Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Atmosferi yaratıcı gazlar, ağırlıkları ile cisimler üzerine bir baskı uygular Bu kuvvete atmosfer basıncı denir Atmosfer basıncı basınç ölçer ile ölçülür ve milibar(mb) birimi ile değerlendirilir Olağan hava basıncı, 45° enleminde, 15°C sıcaklıkta ve deniz yüzeyinde 1cm² ‘lik yüzeye düşen havanın ağırlığıdır Bu yük 1033 gr ’dır ve 1013 mb hava basıncına eşittir
1013 milibar normal basınç kabul edilir Bu değerin üzerindekilere yüksek basınç(antisiklon), altındakilere ise, hain basınç(siklon) denir Yeryüzünde şimdiye değin ölçülmüş en yüksek basınç değeri 1079 mb ’dır Ölçülen asgari basınç ise 886 mb ’dır Hava basıncı ilk kez 1643 yılında İtalyan bilim adamı Torricelli kadar civalı bir basınç ölçer ile ölçülmüştür Toriçelli, deneyini deniz seviyesinde 15°C ’de yapmıştır Uzunluğu 1 metre olan ucu kapalı 1 cm çapında sırça boru tamamen civa doldurularak açık ağzı kapatılmış ve civa kabına daldırdıktan sonra açılmıştır Boru içerisindeki civa en ince ayrıntısına kadar barbar boşalmayıp 76 cm ’de dengede kaldığı gözlenmiştir Atmosfer basıncı yere ve zamana göre çeşitlilik gösterir
Atmosfer basıncını etkileyen faktörler şunlardır;
1 Sıcaklık
Hava ısındıkça genleşir ve hafifler Soğudukça sıkışır ve ağırlaşır böylece havanın soğuk olduğu yerlerde basınç yüksek, sıcak olduğu yerlerde düşüktür Yani sıcaklıkla basınç arasında zıt orantı vardır Bu yüzden ekvatorda hain basınç alanı, kutuplarda ise yüksek basınç alanı bulunur
2 Mevsim
Mevsime göre sıcaklık değiştiği için atmosfer basıncı da değişir Mesela; Türkiye ’de yaz mevsiminde daha çok alçak basınç alanları, kış mevsiminde ise yüksek basınçalanları oluşur
3 Zirve
Yükselti ile basınç arasında ters orantı vardır Yükseklere çıkıldıkça atmosferin basıncı düşer Bunun nedeni yükseldikçe atmosferin kalınlığı ile birlikte ağırlığının ve gazlarının yoğunluğunun azalmasıdır
4 Yerçekimi
Yerçekimi ile basınç aralarında doğru orantı vardır Yerçekimi arttıkça basınç da çoğalma gösterir Cisimlerin ağırlığı yerçekimine bağlıdır Yerçekimi dünyanın biçiminde dolayı ekvatorda eksik, kutuplarda fazladır Buna tabi olarak hava basıncı ekvatorda, kutuplara tarafından daha azdır
5 Devingen Etkenler
Hava kütlelerinin alçalarak yığılması ya da yükselerek seyrelmesi sonucunda ortaya çıkar Örneğin troposferin üstteki kısımlarında ekvatordan kutuplara doğru esen ters alize rüzgarları dünyanın günlük hareketinin etkisiyle 30° enlemleri civarında alçalarak yüksek basınç alanlarını oluştururlar
Batı ve direk rüzgarları ise 60° enlemleri civarında karşılaşıp yükselirler ve burada hain basınç alanalrını oluştururlar Bu şekilde hava hareketlerine tabi olarak oluşan basınç merkezlerine dinamik basınç merkezleri denir
6 Rüzgarlar
Rüzgarlar havanın yoğunluğunu ve sıcaklığını etkileyerek atmosfer basıncını değiştirir
1013 milibar normal basınç kabul edilir Bu değerin üzerindekilere yüksek basınç(antisiklon), altındakilere ise, hain basınç(siklon) denir Yeryüzünde şimdiye değin ölçülmüş en yüksek basınç değeri 1079 mb ’dır Ölçülen asgari basınç ise 886 mb ’dır Hava basıncı ilk kez 1643 yılında İtalyan bilim adamı Torricelli kadar civalı bir basınç ölçer ile ölçülmüştür Toriçelli, deneyini deniz seviyesinde 15°C ’de yapmıştır Uzunluğu 1 metre olan ucu kapalı 1 cm çapında sırça boru tamamen civa doldurularak açık ağzı kapatılmış ve civa kabına daldırdıktan sonra açılmıştır Boru içerisindeki civa en ince ayrıntısına kadar barbar boşalmayıp 76 cm ’de dengede kaldığı gözlenmiştir Atmosfer basıncı yere ve zamana göre çeşitlilik gösterir
Atmosfer basıncını etkileyen faktörler şunlardır;
1 Sıcaklık
Hava ısındıkça genleşir ve hafifler Soğudukça sıkışır ve ağırlaşır böylece havanın soğuk olduğu yerlerde basınç yüksek, sıcak olduğu yerlerde düşüktür Yani sıcaklıkla basınç arasında zıt orantı vardır Bu yüzden ekvatorda hain basınç alanı, kutuplarda ise yüksek basınç alanı bulunur
2 Mevsim
Mevsime göre sıcaklık değiştiği için atmosfer basıncı da değişir Mesela; Türkiye ’de yaz mevsiminde daha çok alçak basınç alanları, kış mevsiminde ise yüksek basınçalanları oluşur
3 Zirve
Yükselti ile basınç arasında ters orantı vardır Yükseklere çıkıldıkça atmosferin basıncı düşer Bunun nedeni yükseldikçe atmosferin kalınlığı ile birlikte ağırlığının ve gazlarının yoğunluğunun azalmasıdır
4 Yerçekimi
Yerçekimi ile basınç aralarında doğru orantı vardır Yerçekimi arttıkça basınç da çoğalma gösterir Cisimlerin ağırlığı yerçekimine bağlıdır Yerçekimi dünyanın biçiminde dolayı ekvatorda eksik, kutuplarda fazladır Buna tabi olarak hava basıncı ekvatorda, kutuplara tarafından daha azdır
5 Devingen Etkenler
Hava kütlelerinin alçalarak yığılması ya da yükselerek seyrelmesi sonucunda ortaya çıkar Örneğin troposferin üstteki kısımlarında ekvatordan kutuplara doğru esen ters alize rüzgarları dünyanın günlük hareketinin etkisiyle 30° enlemleri civarında alçalarak yüksek basınç alanlarını oluştururlar
Batı ve direk rüzgarları ise 60° enlemleri civarında karşılaşıp yükselirler ve burada hain basınç alanalrını oluştururlar Bu şekilde hava hareketlerine tabi olarak oluşan basınç merkezlerine dinamik basınç merkezleri denir
6 Rüzgarlar
Rüzgarlar havanın yoğunluğunu ve sıcaklığını etkileyerek atmosfer basıncını değiştirir
