Atatürk inkılaplarının öncesi ve sonrası hakkında bilgi

Atatürk inkılaplarının öncesi ve sonrası hakkında veri
Atatürk inkılaplarının öncesi ve sonrası neler değişti
Atatürk inkılaplarının öncesi ve sonrasını kıyas


TC Tarihi Cumhuriyet Dönemi
A) Cumhuriyetin İlanı ve Halifeliğin Kaldırılması:

1 Cumhuriyetin İlanı ve Mustafa Kemal Paşa'nın birincil Cumhurbaşkanı Seçilişi

2 Halifeliğin Kaldırılması ve Bunun Önemi

B) Partiler ve Fazla Partili Döneme Geçiş Dönemleri:

1 Cumhuriyet Insanlar Fırkası

2 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Şeyh Sait Ayaklanması

3 Mustafa Kemal'e Suikast

4 Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Menemen Olayı

C) İnkılabın Gelişimi, Devlet ve Toplum Kurumlarının Laikleşmesi

1 Osmanlı Devletinde Hukuk

2 DinDevlet ilişkisi ve Aşamaları

3 Türk Uygar Kanununun Kabulü ve Karakteri

D) Eğitim ve Kültür Alanında İnkılap Hareketleri:

1 Türk Harflerinin Kabulü

2 Tevhidi Tedrisat Kanunu

3 Medreselerin Kaldırılmamsı

4 EğitimÖğretim Alanında Gelişmeler, (Okullar, Hoş Sanatlar ve Kültür alanında gelişmeler üstünde durulması)

5 Yeni Tarih Anlayışı

6 Türk Dilinin Gelişmesi

E) Toplumsal Yaşayışın Düzenlenmesi :

1 Tekkelerin, Zaviyelerin ve Türbelerin Kapatılması

2 Kıyafette Değişim

3 Soyadı Kanununun Kabulü

4 Ölçüler, Saat ve Takvimde Değiştirme

5 Bayan Haklarının Kabulü

F) Hesaplı Alanda Gelişme:

1 Ulusal Ekonominin Kurulması :

a) Cumhuriyetin Birincil Yıllarında Ekonomi

b) Milli Ekonomi İlkesi ve Uygulanması

c) Tarım (Köycülük siyaseti, kooperatifçilik, toprak reformu, aidat sistemi üzerinde durulması)

d) Ticaret (Kabotaj hakkının açıklanması)

e) Sanayi ve Madencilik

2 Bayındırlık Alanında Gelişme

3 Sıhhat ve Tıp Alanında Gelişme



Atatürk inkılaplarının tümü bir tüm oluşturur Birbirini tamamlarlar

Türk inkılabının amacı, Türk halkını çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmaktır

Saltanat' ın kaldırılması (1 Kasım 1922) :

Nedenleri :

Ulusal uğraş sırasında İtilafçılarla beraber hareket etmişti,
“Hakimiyet koşulsuz milletindir hükmü padişahlıkla çelişiyordu
Lozan barışı esnasında İtilafçılar sultanı da görüşmelere misafir etme ederek Türk heyetinde ikilik yaratmak istiyordu Bunun önüne geçilmesi gerekiyordu
* böylece saltanat 1 Kasım 1922 ’te kaldırıldı

M Kemal, Erzurum kongresinden itibaren cumhuriyete dürüst gidişi ortaya koymuştu Ancak ülke şartlarının buna kullanışlı olmaması nedeni ile bu amacını dobra dobra söylemiyordu Kurtuluş Savaşı kazanılıp koşullar olanak verince 29 Ekim 1923 ’te Cumhuriyet TBMM ’nin kabul ettiği bir tasarı ile duyuru edilmiştir



Halifeliğin Kaldırılması ( 3 Mart 1924 ) :

1Halife peygamber ve Emeviler döneminde hem devlet lideri hem de ordu komutanı idi Osmanlılara geçince daha fazla İslam dünyasını birleştirici bir güç olarak kullanıldı Oysa bu pek başarılı olmamış ve önemini kaybetmişti

