Avrupa Alternatif Enerji Arıyor: Rusya Gazı Keserse Seçenekler Neler?

Avrupa bu kış halihazırda doğalgaz depolarının boşalmasından ve fiyat artışından ötürü problemler yaşarken Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve AB'nin Moskova'ya uyguladığı ekonomik yaptırımların akabinde güç konusunda tahlil arayışı başladı. 

Rusya Ukrayna'yı işgali edeli daha bir hafta olmamışken Batı ülkeleri de yaptırımlar ile Rusya'yı ablukaya aldı. Avrupa'nın gaz gereksiniminin yüzde 35'ten fazlasını Rusya karşılıyor. Doğalgaz akışının kesilmesi ihtimaline karşı yeni kaynakları aranıyor.


İlk akla gelen tahlil ne?



BBC'nin aktardığına göre, Azerbaycan başta olmak üzere diğer doğalgaz boru sınırları ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) birinci akla gelen tahliller. Onun akabinde nükleer ve yenilenebilir güç, hidroelektrik santraller ve kömür geliyor.

Nükleer güç seçeneği Almanya, İngiltere, Belçika ve Fransa'da her geçen gün düşerken kömür santrallerinin birçok iklim gayeleri konusundaki baskı nedeniyle kapatılmıştı.

Yaptırımlar Rusya'dan Avrupa'ya gaz akışı sağlanan Yamal-Europe, Kuzey Akım 1 ve TürkAkım üzere boru sınırlarını da etkileyebilir.

İşgal başlayınca siparişler arttı!



Bir yandan doğalgaz teminatının durabileceğini düşünen güç şirketleri, işgalin başladığı gün Rusya'dan siparişlerini artırdı.

Cuma gecesi ve Cumartesi, son iki aydır durdurulmuş olan ve Belarus ile Polonya topraklarından giden Yamal-Europe boru sınırı üzerinden Almanya'ya ekstra gaz gönderildi.

Uluslararası Güç Ajansı (IEA) datalarına nazaran, Belarus topraklarından geçen Yamal-Europe boru sınırından Almanya'ya en son 20 Aralık 2021'de gaz teslimatı olmuştu.

Kuzey Akım 2'yi durdurma kararı alan Almanya, Rusya'dan boru sınırları ile gelen doğalgazın eksikliğini LNG ile doldurmaya yöneleceğini açıkladı.

Enerji siyasetinin önemi!



Bloomberg'in haberine nazaran, Pazar günü Almanya parlamentosunda konuşan Almanya Başbakanı Olaf Scholz son periyotta yaşanan olaylar sonrasında, uygulanacak güç siyasetinin sadece iktisat ve iklim için değil birebir vakitte güvenlik bakımından da kritik olduğunu belirtti.

Enerji bağımlılığını azaltmak için değişime gideceklerini söyledi.

LNG terminali inşasına başlayacağını, elektrik tesisi için kömür rezervi oluşturacağını ve güç şirketlerini kıştan evvel gaz depolamaya zorlamayı planladığını açıklayan Almanya'nın gaz muhtaçlığının yüzde 50'den fazlası Rusya'dan temin ediliyor.

Reuters'ın haberine nazaran Almanya ayrıyeten Norveç, Hollanda, İngiltere ve Danimarka'dan borularla gaz temin edebilir.

Norveç açıkladı: Alternatif olabilecek mi?



Ancak Avrupa'nın ikinci büyük gaz tedarikçisi Norveç'in başbakanı, ülkenin zati azamî kapasitede gaz gönderdiğini ve Rusya'dan gelen gazın yerine bunun konamayacağını söyledi.

Hollanda gazı fiyatları ise LNG'den daha yüksek olduğu için, o alternatif de LNG'nin önüne geçemiyor.

Bloomberg ayrıyeten İtalya'nın kapatılan kömür santrallerini tekrar açabileceğini aktardı. Ülkenin yeşil güç alanları için onay sürecini kolaylaştıracak adımlar üzerine çalışılacağını ve gaz depolama teşvikini artırmak için tedbirler almaya hazırlandığını açıkladı.

İtalya'nın ABD'den LNG; Azerbaycan, Cezayir, Tunus ve Libya'dan da şu anda var olan borular üzerinden doğal gaz almayı düşündüğünü belirtti.

LNG transferleri kâfi mi?



Boru çizgileriyle Avrupa'ya ulaşan doğalgaz akışının azalması da LNG ile telafi edilmeye başlanmıştı.

Ocak ayında Avrupa ve İngiltere'ye LNG ithalatı, geçen yılın neredeyse üç katına çıkarak 13 milyar metreküple tüm vakitlerin en yüksek düzeylerine ulaştı. Bu sayılar, o ay Rusya'dan Avrupa'ya gaz akışının yaklaşık yüzde 70 fazlasıydı.

Kış dönemi başladığından beri ABD, AB ve İngiltere'ye ithal edilen ek LNG'nin yarıdan fazlasını karşıladı. ABD'nin Avrupa'ya LNG ihracatı, 2021'in son çeyreğinde geçen yılın toplamından yüzde 40 daha fazla oldu.

LNG her ne kadar kıymetli bir alternatif olarak görülse de global LNG tedarikçilerinin üretim ve taşıma kapasitesi hudutlu. LNG altyapısı kurmak, milyarlarca dolarlık harcamaya mal olup uzun yıllar alabilir.

Avrupa'nın güç alternatifleri neler?



