Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
atatürk uzunluk ölçüleri ile ilgili hangi yenilikleri yapmıştır
Cevap: atatürkün uzunluk ölçüleriyle ilgili yaptığı yenilikler
atatürkün uzunluk ölçüleriyle ilgili yaptığı yenilikler
Siklet ve Uzunluk Ölçülerinde Yapılan Şansın Dönmesi
Osmanlı zamanında kullanılan uzunluk ölçüleri genellikle endaze, parmak, arşın, adım, ayak ve kulaç olarak sıralanabilirOsmanlı döneminde 60 cm ya da 65cm uzunluğa eşit olan endaze, parmak ucundan omuza dek uzunluğu açıklayan ve sıradan 75,8 cm kabul edilen arşın ile adım, ayak, kulaç gibi uzunluk ölçüleri kullanılıyordu Bu ölçüler standart ölçüler değildi Hele adım, bacak, kulaç gibi ölçülerle sıhhatli bir meslek yapmak hiç muhtemel değildi Bunların yerine 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla modern dünyanın kullandığı metre sistemi kabul edilmiştir Bundan Böyle uzunluk ölçümü milimetre, santimetre, desimetre, metre, dekametre, hektometre, kilometre ile ifade edilecektir
Osmanlı zamanında kullanılan tartı birimi ise en yaygın itibari ile dirhemdiTartı ölçülerine gelince bu gurubun esas birimi dirhem idi Dirhem Mısırda 3,0889 gram, İstanbulda 3207 gram idi 400 dirhem bir okkayı oluşturuyordu İstanbul için bir okka 1,282 gram ağırlığı açıklama etmekte idi Diğer şehirlerde okkada ufak farklılıklar görülebiliyordu Okka yerine vakiyye ve kıyye tabirleri de kullanılıyordu 44 okka bir kantarı, 4 kantar da bir çekiyi ifade etmekte idi ancak, bu hesaba tarafından, 1 kantar 56,408, 1 çeki de 225,632 kilograma karşılık geliyordu Ama daha sonra 195 okka yani 250 kilogram 1 çeki denildi Bir diğer siklet ölçüsü olan batman ise aynı zamanda yüzey ölçüsü olarak da kullanılmış, öbür ülkelerde farklı zamanlarda farklı standartları açıklama etmiştir Altın ve değerli taşların ölçümünde kullanılan esas birim ise de kırattır Kıratın alt ve üst birimleri ve bunların birbirlerine oranları şu şekildedir 1 37 (Bir tam üç bolü yedi) dirhem bir miskali oluşturur Miskalin 14üne denk, dengin 14üne kırat, kıratın 14üne buğday, buğdayın 14üne fitil, fitilin 1 2sine nakir, nakirin 12sine kıtmir, kıtmirin 12sine zerre denilirdi
1782 sayılı kanun tartı ölçülerinde de batı standartlarını baskın kılmıştır Artık ülke içinde ve dışındaki alışverişlerde miligramdan tona kadar uzanan modern dünyanın ölçü sistemi başlıca alınacaktır Kuyumculukta ise yeni şekli ile 2 desigram ağırlığa tekabül eden kırat da kullanılabilecektir
Hacim ölçüleri ile tartılan hububat cinsi ticari emtiada ise kile, şinik, tas, ölçek vb ölçü birimleri kullanılmakta idi Bu ölçümlerin kendi içerisinde bile tutarlılıkları yoktu İstanbul kilesi sıradan 25 kilo, ibrail kilesi 100 kilo idi Kilenin küsuratına kutu denilirdi 8 kutu 1 İstanbul kilesini teşkil ederdi Kilenin 14üne de şinik adı verilirdi 26 Mart 1931 tarihli kanunla akıcı maddelerin hacim ölçümlerinde litre sistemi getirilmiştir Bu sistemde mililitreden kilo litreye değin uzanan bir dereceleme sistemi mevcuttur Katı ve gaz maddelerin hacimlerinin ölçülmesinde ise milimetreküpten kilometreküpe kadar uzanan bir sistem getirilmiştir
