Baba çocuk ilişkisi üzerine

Bu yazıyı okumaya başlamadan evvel, gözlerinizi kapatarak bir an için kendi pederinizi düşünmenizi isteyeceğim.

Çoğumuzun klasik aile yapısından geldiğimiz düşünülürse; o tatlı sert bakışlı, akşamları bir görünen ve sabahları uyandığımızda çoktan işe gitmiş olduğundan göremediğimiz, gün içinde yaptığımız yaramazlıkların akşama bir bir anlatılacağı, bizim bir türlü diş geçiremediğimiz validemizin bile, sevgi ve hürmetle baktığı, öbür tüm erkeklerden daha güçlü ve daha uzun uzunluklu olan adamı hatırladınız mı ?

Saf ki hatırladınız. O sizin babanız…Ve velev tahminen de artık o sizsiniz.

Babalık, eşinizin size o memnun haberi vermesiyle başlayan bir süreçtir. O ana kadar erkek olarak sürdürdüğünüz toplumsal rolünüz doğumla birlikte biraz daha karmaşık bir sürece dönüşecektir. Artık yalnızca bir erkek ve koca olmaktan öte bir babasınızdır.


Erkekler, eşlerinin kutlu haberi vermesinden başlayarak geçen kırk hafta boyunca süregelen değişimlere pek de meal veremezler aslında…Ellerinde bir tahlil raporu vardır lakin evlat nerededir ? Kime benzemektedir ? Erkek midir ? Kız mıdır ? üzere rasyonel sorulara yanıt arar dururlar. Eşler vücutlarındaki hormonal değişikliklere ahenk sağlamaya çalışırken, ahir ben de peder oluyorum sevinci yaşanır ve gün düne döner, hayat devam eder erkek için…

Meğer eşlerinin o birinci günlerdeki mide bulantıları, bilmem kaç tane diyet programı ahir verilmiş ancak süratle alınmaya başlayan kilolar üzere fizikî değişimleri ile sebepsiz ağlamaları, alınganlıkları üzere duygusal değişimleri, süreci kabullenmiş bir erkekten çok, elini tutan, anlayan, destek olan bir babayı gerektirir.

Bunun yanında ana ve doğmamış evlat arasında başlayan, birbirinden beslenen, tamamlayan ve öncelikli münasebet yeni pederde 2. plana atılma korkusunu alevlendirir. Bu ise validelerin bir doğmamış ve bir de hanedeki evlatla uğraşma ihtimalini güçlendirir.

Yazıyı okuyan anaların tebessümünü görür üzereyim.

Bu aşamada, “ben” değil de “biz” diyebilen bir erkek, peder olma yolunda dev bir adım atmış demektir.

Peder oluncaya kadar topluluğun size yüklemiş olduğu müdafaa ve kollama vazifesi yeni bir açılım kazanacaktır. Sizden bir modül, sevgili eşinizin vücudunda hayat bulmuş, ortak genlerinizle yeni bir hayata merhaba demeye hazırlanmaktasınızdır.
Kimi çalışmalar hamilelik süreci içerisinde, babalarında tıpkı valideler üzere hormonal değişiklikler geçirdiğini göstermektedir. Pederlerin prolaktin seviyesinin, bebeğin doğumundan üç hafta evvel yaklaşık % 20 arttığı; testosteron seviyesinin düştüğü ve babalarda östrojen hormonunun başka erkeklere orantıyla daha ziyade olduğuna dair bulgulara rastlanmaktadır1.

Tüm bu hormonal değişiklikler erkeği, gece yarılarında çilek ve erik peşinde koştururken, haneye dönüş yolunda aşerilen şeylerden birer tadımlık yenmesi ve devranla bunun tüm yiyeceklere genellenmesi erkeklerde de kilo artışına sebebiyet vermektedir.

Yani doğal süreç, salgılanan hormonlarla hatunu analığa hazırlarken, pederleri da onu anlayacak ve yeni hizmetini başarmasını sağlayacak kıvama getirmektedir.

Peder olmak, sevmeyi, sabretmeyi, deneyimi ve bilgilenmeyi gerektirir. Şayet bir erkek, tüm bu donanımı istekli olarak edinemezse yalnızca erkek olarak kalacak, babalığı fizyolojik bir tanımlamadan öteye gidemeyecektir.

Birinci yıllar, ana ile evlat arasındaki bağımlı alaka biçiminin pederin rolünü azalttığı düşünülse ve bu kısmen hakikat da olsa pederin uzun yıllar sürdüreceği bağlantıya hazırlık olması açısından kaçırılmaz bir fırsattır. Pederin bu periyotta evlatla kuracağı fizikî temas ve evladın bakımına yapacağı ek onun farkındalığını arttıracaktır. Evlat bakımını “erkek işi” olarak görmeyen bir peder, evladıyla ehliyetli fizikî teması kuramayacağından, duygusal münasebet kurmakta da zorlanacaktır.

Karnını doyurduğunuz bir bebeğin yüzündeki gülümsemeyi, altını kirletmiş bir bebeğin bezi değiştikten sonra yüzüne yayılan memnunluğu göremediyseniz bir şeyleri eksik yapmışsınız demektir. Gerçi yeni değiştirdiğiniz bir bezi çabucak ıslatmaktan büyük keyif alırlar lakin olsun bu sayede kendi sabır gücünüzü de test etmiş olursunuz.