Ayrıca kimi firmalar için Rusya doğalgazından vazgeçmek o kadar kolay değil.

Bloomberg'in haberine nazaran birtakım elektrik üreticileri, güç kaynaklarını Rusya'dan almayı durduracağını açıkladı.

Örneğin Danimarka şirketi Orsted Pazar günü, Rus kömür ve biyoyakıt almayı durdurduğunu, Rus firmalarıyla yeni kontrat yapmayacağını açıkladı.

Ancak doğalgazla ilgili rastgele bir kararı, ferdi şirketler yerine AB'nin ve ülkelerin siyasi düzeyde alması gerektiğini belirtti.

AB güç bakanları hafta başında güç teminatıyla ilgili konuşmak üzere buluştu. Avrupa'nın güç bakımından bağımlılığının azaltılması ve alternatifler üzerine konuşuldu.

Son 10 yılda Rusya'ya bağımlılıkları arttı



Avrupa'nın ve dolaylı olarak İngiltere'nin Rusya doğalgazına olan bağımlılığı geçtiğimiz 10 yılda arttı.

IEA datalarına nazaran, Rusya 2009 yılında Avrupa'nın doğalgaz muhtaçlığının yüzde 25'ini karşılarken 2021 yılında bu sayı yüzde 32'ye çıktı.

Ancak geçen yıldan bu yana Rusya Avrupa'ya gönderdiği gaz ölçüsünü azaltmaya başladı.

Bu periyotta Rusya Devlet Lideri Putin, Avrupa'ya gazı taammüden kısmakla suçlanmıştı. Lakin kendisi, yaşanan badirenin Avrupa'nın güç sistemindeki 'sistematik hatalardan' kaynaklandığını belirtti.

Rusya devletinin sahibi olduğu Gazprom ise yakın devirde, Avrupalı alıcılar talep etmediği için gaz akışında eksiklik yaşandığını söylemişti.

Avrupa depolarındaki doğalgaz ölçüsü bu yıl, son beş yıllık ortalamanın yüzde 30 altında kaldı. Rusya'dan tedarikin azalması, iklim şartları ve depoların boşalması hem fiyatları hem de güç muhtaçlığını artırdı.

Ukrayna'nın pozisyonu önemli!



Ukrayna'nın transit ülke olarak değeri ise Rus gazını direkt Avrupa ile İngiltere'ye taşıyan ve 2011 yılından bu yana kullanılan Kuzey Akım 1 doğalgaz boru çizgisiyle birlikte 2009'dan beri yüzde 60'tan fazla azaldı.

Ancak Ukrayna yeniden de Rusya gazının Avrupa'ya ulaşmasında kıymetli bir pozisyonda yer alıyor.

Ukrayna'dan geçen boru sınırıyla, Slovakya'ya Aralık ayında günlük 80 milyon metreküp olan ortalama gaz akışı, 2022'nin birinci haftalarında günlük 36 milyon metreküp civarına düştü.

Doğalgaza daha çok gereksinim duyulan kış aylarında Avrupa'ya Cezayir, Azerbaycan ve Norveç dahil öbür üreticilerden gelen gaz ölçüsü evvelki yıla kıyasla artış gösterdi.

Azerbaycan Avrupa'ya gaz göndermeye geçen yıl başladı. Trans Adriyatik Boru Sınırı (TAP) Azerbaycan'dan sonra Gürcistan, Türkiye ve Yunanistan'dan sonra İtalya'ya ulaşıyor.

Diğer bir alternatif de tekrar Azerbaycan'dan Gürcistan, Türkiye, Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden geçerek İtalya'ya ulaşan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Çizgisi Projesi (TANAP).

Kuzey Akım 2 ne olacak?



Almanya Başbakanı Scholz geçtiğimiz hafta Rusya'nın Ukrayna topraklarına girmesiyle bir arada Kuzey Akım 2 doğal gaz sınırı projesinin iptal olduğunu açıkladı.

Halihazırda doğalgaz Rusya'dan Ukrayna ve Polonya toprakları üzerinden geçerek Avrupa'ya ulaşırken Kuzey Akım 2 boru çizgisi öbür ülkeleri ortadan çıkarıyordu. Doğalgaz direkt Baltık denizinin altından geçerek Almanya'ya gelecekti.

İnşaatı tamamlanan fakat Almanya'dan şimdi onay alamadığı için kullanımına başlanmayan boru çizgisine 11 milyar dolar harcandı. Bunun yarısını Gazprom, öbür yarısını da Shell ve ENGIE üzere Batılı güç firmaları karşıladı.

Kuzey Akım 2'nin durdurulmasının, Rusya'ya uygulanan bir yaptırım olmakla birlikte, Avrupa'yı da gaz gereksiniminin karşılanması konusunda sıkıntı durumda bırakacağı düşünülüyor.

Öte yandan Polonya, Rusya'ya karşı yaptırımlar kapsamında Kuzey Akım 1 doğalgaz boru çizgisini kapatma davetinde bulunmuştu.

Doğrudan Rusya'dan Almanya'ya giden bu sınır da Polonya üzere transit ülkelerin değerini azaltmıştı.

Ancak sınırın yüzde 15 hisse sahibi olan, Avrupa'nın en büyük güç operatörlerinden Alman şirketi EON, bunun Kuzey Akım 2'den farklı bir bahis olduğunu söyleyerek kapatma talebini reddetti.