ATATURK Doneminde Turk Dış Politikası

ATATURK Doneminde Turk Dış Politikası


A TEMEL İLKELER :
Ataturk doneminde oluşturulan Turk dış politikasının ana esasları;
a ) Bağımsızlık ilkesine dayanır
b ) Yayılmacı değildir Ulusal sınırlarımız icinde millet ve memleketin mutluluğu ve kalkınması goz onunde bulundurur
c ) Bağımsız1ığımıza ve toprak butunluğumuze saygılı devletler ile dostluk ilişkileri kurar
d ) Yurtta barış , dunyada barış ilkesini esas alır
e ) Barışcıdır

B NUFUS MUBADELESİ (Değişimi ) S0RUNU :
Lozan Antlaşmasına gore Batı Trakya 'daki Turkler ile İstanbul 'da*ki Rumlar dışında kalan azınlıklar karşılıklı olarak değiştirile*cektir 1924'de başlayan nufus değişimi, 1926'dan sonra giderek artmış 1930 'da tamamlanmıştır
Nufus Mubadelesi sonucunda Yunanistan'dan bir milyonu aşkın Musluman Turkiye'ye goc ederken Turkiye'den de bir bucuk milyonu aşkın Rum kokenli Hıristiyan Yunanistan'a goc etmiştir Nufus değişimi sırasında bazı aşırılıklara da kacılmış, Turk kokenli olduğu halde Hıristiyan olan karamanlılar ile Rum kokenli olduğu halde Musluman olan Giritliler karşılıklı olarak goc ettirilmişlerdir
Nufus değişimi Turkiye ile Yunanistan arasında gercekleştirildi

C YABANCI 0KULLAR SORUNU :
Yabancı okullar kapitulasyonlardan yararlanılarak acılmıştı
Bağımsızdılar
Lozan Antlaşmasında yabancı okulların varlığı bazı koşullarla kabul edildi 1
1924 Tevhidi Tedrisat Kanunu ile yabancı okullar tum oğretim ku*rumlarıyla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı 'na bağlandı
Lozan Antlaşması ve Tevhidi Tedrisat Kanunu'na gore;
a) Turk Dili ve Edebiyatı, Turkce, Coğrafya ve Tarih Dersleri Turkce ile ve Turk oğretmenler tarafından okutulacak,
b ) Yabancı 0kul1ar MEB tarafından denetlenecek ve kontrol edilecekti
c ) Yabancı 0kullar Turk Kanunlarına uyacaklardı
Tevhidi Tedrisat ve Lozan Antlaşmasına uymayan yabancı okul*lar 1925'de kapatıldılar

D* TURKIRAK SINIRI VE MUSUL S0RUNU : *
Musul ve cevresi Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İngiliz*ler tarafından işgal edildi
Musul Misakı Milli sınırları icinde kabul ediliyordu
Lozan Antlaşmasında sorun İngiltere ile Turkiye arasındaki i*kili goruşmeler aracılığı ile cozumlenmesi kararlaştırıldı
1924'te İstanbul'da Halic Konferansı toplandı Ancak bir sonuc alınamadı
Bruksel 'de yapılan ikinci goruşmelerde Turkiye ile Irak ara*sında gecici bir sınır oluşturuldu (Bruksel Hattı)
Turkiye ile İngiltere goruşmelerden bir sonuc alamayınca soru*nu cozmek icin askeri harekata hazırlanmaya başladılar Bu sı*rada İngilizlerin de desteği ile Şeyh Sait isyanı cıktı Ayaklanma ile zor durumda kalan Turkiye 5 Haziran 1926 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Musul 'u İngiliz yonetimine bıraktı Antlaşmaya gore;
a) Hakkari Turkiye 'de, Musul İngiltere 'de kalacak
b) Musul Petrollerinden Irak'ın payına duşen kısmının % 10'u 25 yıl sureyle Turkiye'ye verilecekti
c) Turkiye bu alacağından İngiltere'ye odeyeceği borclar karşılığında vazgecti