2Halife Türkiye ’de de devlet işlerine karışmaya başlamış ve cumhuriyete karşı olanlarla iş birliği yapmaya başlamıştı Bu nedenlerle 3 Mart 1924 yılında halifelik kaldırıldı



Devlet hizmetlerinin halka daha iyi ulaştırılabilmesi için Türkiye ’nin idari teşkilatı her tarafta düzenlendi Merkezi idareye tabi olarak Türkiye, iller, ilçeler, bucaklar ve köylere ayrıldı İle vali, ilçelere kaymakam, devletin temsilcisi olarak yönetici atanır



Türkiye ’nin başkenti, Ankara olarak belirlendi

Ulusal mücadelenin bütün çalışmaları burada yapılmıştı,
TBMM, burada çözülmüş ve çalışmıştı,
Ulaşım, haberleşme ve tüm öteki imkanlar açısından Türkiye ’nin tüm bölgeleriyle bağlantılıydı Ülkeyi buradan gözden geçirmek daha makul idi


Atatürk yeni Türk Devleti ’nde demokratik rejimi yerleştirmenin yolunun demokrasi olduğunu biliyordu böylece siyasi yönetimin tam bir özgürlük ortamda oluşturulabilmesi için halkın tercih hürriyetini karşılamak gerekiyordu

Demokrasi öbür fikirlerin varlığını kabul eder Siyasi parti de benzer görüşü paylaşan insanların bir araya gelip oluşturdukları bir örgüttür

Kurtuluş Savaşı esnasında siyasi partiler yoktu Herkes ülkenin kurtarılmasını istiyordu Fakat savaştan daha sonra ve bilhassa saltanatın kaldırılmasının ardındaki mecliste muhalifler arttı ve kendiliğinden iki grup oluştu Seçimler yaklaşınca M Kemal Cumhuriyet Millet Fırkası ’nı kurdu(9 Ağustos 1923)

Bir zaman daha sonra Atatürk ’ün bazı arkadaşlarında hafıza ayrılıkları başlamış ve onlar da kendi fikirlerini kullanmak üzere terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ’nı kurdular Ilk ilk kez iyi niyetle kurulan bu parti daha sonra cumhuriyete karşı olanların toplandığı bir odak haline gelmiş ve bu şahısların çıkardığı bazı ayaklanmalara üzerine parti kapatılmıştır

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ’nda toplananlar, saltanatın ve halifeliğin her yerde tesisi için çalışıyorlardıBunlar Diyarbakır ve Elazığ çevresinde Şeyh Sait İsyanı ’nı çıkarmıştı Bunun üstüne Takriri Sükun Kanunu çıkarılıp İstiklal Mahkemeleri kuruldu ve ayaklanma bastırılıp elebaşıları İstiklal Mahkemelerinde yargılandı

M Kemal ’i, saltanat ve halifeliğe dönüş için engel olarak görenler onu öldürmeyi tasarlamıştı Ancak suikastçileri kaçıracak olan motorcunun bu amacından vazgeçip haber vermesi üstüne amaçlarına ulaşamadılar

19251930 yılları aralarında inkılaplara devam ediliyordu Oysa 1929 ’da yaşanan ekonomik buhran, M Kemal ’in hesaplı politikasını eleştirenler arttı Bunun üzerine Atatürk, farklı görüşler için diğer partilerin kurulmasını istedi Sonuçta Ali Fethi Bey göre Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu Ancak bu parti de öncekinde olduğu gibi cumhuriyet rejimine karşı olanların toplandığı bir merkez haline gelince bu da kapatılmak zorunda kalınacak ve böylece birincil çok partili rejim denemeleri başarısız olmuştur(1945 yılında ancak başarı sağla)

Menemen olayı, cumhuriyete karşı olanların halkın dini, duygularını kullanarak çıkardıkları bir ayaklanmadır Derviş Mehmet liderliğinde başlayan ayaklanmayı bastırmak isteyen Öğretmen Asteğmen Kubilay, asilerce başı kesilerek şehit edildiAyaklanma daha sonra bastırılarak suçlulara zorunlu cezalar verildi

