Ay, Güney Yarım Küre'de Neden Ters Görünür?

Gezegenimizin Kuzey Yarım Küre'sinde yaşadığımız için uzaya hep belli bir açıdan bakıyoruz, bu yüzden de Ay'ın spesifik bir görünümüne aşinayız.

Kuzey Yarım Küre'nin dışına hiç seyahat etmezseniz; yalnızca Avrupa, Kuzey Amerika, Asya ve Kuzey Kutbu'nda bulunursanız Ay'ı hemen hemen her zaman aynı şekliyle görürsünüz. Güney Yarım Küre'ye, yani Güney Amerika, Güney Afrika, Avustralya veya Yeni Zelanda gibi yerlere gittiğinizde ise Ay'ın tepetaklak göründüğünü fark edersiniz. Aynı şekilde, Güney Yarım Küre'de görünen gökyüzüne alıştıysanız Kuzey Yarım Küre'ye geçtiğinizde Ay'ı ters dönmüş bir şekilde görürsünüz.

Ay, fotoğraflarda veya filmlerde çoğu zaman Kuzey Yarım Küre'deki haliyle göründüğü için Dünya'nın her yerinde böyle göründüğü algısı oluşmuştur.


Ay'a Kuzey Yarım Küre'den bakmanın Güney Yarım Küre'den bakmaktan hiçbir ayrıcalığı bulunmamaktadır. Fakat biz Kuzey'i tarih boyunca "yukarı" yönü olarak tanımladığımız için gök cisimlerini her zaman bizim bakış açımıza göre tasvir ettik. Bu nedenle, Kuzey Yarım Küre'den bakılınca Ay'ı ters dönmüş olarak değil de düz olarak görmek ve çizimlere bu şekilde aktarmak bize normal gelir.

Eğer Kuzey Kutbu'nda yaşayan birisi "yukarı" bakacak şekilde durursa, Güney Kutbu'ndaki başka bir kişinin başı da ayaklarının altındaki yeryüzüne göre "yukarı" bakacak şekilde durursa bu durumda ikisinin de başı tamamen ters yönlere bakmış olacaktır.


Kuzey Kutbu'nda yaşayan kişi, üst kısmı koyu bölgelerle kaplı, alt kısmı ise açık renkli, parlak olan bir Ay görürdü. Güney Kutbu'nda başı farklı yöne doğru bakan birisi için Ay'daki koyu bölgeler bu kez Ay'ın alt tarafında görünürken, parlak kısım üst tarafta olacak şekilde görünürdü.

Eğer Kuzey ve Güney Kutbu'ndan Ekvator'a doğru hareket edecek olsaydılar, "yukarı" yönleri Dünya'nın eğimi nedeniyle değişeceğinden, Ay'ın kendilerine göre dönmüş olduğunu görürlerdi.


Kuzey Kutbu'ndaki kişi, Kuzey Kutbu'ndan ayrılmayıp da Güney Kutbu'ndaki kişinin bakış açısından gökyüzünü görmek isteseydi, tam anlamıyla amuda kalkması gerekirdi. Fakat bu şekilde durarak da Güney Yarım Küre'de duran birisinin gördüğü şeyleri Dünya'nın şişkinliği(eğimi) nedeniyle göremezdi.

Ekvator'un 45 derece kuzeyinde yaşayan(Kuzey Kutbu ile Ekvator'un tam ortasında) ve Ekvator'un 45 derece güneyinde yaşayan (Güney Kutbu ile Ekvator'un tam ortasında) duran iki kişi düşünelim. Yerde, her ikisi de "yukarı" ama birbirine göre 90 derece olacak şekilde bakıyor olsun. İki Ay gözlemcisi yer değiştirebilseydi, Ay'ın yaklaşık 90 derece döndüğünü söylerlerdi. Bu, yukarıdaki Kuzey ve Güney Kutbu örneğinde belirtilen bakış açısının değişme olgusuyla tıpatıp aynıdır.

Yarım küre değişikliği yapıldığında sadece Ay'ın değil tüm gökyüzünün görünümü değişir.


Bazı kuzey takımyıldızları güneyden gözlemlenemez. Fakat kuzeyde kışın gökyüzünde tespit edilmesi en kolay ve en parlak takım yıldızlarından biri olan Orion iki yarım küreden de görülebilir. Tıpkı Ay’ın görüntüsü gibi Orion Takımyıldızı’nın da arka plan yıldızlara göre yönü ve şekli, Dünya üzerindeki gözlemcinin konumuna bağlı olarak değişecektir.