Tarihte ekşiyen yoğurdun ekşiliğini azaltıp tüketilebilir hale getirmek gayesiyle sulandırılan ayran Göktürklerden bu yana Türk topluluklarının simgesi olmuş içeceklerimizden biridir. Ayran, sıhhatimizin korunmasında ve güzelleştirilmesinde kıymetli desteği olan beslenmemizde kesinlikle nokta alsın dediğim içeceklerdendir. Bu nedenle de ayranın yararlarını şu formda sıralayabilirim;
Vücuttaki sıvı-elektrolit istikrarına yararları; Su içeriği nedeniyle vücudun hidrasyon yani likit istikrarına ek sağlar. Vücutta likit zayıflığı halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı ve baş dönmesinin en değerli nedenlerindendir. Gayrikâfi su tüketimi, fizikî aktivite ile kaybolan suyun alanına konmaması, birtakım ödem söktürücü ilaçlar vücuttaki likit istikrarının bozulmasını sağlar. Likit istikrarının vücutta sağlanmasında elektrolitler de değerli rol oynarlar. Vücut elektrolitleri dediğimizde sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, fosfor, magnezyum üzere mineraller akla gelmelidir. Elektrolitlerin vücutta likit istikrarının sağlanması, böbrek fonksiyonlarının sağlıklı bir biçimde çalışması, kan ve öbür vücut sıvılarının asit-baz istikrarının sağlanması, kalp-sinir-kas sistemlerinin sağlıklı bir formda çalışması üzere hayati vazifeleri vardır. Mahsusen terlemenin ve buna bağlı sıvı-elektrolit kaybının ziyade olduğu yaz aylarında su, sodyum, klor, kalsiyum, fosfor, magnezyum içeriği nedeniyle ayran kusursuz bir içecektir.
Sindirim sistemine yararları; Yoğurdun sinbiyotik yani hem probiyotik hem de prebiyotik bir besin olmasından ötürü ayran da tartışmasız sindirim dostudur. İçeriğindeki sindirim dostu probiyotik bakteriler ve inulin dediğimiz prebiyotikten ötürü barsakların tertipli çalışmasını sağlayarak kabızlığa karşı esirgeyicidir. Emsal formda ishal durumunda da artmış barsak hareketleri vücutta likit, elektrolit istikrarlarının bozulmasına, yararlı bakterilerin azalmasına yol açar. Bir de bu türlü bir hastalık devrinde ehliyetli kuvvet ve proteini alamadığımız düşünülürse ayran kurtarıcı bir içecek olacaktır. Bununla birlikte sindirim sisteminde sıkça görülen gaz, şişkinlik, ishal üzere belirtilerin olduğu laktoz intoleransı dediğimiz sütteki laktoz denilen şekerin sindirilememesi durumunda ayran tüketimi hafif laktoz intoleransı yaşayan bireylerde yararlı olacaktır. Sütten yoğurt yapılırken sütün içerisindeki laktoz laktik aside dönüşür ve yoğurdun sindirim dostu olmasını sağlar. Sonuç olarak ayranın içeriğinde az ölçüde yoğurt ve su olduğunu düşünürsek gaz, şişkinlik üzere belirtilerin ayran tüketildikten sonra yaşanma mümkünlüğünün çok daha düşük olduğunu söyleyebilirim.
Bağışıklık sistemine yararları; Yoğurdun içeriğindeki probiyotikler bağışıklık sisteminin güçlenmesini, kanser ve enfeksiyonlardan korunmayı sağlar. Umumi olarak probiyotiklerden varlıklı fermente içecekler münhasıran kolon kanserinden korunma vazife alıp vücudun savunma sistemi hücrelerinin canlı olmasını sağlarlar.
Kilo denetimine yararları; Sağlıklı bir sindirim sistemi kilo denetiminin temel taşlarından biridir. Sindirim sistemi sıhhati ile birlikte ehil kalsiyum tüketiminin zayıflamaya destek olduğu çalışmalarla desteklenmiştir. Bununla birlikte proteinler metabolizmanın daha hızlanmasını sağlar. Süt, kefir, ayran üzere içecekler protein içerikli içeceklerdir ve hem tokluk hissi verir hem de metabolizmayı hızlandırır. Tokluk hissi verdiğini söylerken su içeriği nedeniyle tüketilen ayranın mide de hacim kaplayıp gereksiz kalori alımını önleyeceğini unutmamalıyız.
Spor içeceği olarak ayran; Yoğurt, whey proteinleri açısından nispeten zengindir. Bu proteinlerin spor yapan bireylerde kas kütlesini arttırmadaki çok kıymetli fonksiyonları vardır. Münasebetiyle yoğurttan yapılan içecek olan ayranın hem whey proteinlerden varlıklı, hem de likit ve elektorolit (sodyum, klor vb.) kaynağı olduğundan sporcular ve spor yapanlar için harika bir spor içeceğidir. Egzersizden sonra münhasıran yağsız yoğurt, su, tuz, fesleğen yahut nane ile yapılacak bir ayran tansiyonun düşmesini pürüzler; su, protein, sodyum, klor ve bitkilerden gelen potasyum desteği sağlayıp yorgunluğu giderir, kasların korunmasını sağlar.
Tüm bu yararlar ayranın sağlıklı beslenmedeki rolünün aslında ufak birer açıklamalarıdır. Bildiğimiz bu yararlı tesirlerin yanında öğreneceğimiz çok ziyadesinin olacağını da düşünmekteyim. Beslenme ve diyet bilirkişisi olarak yemeklerle birlikte, öğün aralarında, spor sonrasında az yağlı yoğurttan yapılmış, az tuzlu bir ayranı beslenmenizden eksik etmeyin derim. Sağlıklı günler dilerim.