Hukuk, vatandaşların birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini aranjör yazılmış kuralların bütünündür

Hukuk alanında yapılan inkılaplar:

1Anayasanın Kabulü (20 Ocak 1921) ( Teşkilatı Esasiye Kanunu )

Anayasanın Kayda Değer Hükümleri:

a)Egemenliğin millete ait olduğu,

b)Kuvvetler birliği(Yasama, yürütme ve yargının TBMM ’nde toplanması)

c)TBMM ’nin devleti yönetecek en üstün organ olduğu,

29 Ekim 1923 ’te Cumhuriyetin ilanı üstüne anayasanın 1 maddesi “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir biçiminde düzenlendi 1924 ’te günün şartlarına tarafından 2 anayasa yapılmıştır



2Türk Uygar Kanunu, Türk Canice Kanunu ve Türk Ticaret Kanununun Kabulü:



Türk Medeni Kanunu ’nun Özellikleri:

Kadın ve erkek sosyal ve ekonomik olarak eşdeğer hale getirildi,
Tek eşlilik ve resmi nikah esası getirildi,
Evlenmelerde iki tarafın ricası esas alındı,
Kadınlara da boşanma hakkı tanındıBöylece çocukların da hakları güvence altına alındı


Eğitim ve Kültür Alanında İnkılap:



1Çağdaşlaşma ve Uygarlık: Çağdaşlaşma, aklın ve bilimin ışığında yaşadığımız zamana üçgenin taban olmayan kenarı uydurmaktır Atatürk ’ün gelişim için rehber aldığı etmen, bilim ve tekniktir Atatürk, Batı uygarlığını kasıt gösterirken bilim ve teknolojideki ilerlemelerini kasteder



2Milli Eğitim:

a)Tevhidi Tedrisat(Öğretim Birliği) Kanunun Kabulü ve Medreselerin Kaldırılması:

Osmanlıların son zamanlarında iki türlü eğitim yapılıyordu Birincisi, bilimin ışığında eğitim veren Batı tipi okullar; ikincisi de din kurallarına göre ve dolayısıyla hür düşünceye dayanmayan Medreseler Bu ikilik, toplumda iki farklı düşüncede olan iki tip nesil yetiştiriyordu Atatürk bilime dayanmayan Medreseleri kaldırarak toplumdaki ikiliğin önüne geçmiş oldu



Bugünkü Eğitim Sistemimizin Esasları:

Eğitim birliği,
Kızerkek eşitliği,
Eğitimin bütün yurtta yaygınlaştırılması,
Eğitimde uygulamaya yük verilmesi,
Programların ihtiyaçlara kadar hazırlanması,
Programların bilimsel olması,
Saygılı, sevgili ve sorumlu bir disiplin
Yetenekli ve mesleğini seven fertler yetiştirme,


b)Yeni Türk Harflerinin Kabulü:

Osmanlılarda Arap alfabesi kullanılıyordu Bu, eğitim ve öğretimi zorlaştırıyordu Bütün yurtta okuryazarlılığın yaygınlaştırılması, Latin alfabesine dayanan yeni Türk Alfabesi ile sağlandı(1 Kasım 1928)Türkler tarih boyunca bir fazla devlet kurmuştur Hun, Göktürk, Uygur, Selçuklu, Osmanlı, Türkiye gibi Bu devletleri kurarken gittikleri yerlerde Türk kültür ve uygarlığını da yaygınlaştırmışlardır

Atatürk ’ün ilkelerinden milliyetçilik, insanın tarihine bağlılığı da ifade eder Atatürk, milletine ve tarihine bağlılığını, tarih alanındaki çalışmaları ile göstermiştir Türk tarihinin gerçekçi bir biçimde araştırılması için “Türk Tarih Muayene Cemiyetini kurmuştur Bugün bu kuruluş “Türk Tarih Kurumu adını taşır Atatürk tarih yazarlarının tarihi yapanlara tabi kalmasını istiyordu Yani tarihin realist bir biçimde yazılmasını ve böylece gelecek kuşakların dürüst bilgilenip bundan zorunlu dersleri çıkarmalarını savunuyordu

