Ayasofya için kritik gün 2 Temmuz!

Danıştay 10. Dairesi, 86 yıl evvel Bakanlar Heyeti kararı ile müzeye çevrilen Ayasofya'nın yine cami olması için açılan davada kararını vermeye hazırlanıyor. Daha evvel misal bir durumda olan Kariye ile ilgili ibadete açılmasına karar verilmişti. Danıştay'ın 2 Temmuz'daki karar duruşmasından çıkacak karar merakla bekleniyor.

Son günlerde ibadete açılması tartışılan Ayasofya için gözler Danıştay'a çevrildi. Danıştay, Ayasofya'yı müzeye dönüştüren Bakanlar Heyeti Kararının iptali için açılan davada karar vermek üzere 2 Temmuz'da duruşma yapacak.

Mimari açıdan dünyanın önde gelen yapıtlarından birisi olan Ayasofya, İstanbul'un fethinin de sembollerinden birisi. 1453 yılında Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethetmesiyle cami olarak hizmet vermeye başlayan Ayasofya, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Şurası kararıyla müzeye dönüştürülmüştü. Ayasofya'nın tekrar cami olarak hizmet vermesi konusu bugüne kadar daima gündemde kaldı.

BİRİNCİ KARARDA 'MÜZE' DEDİLER



Daima Vakıflar Tarihi Yapıtlara ve Etrafa Hizmet Derneği, kararın iptali istemiyle Danıştay 10. Dairesi'ne 2005'te dava açtı. Daire, 31 Mart 2008'de Ayasofya'nın müze olarak kullanılmasında hukuka terslik bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verdi.

Davacının kelam konusu karara itiraz etmesi üzerine bahis, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na taşındı. Heyet, 10 Aralık 2012'de Dairenin kararını onadı. Davacının karar düzeltme talebi de Heyet tarafından 06 Nisan 2015'de reddedildi. Böylelikle Ayasofya müze olarak kullanılmaya devam edildi.

İKİNCİ KERE DAVA AÇILDI

Bu gelişme üzerine dernek, 2015 yılında Anayasa Mahkemesine (AYM) ferdi müracaatta bulundu. Müracaat dilekçesinde, Ayasofya'nın ibadete açılması tarafındaki talebin reddedilmesinin din ve vicdan hürriyetini ihlal ettiği belirtildi.

AYM, başvuruyu 3 yıl sonra gündeme aldı. AYM Birinci Kısmı, 13 Eylül 2018'de ele aldığı başvuruyu, 'incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik' nedeniyle kabul edilemez buldu. Daima Vakıflar Tarihi Yapıtlara ve Etrafa Hizmet Derneği, 2016 yılında ikinci kere Danıştay 10. Dairesi'ne dava açtı. Davacı vakıf, Ayasofya Camii'nin müzeye çevrilmesine ait Bakanlar Heyeti kararın iptalinin yanı sıra kararın üzerindeki Atatürk imzasının kriminoloji laboratuvarında incelenmesini de istedi. Ayasofya'nın müze olmasına ait karardaki Atatürk imzasının geçersiz olduğu ileri sürülüyordu.

KRİTİK GÜN 2 TEMMUZ



Yeni Şafak'ın haberine nazaran belgeyi ve davacı vakfın tezlerini inceleyen Daire, değerli bir adım attı. Daire, 2 Temmuz gününe Ayasofya'yı görüşmek üzere duruşma açtı. Yapılacak duruşmada, Ayasofya ile ilgili kararın çıkması bekleniyor. Danıştay savcısı, görüşünde, Ayasofya'nın müze olarak kullanılmasının yönetimin takdir yetkisi kapsamında olduğunu ve hukuka terslik bulunmadığını tabir etti.

Lakin savcı görüşünün karar üzerinde bir bağlayıcılığı bulunmuyor. Daire, Ayasofya'yı müzeye dönüştüren Bakanlar Konseyi kararını hukuka alışılmamış bulur ve kelam konusu kararı iptal ederse 86 yıldır müze olarak kullanılan Ayasofya'nın tekrar cami yapılmasının önü açılmış olacak.

KARİYE ÖRNEĞİ

Danıştay, Ayasofya üzere tekrar bir Fatih Sultan Mehmet Vakfı yapıtı olan Kariye Camii'nin müzeye dönüştürülmesine yol açan Bakanlar Heyeti kararını iptal etmişti. Kelam konusu karar, 'Ayasofya için emsal' niteliğindeydi. Haberde, Kariye'nin tekrar cami olmasının önünü açan kararın, daima tartışma konusu olan Ayasofya için de emsal olacağı vurgulanıyordu.



29 Ağustos 1945 tarihli Bakanlar Konseyi kararıyla müze yapılan Kariye ile ilgili Danıştay'ın tarihi kararında, Kariye Camii'nin Osmanlı devrinde özel hukuk kararlarına nazaran vakfedildiği ve mazbut Fatih Sultan Mehmet Vakfı'na ilişkin hayrat taşınmazlardan olduğu belirtilirken, hayrat taşınmazların ise vakfın belirlediği kullanım hali dışında bir kullanım emeline tahsis edilemeyeceğine dikkat çekildi. Kariye'nin cami olarak kullanılmasında kanuna ve kamu tertibine terslikten kelam edilemeyeceği söz edilen kararda, dava konusu Bakanlar Heyeti kararının yetki, hal, sebep, amaç istikametlerinden hukuka muhalif olduğu vurgulandı.