Vücuttaki sıvı-elektrolit istikrarına yararları; Su içeriği nedeniyle vücudun hidrasyon yani likit istikrarına ek sağlar. Vücutta likit zayıflığı halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı ve baş dönmesinin en değerli nedenlerindendir. Gayrikâfi su tüketimi, fizikî aktivite ile kaybolan suyun alanına konmaması, birtakım ödem söktürücü ilaçlar vücuttaki likit istikrarının bozulmasını sağlar. Likit istikrarının vücutta sağlanmasında elektrolitler de değerli rol oynarlar. Vücut elektrolitleri dediğimizde sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, fosfor, magnezyum üzere mineraller akla gelmelidir. Elektrolitlerin vücutta likit istikrarının sağlanması, böbrek fonksiyonlarının sağlıklı bir biçimde çalışması, kan ve öbür vücut sıvılarının asit-baz istikrarının sağlanması, kalp-sinir-kas sistemlerinin sağlıklı bir formda çalışması üzere hayati vazifeleri vardır. Mahsusen terlemenin ve buna bağlı sıvı-elektrolit kaybının ziyade olduğu yaz aylarında su, sodyum, klor, kalsiyum, fosfor, magnezyum içeriği nedeniyle ayran kusursuz bir içecektir.
Sindirim sistemine yararları; Yoğurdun sinbiyotik yani hem probiyotik hem de prebiyotik bir besin olmasından ötürü ayran da tartışmasız sindirim dostudur. İçeriğindeki sindirim dostu probiyotik bakteriler ve inulin dediğimiz prebiyotikten ötürü barsakların tertipli çalışmasını sağlayarak kabızlığa karşı esirgeyicidir. Emsal formda ishal durumunda da artmış barsak hareketleri vücutta likit, elektrolit istikrarlarının bozulmasına, yararlı bakterilerin azalmasına yol açar. Bir de bu türlü bir hastalık devrinde ehliyetli kuvvet ve proteini alamadığımız düşünülürse ayran kurtarıcı bir içecek olacaktır. Bununla birlikte sindirim sisteminde sıkça görülen gaz, şişkinlik, ishal üzere belirtilerin olduğu laktoz intoleransı dediğimiz sütteki laktoz denilen şekerin sindirilememesi durumunda ayran tüketimi hafif laktoz intoleransı yaşayan bireylerde yararlı olacaktır. Sütten yoğurt yapılırken sütün içerisindeki laktoz laktik aside dönüşür ve yoğurdun sindirim dostu olmasını sağlar. Sonuç olarak ayranın içeriğinde az ölçüde yoğurt ve su olduğunu düşünürsek gaz, şişkinlik üzere belirtilerin ayran tüketildikten sonra yaşanma mümkünlüğünün çok daha düşük olduğunu söyleyebilirim.
Bağışıklık sistemine yararları; Yoğurdun içeriğindeki probiyotikler bağışıklık sisteminin güçlenmesini, kanser ve enfeksiyonlardan korunmayı sağlar. Umumi olarak probiyotiklerden varlıklı fermente içecekler münhasıran kolon kanserinden korunma vazife alıp vücudun savunma sistemi hücrelerinin canlı olmasını sağlarlar.
Kilo denetimine yararları; Sağlıklı bir sindirim sistemi kilo denetiminin temel taşlarından biridir. Sindirim sistemi sıhhati ile birlikte ehil kalsiyum tüketiminin zayıflamaya destek olduğu çalışmalarla desteklenmiştir. Bununla birlikte proteinler metabolizmanın daha hızlanmasını sağlar. Süt, kefir, ayran üzere içecekler protein içerikli içeceklerdir ve hem tokluk hissi verir hem de metabolizmayı hızlandırır. Tokluk hissi verdiğini söylerken su içeriği nedeniyle tüketilen ayranın mide de hacim kaplayıp gereksiz kalori alımını önleyeceğini unutmamalıyız.
Spor içeceği olarak ayran; Yoğurt, whey proteinleri açısından nispeten zengindir. Bu proteinlerin spor yapan bireylerde kas kütlesini arttırmadaki çok kıymetli fonksiyonları vardır. Münasebetiyle yoğurttan yapılan içecek olan ayranın hem whey proteinlerden varlıklı, hem de likit ve elektorolit (sodyum, klor vb.) kaynağı olduğundan sporcular ve spor yapanlar için harika bir spor içeceğidir. Egzersizden sonra münhasıran yağsız yoğurt, su, tuz, fesleğen yahut nane ile yapılacak bir ayran tansiyonun düşmesini pürüzler; su, protein, sodyum, klor ve bitkilerden gelen potasyum desteği sağlayıp yorgunluğu giderir, kasların korunmasını sağlar.
Tüm bu yararlar ayranın sağlıklı beslenmedeki rolünün aslında ufak birer açıklamalarıdır. Bildiğimiz bu yararlı tesirlerin yanında öğreneceğimiz çok ziyadesinin olacağını da düşünmekteyim. Beslenme ve diyet bilirkişisi olarak yemeklerle birlikte, öğün aralarında, spor sonrasında az yağlı yoğurttan yapılmış, az tuzlu bir ayranı beslenmenizden eksik etmeyin derim. Sağlıklı günler dilerim.