Atatürk, birleştirici bir tarih anlayışına sahipti İnsanın kendi tarihini bilmesi, modern medenilik seviyesinin üzerine çıkabilmek için zorunludur Çünkü tarih bilinci, milli birliği oluşturur Atatürk, Türk tarihi ile övünmesinin yanı sıra nedensiz yapılan savaşların bir canice olduğunu kabul ederdi Bu da insan sevgisini gösterir Yani kendi tarihimizle övünürken başka uluslara düşmanlık beslemeyi de reddediyordu

Atatürk, ulusal birlik ve beraberliği sağlayan unsurlardan biri olan dil konusuna da önem vermiş ve Türkçe ’nin geliştirilmesi için Türk Dili Muayene Cemiyeti(Türk Dil Kurumu) ’ni kurmuştur

Milli kültür, manevi özellikler, yaşayış ve tutum şekilleri ile us birliğinden oluşur Yani bütün değerlerimizden oluşur Atatürk ’e tarafından ulusal kültür mutlaka yükseltilmelidir Somurtkan takdirde değil olur Günümüzde bu daha iyi hissedilmektedir Zira geri kalan ulusların kültürü, zinde ulusların kültürüne yenik düşmektedir Modern kültüre sahip olmak, bilim, sanat ve teknoloji düzeyine kültürünü yükseltmekle mümkündür

Güzel sanatlar, medeni olmanın belirtisi ve açık fikirli insan yetiştirmede bir eğitim aracıdır Hoş sanatlardan Atatürkçülüğün amacı, halk arasında sevgiyi geliştirmesi, gelecek kuşaklar için çalışılması ve daimi eserler verilmesidir Usta bunu başardığı oranda ulusuna ve insanlığa hizmette bulunmuş olur Zira sanatkar, insanlığın müşterek değeridir

Hakiki anlamda halkı için çalışan sanatçıya Atatürk büyük önem vermiştir Bunu da “Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz; hatta cumhurbaşkanı olabilirsiniz, fakat sanatkar olamazsınız Sözüyle açıklama etmiştir





Toplumsal alanda yapılan esas inkılaplar ve düzenlemeler:



1Din kurumlarının düzenlenmesi: Tarikat, Tanrı ’ya varmak için izlenen yollardan parça başına denir Tarikat mensuplarının toplandıkları yere tekke, küçüğüne de zaviye denir

Zamanla bu tarikatların gerçek amacından uzaklaşıp cumhuriyete karşısında faaliyetlere başlayınca tekke ve zaviyeler ile türbeler çıkarılan bir kanunla kapatıldı(1925)



2Kıyafette değişiklik: Atatürk yaptığı inkılaplarla yarattığı yeni insanın dış görünüşü ile de medeni ahali sınıfına katılmasını istedi Bu amaçla kılık ve kıyafette de düzenleme yapılarak bugünkü kıyafet anlayışını getirdi ve şapka kanunu çıkarıldı Dini kıyafetlerin giyimi de yalnızca ibadet yerleri ile sınırlandırıldı



3Yıllık, saat ve ölçülerde değişim: Cumhuriyetten önce Hicri ve Rumi takvimler kullanılıyordu Oysa bu farklılık , devlet işlerinin yürütülmesi ve öteki devletleriyle olan ilişkilerde zorluklar çıkarıyordu Bu yüzden Miladi Yıllık getirildi(1926)

Saat durumu ise önceleri Güneş ’in doğuşuna kadar yapıldığından ülkede zamanlamada birlik sağlanamıyordu Bu karmaşayı durdurmak için milletler arası saat sistemi kabul edildi

Ölçü alanında da şartların değişmesi yapıldı Önceleri kullanılan arşın, endaze, okka gibi bölüm ölçüleri yerine metre, kilo ve litre gibi bugünkü ölçüler getirildi Bu Nedenle ticari alana bir ahenk ve buna tabi bir canlılık getirildi(1931)