Osmanlı Devletinde tarla, bahçe gibi arazilerin yüzey ölçümünde dönüm ve çiftlik tabirleri kullanılmıştır Bir çiftlik arazi verim durumuna göre 60 ile 150 dönüm arasında değişebiliyordu Dönüm adım hesabı ile tespit edilirdi Orta adımlarla eni ve boyu 40 adım olan araziye dönüm denilirdi45 Ölçüler kanunu ile yüzey ölçüsü olarak metrekareden kilometrekareye kadar uzanan bir sistem getirilmiştir
Ölçülerde değiştirme geç kalınmış bir düzenleme idi Büyüyen dünyada çok önceleri bu uygulamaya geçirmek gerekiyordu Nitekim, kanun çıkmadan üç sene önce Bursa belediyesi belediye sınırları zarfında metre cinsinden ölçülerin kullanılması mecburiyetini getirmişti47 Ölçüler kanunu sayesinde ülke içerisinde ölçülerle birlik sağlandığı gibi dış ticaret de kolaylaşmıştır Genelde bu yeni sistem halkımız kadar kabul görmüştür Fakat kırsal kesimde hâlâ teneke ile tahıl tartmak, bidon ile süt satış, arşın ile kumaş ölçmek gibi uygulamaların devam ettiği görülmektedir Bunda insanların kültür eksikliği, ihmal ve alışkanlıklarını bırakamamalarının da rolü vardır Keza, kolaycılık ve ekonomik sıkıntılar da bunda kayda değer bir etkendir Zira, herkes baştan bu ölçü aletlerini zahmetsizce elde edememektedir Bedava ve temini kolay ilkel ölçü birimleri seçim edilebilmektedir Ama, halkın okumayazma oranı, kültür seviyesi ve hesaplı düzeyi yükseldikçe bu tür uygulamalar azalacaktır *
Cevap: atatürkün uzunluk ölçüleriyle ilgili yaptığı yenilikler
atatürkün uzunluk ölçüleriyle ilgili yaptığı yenilikler
Siklet ve Uzunluk Ölçülerinde Yapılan Şansın Dönmesi
Osmanlı zamanında kullanılan uzunluk ölçüleri genellikle endaze, parmak, arşın, adım, ayak ve kulaç olarak sıralanabilirOsmanlı döneminde 60 cm ya da 65cm uzunluğa eşit olan endaze, parmak ucundan omuza dek uzunluğu açıklayan ve sıradan 75,8 cm kabul edilen arşın ile adım, ayak, kulaç gibi uzunluk ölçüleri kullanılıyordu Bu ölçüler standart ölçüler değildi Hele adım, bacak, kulaç gibi ölçülerle sıhhatli bir meslek yapmak hiç muhtemel değildi Bunların yerine 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla modern dünyanın kullandığı metre sistemi kabul edilmiştir Bundan Böyle uzunluk ölçümü milimetre, santimetre, desimetre, metre, dekametre, hektometre, kilometre ile ifade edilecektir
Osmanlı zamanında kullanılan tartı birimi ise en yaygın itibari ile dirhemdiTartı ölçülerine gelince bu gurubun esas birimi dirhem idi Dirhem Mısırda 3,0889 gram, İstanbulda 3207 gram idi 400 dirhem bir okkayı oluşturuyordu İstanbul için bir okka 1,282 gram ağırlığı açıklama etmekte idi Diğer şehirlerde okkada ufak farklılıklar görülebiliyordu Okka yerine vakiyye ve kıyye tabirleri de kullanılıyordu 44 okka bir kantarı, 4 kantar da bir çekiyi ifade etmekte idi ancak, bu hesaba tarafından, 1 kantar 56,408, 1 çeki de 225,632 