Bağlanma, bireylerin hayatlarında ilgi kurma formüllerinden dünyaya bakış açılarına kadar birçok alanda değerli bir yerdedir. Lakin bazen yetişkinliğe hazırlanan çocuklar ve bazen de yetişkinler bağlandığı bireye gelişimsel seviyesine uygun olmayacak kadar ağır ve verimsiz bir bağ ile bağlanır. Artık ayrılması ve ferdileşmesi gereken yaşlarda bağlandığı şahıstan (anne, baba, ailenin öteki bir ferdi, bakım vericisi, romantik partneri…) ayrıldığı ana dair ağır dert, tasa, gerilim ve dehşet yaşaması bireyin ayrılma korkusu yaşayabileceğini düşündürebilir. Özetle ayrılma tasası, bireylerin kendi için kıymetli birine (anne, baba, sevgili, arkadaş gibi) gelişim yaşına uygun olmayacak biçimde bağlanması ve o şahıstan ayrılmanın niyetinin bile ağır gerilim, korku ve endişe yaşatmasıdır.
Ayrılma derdi olan bireyler, vakit içerisinde hayatlarında fonksiyonsuz bir pozisyona gelebilirler. Bağlandıkları bireyden ayrılmamak, o kişinin yanında kalmak için işlerini, okullarını, sorumluluklarını yerine getirmez olurlar. Ayrılma derdi 8 aydan sonra görülebilmekte ve çoğunlukla okul çağına gelmiş çocuklarda daha etkin olmaktadır. O denli ki şahıslar bu ağır tasa sebebiyle karın ağrısı, terleme, baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi üzere fizikî belirtiler de gösterebilir. Ayrılma derdi yaşayan çocuklar anne babalarıyla bir arada uyumak isteyebilirler, hatta uykusundan uyanıp anne ya da babasının nefes alıp verişini denetim ettiğinden bahsedebilirler. Görüldüğü üzere bu davranışlar aslında ağır bir tasadan kaynağını alır. Genelde çocuklarda görülen bu dert, yetişkinlikte de var olabilir. Birtakım durumlarda ise çocuklukta başlayan bu tasa yetişkinlikte de devam edebilir. Yetişkinlikte çoğunlukla kaza, ziyan görme, tanıdığın kaybı, kişinin terk edileceği hissi üzere olumsuz hayat olayları sonrasında ortaya çıkar.
AYRILMA DERDİ NEDEN OLUR?
Aslında ayrılma tasasının anne baba tavrı, travmatik hayat olayları ya da gözlemleyerek öğrenme üzere birçok sebebi olabilir. Vefat, istismar, kaza geçirme, aile içi şiddet mağduru yahut şahidi olma üzere travmatik tecrübeler şahısların etrafındakilere bağımlı olmasına sebep olabilir. Örneğin makûs bir ayrılık geçirmiş bireyin bir sonraki romantik partnerine yönelik terk edilme korkusu yaşaması ve bunla ilintili olarak olarak partnerine bağımlı hale gelmesi ayrılma tasasıyla alakalıdır.
Kendi tasalarını yönetmekte zahmet çeken ve buna bağlı olarak çocuklarına karşı çok müdafaacı davranan ebeveynlerin çocuklarına yönelik tavırları da ayrılma tasasına sebebiyet vermektedir.
Dış dünyadan ziyan görüp ebeveynine sığınmış çocuklar ve bir diğerine sığınmış yetişkinler de ayrılma korkusu yaşayabilir. İstismara, zorbalığa, alaycı hale, makus muameleye maruz kalmış çocuklar ve yetişkinler sığındıkları bireylerden ayrılma fikrinden ağır tasa duyarlar. Depresyon, borderline kişilik özellikleri üzere ruhsal manada sorunlu bir süreçten geçen bireylerin de güç aldıkları bir bağlanma figürüne bağımlı bir hale geçmeleri kelam konusu olabilir.
AYRILMA DERDİ TEDAVİ USULLERİ NELERDİR?
Şayet ayrılma derdi yaşayan bir çocuktan bahsediyorsak öncelikle ailenin üzerine düşen vazifeler olduğunu kabul etmesi gerekir. Çocuklar nasıl ki sevmeyi ve hürmet göstermeyi ailesinden görüp öğreniyorsa dert ve endişeyi da ailesinden görür. Bu nokta ebeveynlerin sabırlı ve dengeli olması değerlidir. Süreç boyunca çocuklarına yaşlarına uygun aktivitelerde tek başına ve bir birey olarak faal olmaları için cüret vermeleri gerekir.
Yetişkinler ayrılma korkusuyla çaba ederken birinci evvel durumun farkında olmalıdırlar. Farkındalık, tahlile giden yolda birinci ve değerli bir adımdır. Bağlandıkları bireyle ilgilerinde kendilerine bağımlı ve muhtaç hissettiklerinde bunun yaşadıkları korkudan olduğunu ve aslında niyetlerinde durumu felaketleştirdiklerini hatırlamaları gerekmektedir. Bilhassa dertli şahıslar dünyayı olduğundan daha ürkütücü görebilir. Unutulmamalı ki bu aslında derdinizi size bir oyunu. Tek başınızayken, bağlandığınız şahıstan uzakken ne kadar çaresiz hissettiğinizi düşünün, sonrasında ise bağımsız bir birey olarak başardıklarınıza bakın. Arkadaşlıklar, akademik muvaffakiyetler, ruhsal uygun oluşlar, yetenekler, hobiler, kendinize uygun gelmek için yaptığınız şeyler… Bütün hepsinin sizin bağımsız bir bireyken de başardığınız şeyler olduğunu mümkün olduğunca sık hatırlamaya çalışın. Bununla bir arada fonksiyonelliğini kaybetmiş bireylerin bir uzmandan yardım alması da epeyce değerlidir.
Aşağıdaki test ile kendi ayrılma korkunuzu ölçebilirsiniz. Seçeneklerden en az 4 adedine evet dediyseniz bir uzmanla görüşmek muhtemelen size uygun gelecektir.
Konuttan ayrılacak olduğumda daima tasalanırım
EVET
HAYIR
Bağlandığım bireyden (anne, baba, ailenin diğer bir ferdi, bakım vericim, romantik partnerim…) ayrılacak olduğumda tasalanırım
EVET
HAYIR
Bağlandığım şahısların başlarına bir felaket geleceğinden korkarım. Kaybolacaklar, kaçırılacaklar, hastalanacaklar, yaralanacaklar, ölecekler üzere düşünürüm
EVET
HAYIR
Ayrılık dehşetinden konuttan çıkmak istemem, işe ya da okula gitmemek için direnirim
EVET
HAYIR
Tek başıma olmak istemem, bağlandığım kişi yanımda olsun isterim, meskende ya da öbür bir yerde tek başıma kalmaya karşı isteksiz olurum.
EVET
HAYIR
Konutun dışında ya da bağlandığım şahıslardan biri yanımda değilken uyumaktan rahatsızlık duyarım.
EVET
HAYIR
Uykularımda vakit zaman ayrılık temalı kabuslar görürüm.
EVET
HAYIR
Bağlandığım bireyler yanımda değilken baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı üzere bedensel yakınmalarım olur.
EVET
HAYIR