Aztekler

AZTEKLER

And Dağları ’nın yüksek kesimlerindeki vadilerde yaşayan ve 1216 yüzyıllarda büyük bir imparatorluk kurmuş olan Güney Amerika yerli halkıdır16 yüzyıldaki İspanyol istilasından önce,ortalama 510 milyon nüfuslu mükemmel örgütlü bu imparatorluk,14 ve 15 yüzyıllarda güçlenerek topraklarını bu günkü Bolivya,Peru,Ekvador ile Arjantin ve Şili ’nin bir takım bölimlerini içine alacak değin genişletti
İnkalar ’dan önce Güney Amerika ’da diğer uygarlıklar vardıBunlar Bolivya ’nın yüksek dağlık bölgelerinde ,Titicaca Gölü yakınında yaşayan Tiahuanacolar,And Dağları ’nın Ekvador ’dan Bolivya ’ya dek uzanan yüksek yaylarında yaşayan Keçuvalar,Peru ’nun kuzeyindeki dağlarda yaşamış Çavinler,Peru ’nun güney kıyısındaki Nazkalar ve kuzeyde kıyıda yaşamış çimulardırBu eski uygarlıkların doğuşu takriben İÖ 200 tarihlerine değin uzanırBu insanların nereden geldikleri bilinmemektedir,ama ağır kayaları biçimlendirmedeki başarıları ve yapı tekniklerindeki ustalıkları düşünülürse, ne değin yetenekli oldukları anlaşılırTiahuanaco ’da birbirine kenetlenecek biçimde dikkatle oyulmuş dev bloklardan yapılma büyük taş yapılar vardırÇimu ve Nazka halkının ise yapı ve piramitlerinde kayadan çok ker***i yeğledikleri görünmektedir
Varlığı Roma İmparatorluğu ile aynı döneme rastlayan bu eski uygarlıklar Roma İmparatorluğu gibi İS 200400 yılları aralarında çökmeye başladı ve İS 800 ’de çoğunun yerinde yalnızca yıkıntılar kaldıBundan sıradan 300 yıl sonradan İnka Peru ’nun ortalarındaki Cuzco vadisinden indi ve kendilerinden önce diğer halkların yaşayan olduğu bu bölgeye yerleştiİnkalar dağlardan kıyılara dürüst yayıldılar15yüzyılda çevrelerindeki güçlü kabilelere boyun eğdirdilerEle geçirdikleri topraklardaki insanların bir bölümünü diğer bölgelere sürerek başkaldırmalarının önüne geçerken,bir bölümünü de tarım ve bayındırlık işlerinde cebren çalıştırdılar
Cuzco vadisinde yer alan ve İnka İmparatorluğu ’nun başkenti olan Cuzco ‘ ’Güneşin Tanrısal Kenti ’ ’olarak bilinirdiİmparatora Tanrı gözüyle bakılır ve Güneş ’in soyundan geldiğine inanılırdıİmparatorun,yaşam ve vefat konusunda tartışılmaz bir otoritesi vardı
İnka ’larda 10 ailelik gruplar kendilerine bir önder seçer,önderler bir şefin sorumluluğunda olurduHer şefin buyruğunda 5 önder vardı ve bu ahenk hepsinin önderi ve yöneticisi olan İmparatora dek uzanırdı
Irk belirtilmiş bir yaşama ve çalışma düzenine aktarmak zorundaydıHer şey devletindiÇocuklar ve yaşlılar haricen herkesten çalışması beklenirdiTembellik ve insan onuruna tutarsız davranışlar ağır biçimde cezalandırılırdıHalk Müziği fakir değildi;ama malı mülkü de yoktu,özgürlükleriyse sınırlıydıÜrettiklerinin kayıtlı bir kısmını İmparatora ve rahiplere atamak zorundaydı
İnkalar,çatıları tahta kirişler üzerine saman örtülü,altın süslemeli büyük taş kaleler ve tapınaklar yaptılarCuzcu Kalesi ’nin duvarları tonlarca ağırlıkta taşlardan yapılmıştı ve yüksekliği 6 metreyi buluyorduİspanyollar Cuzco ’daki büyük güneş tapınağını bastıklarında klasik üstü güzellikte altın ve kıymetli taşlarla süslü eşyaların yanı sıra üstünde Güneş tanrısının resminin bulunduğu iri bir altın tabak buldularAy tapınağında ise her şey som gümüştendiBaşkentte yapılan büyük şenliklerde yağmur tanrısına lamalar ve millet kurban edilirdi
İnkaların evleri kendilerinden önceki uygarlıklar oranla daha küçüktüKöylülerin evleri ker***ten ve saman damlıydıEski Mısırlılar gibi İnkalarda ölülerini mumyalar yada diğer yöntemlerle korurlardı
İnka İmparatorluğu ’nun kıyı halkı bakırı döverek kaplar yapar yada eritilmiş metali,kalıplara dökerek biçimlendirirdiKıyının kuzey kesiminde yaşayan halk müziği,öbür anlatımlı insan başı biçiminde çanak çömlek yapıyorduİnkalar basit tezgahlarda çok hoş duvar halıları ve yaygılarda dokurlardıPamuklu dokumaları böylece inceydi ancak,İspanyollar bunları ipek sanmıştıKemik ve bambudan flüt,toprak ve deniz kabuklarından borazan ve tunçtan çanlar yaptılar *