4Soyadı Kanunu: Osmanlı devletinde insanların soyadı olmayıp genelde isimlerinin yanında takma ad, baba adı, ayrıcalık açıklayan bazı unvanlarla anılırdı Fakat bu, nüfus, askerlik, tapu, okul, hak, ticaret gibi işlerde karışıklıklar çıkarıyordu

Bu karışıklığın önlemek için 1934 yılında Soyadı Kanunu çıkarıldı Bu kanunla, aile komik, ahlaka tutarsız olmama ve Türkçe olma şartı ile istediği soyadını alabilecekti



5Kadının Sosyal ve Siyasal Hakları: Birincil Türk devletlerinde kadının yeri önemliydi Erkek ile eşdeğer ve toplumda söz sahibiydi

İslamiyet ile beraber Arap kültürü etkin olunca Osmanlılarda kadının yeri gerilemeye başladı Erkek egemenliği altına alındı Haklarını kaybetti

Cumhuriyetle beraber bayanerkek eşitliğini tekrar karşılamak için bir takım düzenlemeler yapıldı Cumhuriyetle beraber kadının elde ettiği bir takım haklar şunlardır: Seçmeseçilme, miras, boşanma, okuma ve meslek sahibi olma gibiSıhhat alanında da manâlı adımlar atıldı



IDARELI ALANDA GELİŞMELER :

Ekonomi: İnsanların üretim, pazarlama ve tüketim alanında yaptıkları etkinliklerin tümüdür

Osmanlı ekonomisi, 1750 ’lerden itibaren çöküşe geçmiştir Başlıca sebepleri ise kapitülasyonlar, sanayinin gelişmemesi, aralıksız savaşlar, tarımın bozulması ve dış borçlar idi

Cumhuriyet döneminde ekonominin düzeltilmesi, askeri galibiyet dek önemliydi Çünkü Atatürk ’ün belirttiği gibi, siyasi bağımsızlık, idareli bağımsızlıkla tamamlanması gerekir



Yeni Türk Devleti ’nin ekonomi politikası İzmir İktisat Kongresi ’nde belirlenmiştir:

Başta milli kaynaklardan yararlanılacaktır,
Imalatçı korunacaktır,
Sanayi ve ihracat geliştirilecektir,
Özel girişimciler desteklenecektir,
Çiftçilerin desteklenmesi için bankacılık geliştirilecektir


Tarım alanında yapılan esas faaliyetler:

Köylüyü rahatlatmak için “aşar vergisi kaldırıldı,
Ziraat Bankası aracılığı ile çiftçilere kredi sağlandı,
Kooperatifçilik geliştirildi,
Tarımda makineleşmeye yük verildi,
Verimi arttırmak için tohum ıslahı ve çiftçinin eğitilmesine siklet verilmiştir
Ticaret alanında yapılan faaliyetler:

Cumhuriyet öncesi ticaret azınlıkların elindeydi Türk milletini ticarette etkin kılmak için:

1Bankacılığa önem verilerek ilk özel banka olan Iş Bankası kuruldu,
2Tüccarlara kredi sağlandı,
3Türk limanları arasında yolcu ve tartı taşıma hakkı(Kabotaj hakkı) Türk denizcilerine verildi


Sanayi alanında yapılan faaliyetler:

Devlet sanayi kuruluşlarını kurarken özel girişimciler de desteklendi,
1933 yılında “devletçilik ilkesi uygulanarak girişimcilerin yapamadığı yatırımlar yapıldı,
1939 ’da Karabük demirçelik fabrikası kuruldu,
Madencilik faaliyetleri için MTA Enstitüsü kuruldu


Bayındırlık alanında : özellikle ulaşıma tartma verilerek demir ve kara yolları geliştirildi Liman ve hava alanları yapılıp hizmete sokuldu Şehirlerin modernleştirilmesi için çalışıldı *