamak fakat*cıyla ABD'nin öncülüğünde kuruldu (1920)
Milletler Cemiyeti'nde 1924'ten itibaren İngiltere'nin etkinliği arttı
1930'ların başında Almanya'nın Versailles (Versay) Antlaşmasına tutarsız olarak silahlanmaya başlaması ve tehlike yaratması artan bir şekilde dünyada işbirliği ihtiyacını doğurdu
1932 Haziranında Türkiye M Cemiyeti ’ne ağırlama edildi 18 Temmuz 1932'de ise M Cemiyeti'nin üyesi oldu
F* BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934 ) : *
Güçlenen Almanya ve İtalya'nın dünya barışını tehdit eden ya*yılmacı emelleri ve silahlanmaları Antant 'ın kurulmasının en önemli nedenidir
Türkiye 'nin öncülüğünde kuruldu
9 şubat 1934 'te Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya aralarında kuruldu
Bulgaristan Antant 'a katılmadı
1937 'de Yugoslavya'nın ayrılması ve kısa bir zaman sonradan IIDünya Savaşı'nın başlamasıyla ortadan kalktı
Türkiye bu Antant ile Batı sınırlarını güvence al tına almaya çalıştı

G* M0NTRÖ (M0NTREUX) SÖZLEŞMESİ : (20 Temmuz 1936)
NEDENLERİ :
a) İtalya'nın Habeşistan'a sığınması
b) Japonya ’nın Milletler Cemiyeti'nden ayrılması
c ) Almanya 'da Nazilerin iktidara gelmesi
Boğazların denetiminin Türkiye'ye verilmesini gerekli kılıyordu
Türkiye'nin başvurusu sonucu Lozan Antlaşmasını imzalayan devletler 10 Nisan 1936'da Montrö'de toplandı Görüşmeler sonunda 20 Temmuz 1936'da Montrö Sözleşmesi imzalandı
Sözleşmeye göre;
a)Boğazlar Komisyonu kaldırılıp yetkileri Türkiye'ye verildi
b) Türkiye'ye Boğazları silahlandırma yetkisi verildi
c) Ticaret gemilerine geçiş serbestliği tanınırken savaş gemile*rine kısıtlama getiriliyordu
Sözleşme ile Boğazlardaki bağımsızlık hakkı Türkiye'ye bırakıldı

H* SADABAT PAKTI :
NEDENİ :
Habeşistan'ı işgal eden İtalya'nın Ortadoğu'ya dürüst genişleme*sidir
9 Temmuz 1937 'de Türkiye 'nin öncülüğünde TürkiyeİranIrak ve Afganistan kadar kuruldu
Türkiye Pakt ile Doğu ve Güneydoğu sınırlarını güvenceye aldı

İ HATAY S0RUNU :
1918 Mondros Ateşkes Antlaşmasından kısa bir vakit daha sonra önce İngiliz, sonradan Fransızların işgaline uğrayan Hatay 1921 Ankara Antlaşması ile Özerk bir yönetime kavuşmuş, Lozan Antlaşması ile de Türkiye sınırları dıştan kalmıştı
1936'da Fransa Suriye'den çekilmeye başlayıp Hatay'ın yönetimi*ni de Suriye'ye adamak isteyince Hatay sorunu gündeme geldi
Türkiye Fransa ile yaptığı görüşmelerden bir sonuç alamayınca sorunu Milletler Cemiyetine başvurdu
M Cemiyeti'nden bir sonuç alınamayınca Fransızlarla baştan M Cemiyeti'nin kontrolünde görüşmeler başlatıldı MC'nin de onayı ile Hatay Anayasası hazırlanarak seçimlere gidildi
2 Eylül 1938'de egemen Hatay Devleti kuruldu
Hür sağlandıktan sonra Hatay Meclisi Türkiye Kanunlarını teker teker Hatay Kanunları olarak kabul etti
Hatay Meclisinin Türkiye 'ye katılma kararı almasından sonradan Fransa ile 23 Haziran 1939 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Hatay'ın Türkiye'ye katılması Fransa kadar kabul edildi 7 Temmuz 1939'da da TBMM Hatay'ın Türkiye'ye katılma kararını onaylayıp aynı gün Hatay ilinin kurulmasını kabul etti
Hatay ilinin kurulması ile Türkiye açısından Hatay sorunu çözümlenmiş oldu *