kilograma karşılık geliyordu Ama daha sonra 195 okka yani 250 kilogram 1 çeki denildi Bir diğer siklet ölçüsü olan batman ise aynı zamanda yüzey ölçüsü olarak da kullanılmış, öbür ülkelerde farklı zamanlarda farklı standartları açıklama etmiştir Altın ve değerli taşların ölçümünde kullanılan esas birim ise de kırattır Kıratın alt ve üst birimleri ve bunların birbirlerine oranları şu şekildedir 1 37 (Bir tam üç bolü yedi) dirhem bir miskali oluşturur Miskalin 14üne denk, dengin 14üne kırat, kıratın 14üne buğday, buğdayın 14üne fitil, fitilin 1 2sine nakir, nakirin 12sine kıtmir, kıtmirin 12sine zerre denilirdi
1782 sayılı kanun tartı ölçülerinde de batı standartlarını baskın kılmıştır Artık ülke içinde ve dışındaki alışverişlerde miligramdan tona kadar uzanan modern dünyanın ölçü sistemi başlıca alınacaktır Kuyumculukta ise yeni şekli ile 2 desigram ağırlığa tekabül eden kırat da kullanılabilecektir
Hacim ölçüleri ile tartılan hububat cinsi ticari emtiada ise kile, şinik, tas, ölçek vb ölçü birimleri kullanılmakta idi Bu ölçümlerin kendi içerisinde bile tutarlılıkları yoktu İstanbul kilesi sıradan 25 kilo, ibrail kilesi 100 kilo idi Kilenin küsuratına kutu denilirdi 8 kutu 1 İstanbul kilesini teşkil ederdi Kilenin 14üne de şinik adı verilirdi 26 Mart 1931 tarihli kanunla akıcı maddelerin hacim ölçümlerinde litre sistemi getirilmiştir Bu sistemde mililitreden kilo litreye değin uzanan bir dereceleme sistemi mevcuttur Katı ve gaz maddelerin hacimlerinin ölçülmesinde ise milimetreküpten kilometreküpe kadar uzanan bir sistem getirilmiştir
Osmanlı Devletinde tarla, bahçe gibi arazilerin yüzey ölçümünde dönüm ve çiftlik tabirleri kullanılmıştır Bir çiftlik arazi verim durumuna göre 60 ile 150 dönüm arasında değişebiliyordu Dönüm adım hesabı ile tespit edilirdi Orta adımlarla eni ve boyu 40 adım olan araziye dönüm denilirdi45 Ölçüler kanunu ile yüzey ölçüsü olarak metrekareden kilometrekareye kadar uzanan bir sistem getirilmiştir
Ölçülerde değiştirme geç kalınmış bir düzenleme idi Büyüyen dünyada çok önceleri bu uygulamaya geçirmek gerekiyordu Nitekim, kanun çıkmadan üç sene önce Bursa belediyesi belediye sınırları zarfında metre cinsinden ölçülerin kullanılması mecburiyetini getirmişti47 Ölçüler kanunu sayesinde ülke içerisinde ölçülerle birlik sağlandığı gibi dış ticaret de kolaylaşmıştır Genelde bu yeni sistem halkımız kadar kabul görmüştür Fakat kırsal kesimde hâlâ teneke ile tahıl tartmak, bidon ile süt satış, arşın ile kumaş ölçmek gibi uygulamaların devam ettiği görülmektedir Bunda insanların kültür eksikliği, ihmal ve alışkanlıklarını bırakamamalarının da rolü vardır Keza, kolaycılık ve ekonomik sıkıntılar da bunda kayda değer bir etkendir Zira, herkes baştan bu ölçü aletlerini zahmetsizce elde edememektedir Bedava ve temini kolay ilkel ölçü birimleri seçim edilebilmektedir Ama, halkın okumayazma oranı, kültür seviyesi ve hesaplı düzeyi yükseldikçe bu tür uygulamalar azalacaktır *