E* MİLLETLER CEMİYETİ VE TURKİYE'NİN MC 'ye GİRİŞİ : *
Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) IDunya Savaşı sonrasında Wilson İlkeleri gereğince Dunya'da kalıcı barışı sağlamak ama*cıyla ABD'nin onculuğunde kuruldu (1920)
Milletler Cemiyeti'nde 1924'ten itibaren İngiltere'nin etkinliği arttı
1930'ların başında Almanya'nın Versailles (Versay) Antlaşmasına aykırı olarak silahlanmaya başlaması ve tehlike yaratması giderek dunyada işbirliği ihtiyacını doğurdu
1932 Haziranında Turkiye M Cemiyeti’ne davet edildi 18 Temmuz 1932'de ise M Cemiyeti'nin uyesi oldu
F* BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934 ) : *
Guclenen Almanya ve İtalya'nın dunya barışını tehdit eden ya*yılmacı emelleri ve silahlanmaları Antant 'ın kurulmasının en onemli nedenidir
Turkiye 'nin onculuğunde kuruldu
9 şubat 1934 'te Turkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında kuruldu
Bulgaristan Antant 'a katılmadı
1937 'de Yugoslavya'nın ayrılması ve kısa bir sure sonra IIDunya Savaşı'nın başlamasıyla ortadan kalktı
Turkiye bu Antant ile Batı sınırlarını guvence al tına almaya calıştı

G* M0NTRO (M0NTREUX) SOZLEŞMESİ : (20 Temmuz 1936)
NEDENLERİ :
a) İtalya'nın Habeşistan'a sığınması
b) Japonya’nın Milletler Cemiyeti'nden ayrılması
c ) Almanya 'da Nazilerin iktidara gelmesi
Boğazların denetiminin Turkiye'ye verilmesini zorunlu kılıyordu
Turkiye'nin başvurusu sonucu Lozan Antlaşmasını imzalayan devletler 10 Nisan 1936'da Montro'de toplandı Goruşmeler sonunda 20 Temmuz 1936'da Montro Sozleşmesi imzalandı
Sozleşmeye gore;
a)Boğazlar Komisyonu kaldırılıp yetkileri Turkiye'ye verildi
b) Turkiye'ye Boğazları silahlandırma yetkisi verildi
c) Ticaret gemilerine geciş serbestliği tanınırken savaş gemile*rine kısıtlama getiriliyordu
Sozleşme ile Boğazlardaki egemenlik hakkı Turkiye'ye bırakıldı

H* SADABAT PAKTI :
NEDENİ :
Habeşistan'ı işgal eden İtalya'nın Ortadoğu'ya doğru genişleme*sidir
9 Temmuz 1937 'de Turkiye 'nin onculuğunde TurkiyeİranIrak ve Afganistan tarafından kuruldu
Turkiye Pakt ile Doğu ve Guneydoğu sınırlarını guvenceye aldı

İ HATAY S0RUNU :
1918 Mondros Ateşkes Antlaşmasından kısa bir sure sonra once İngiliz, sonra Fransızların işgaline uğrayan Hatay 1921 Ankara Antlaşması ile Ozerk bir yonetime kavuşmuş, Lozan Antlaşması ile de Turkiye sınırları dışında kalmıştı
1936'da Fransa Suriye'den cekilmeye başlayıp Hatay'ın yonetimi*ni de Suriye'ye bırakmak isteyince Hatay sorunu gundeme geldi
Turkiye Fransa ile yaptığı goruşmelerden bir sonuc alamayınca sorunu Milletler Cemiyetine başvurdu
M Cemiyeti'nden bir sonuc alınamayınca Fransızlarla yeniden M Cemiyeti'nin kontrolunde goruşmeler başlatıldı MC'nin de onayı ile Hatay Anayasası hazırlanarak secimlere gidildi
2 Eylul 1938'de bağımsız Hatay Devleti kuruldu
Bağımsızlık sağlandıktan sonra Hatay Meclisi Turkiye Kanunlarını teker teker Hatay Kanunları olarak kabul etti
Hatay Meclisinin Turkiye 'ye katılma kararı almasından sonra Fransa ile 23 Haziran 1939 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Hatay'ın Turkiye'ye katılması Fransa tarafından kabul edildi 7 Temmuz 1939'da da TBMM Hatay'ın Turkiye'ye katılma kararını onaylayıp aynı gun Hatay ilinin kurulmasını kabul etti
Hatay ilinin kurulması ile Turkiye acısından Hatay sorunu cozumlenmiş oldu