Aslına bakarsanız âlâ bir peder olmanın sırrı eşinizin düzgün bir ana olmasına, düzgün bir ana olmanın sırrı ise eşinizin uygun bir peder olmasına bağlıdır. Aile içindeki rollerin istikrarlı dağılımı ve evladınız için elverişli rol-modeller olmanız, ilerde misal rolleri evlatlarınız üstlendiğinde sergileyecekleri tavır ve davranışları belirleyecektir. Bu malumatın doğruluğunda tereddüde düşüyorsanız şayet, çocukken pederinizi yahut validenizi eleştirdiğiniz pek çok davranışı bugün evlatlarınıza uygulayıp uygulamadığınızı bir düşünün isterseniz.

Aile içinde evlatları yoracak en kıymetli bağlantı biçimi karmaşıklaşan rol dağılımlarıdır. Hiçbir vakit babalardan ana, analardan peder olmaları beklenmemelidir. Çünkü her iki rol hem nitelik hem de nicelik olarak birbirinden farklı karakterlerdedir. Yardımlaşma ve destek olma, o kimliğe bürünme manasına gelmemektedir.

Analık yaratıcı tarafından onlara bahşedilmiş bir özelliktir. Ben meslek hayatım müddetince istisnalar haricinde dehşet ve dert durumlarında “babaaa” diye ağlayan bir bebek görmedim. Bu durumlarda en emin yan ananın kanatlarının altıdır. Her ne kadar eşlerimize söylemesek de yemeğin en hoşunu validemiz yapmıyor mu? Biz pederler bile başımız sıkıştığında, üzgün ya da korkulu olduğumuzda ya uzaktaki valideye ya da yanı başımızdaki anaya başımızı yaslamıyor muyuz ?

Gelgelelim, pederin evladın ferdî, çevre ve ruhsal gelişimine büyük ekleri olduğu ve bu eğin hayat uzunluğu süreceği de unutulmamalıdır.

Pederin erkeksi ve dış yerküreyi temsil eden imajı, evladın kişiselleşmesine, iç denetim mekanizmalarını kullanmayı öğrenmesine ve dış yerküre ile daha rahat muhabere kurmasına imkan verir, onu cesaretlendirir.

Münhasıran pederlerin evlatlarıyla gireceği diyaloglarda onların özgüvenini sarsıcı nitelendirmelerden kaçınmaları gerekir. Evlatların fizikî özellikleri ve duygusal zayıflıklarıyla ilgili olumsuz tenkitler daha sonra kolay kolay geri getiremeyeceğiniz itimat sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.

Toplumsal normlarla dışa dönük olarak şekillendirilmiş yapısından ötürü pederin evladıyla kurduğu doyurucu alaka, verdiği reaksiyonlar, tavırlar ve davranışlar analitik mülahaza yapısını, sözel becerilerini ve bunlara bağlı olarak akademik muvaffakiyetini olumlu yanda tesirler.

Erkek evlatların pederleriyle daha rahat muhabere kurdukları ve etkileşim halinde oldukları söylenebilir. Bu görüşün kuvvet kazanmasının nedeni içtimaî tavır ve faaliyetlerde emsal seçimlerin kelam konusu olmasıdır. Peder ve erkek evlat arasındaki içtimaî etkileşim ve oynanan oyunların niteliğine bakıldığında daha saldırgan örüntülere rastlanabilmektedir. Bedensel yüksek efor gerektiren futbol, boks üzere sporların izlenmesi, güreş taklidi oyunlar oynanması ve yarışmaya dayalı faaliyetler baba-oğul tarafından daha çok tercih edilmektedir. Tüm bu faaliyetler sırasında erkek evlatlar maskulen tavır ve davranışları, yarışması, yenmeyi ve yenilmeyi babayı örnek alarak öğrenirler.

Kız evlatlar ise karşı cinse karşı sergileyecekleri durumlar hakkında fikir sahibi olurken birebir devranda karşı cinsin onlara sergileyeceği davranış örüntüleri hakkında da fikir sahibi olurlar. Pederin varlığı kız evlatlar için her devir inançla eşdeğerdir.

Ferdî görüşüme nazaran, kız evlatların, hayatlarının anlaşılan devrinde pederlerine karşı duyduğu aşk , biz erkeklerin eş olarak seçilmesinde de tesirli olmaktadır. Şayet pederi üzere baktıysak, onun üzere bir ses tonuna sahipsek, gülümserken dudaklarımız onun üzere bir kıvrım yapıyorsa eş olarak seçilme olasılığımız artmaktadır.

Pederin yokluğu yahut ilgisizliği evlatta çeşitli armoni davranış bozukluklarına yol açabilmektedir. Pederlerin çok çalışmak zorunda olması onlara yerinde vakti ayırmamanızı gerektirmez. Çünkü kıymetli olan onlarla geçirdiğiniz devrin uzunluğu değil, kalitesidir. İşleriniz ne kadar ağır ve değerli olursa olsun, hayatının son anını yaşayan bir kişinin “Hay Allah ! Daha bitirmem gereken bir güruh işim vardı.” diyeceğini sanmıyorum.

Hayatınızda yerinde ilgi ve sevgiye taraf vermediğiniz takdirde, siz farkında bile olmadan hayatınız tekrar yanınızdan akıp gidecektir, lakin içindekilerle birlikte…

Evladınızın yetişkinliğinde size göstereceği ilgi ve yakınlık, sizin kendi anne-babanıza gösterdiğinizden çokça olamaz.

Aslına bakarsanız, ben de pederimin pahasını peder olduktan sonra anladım.

Ben büyüyüp olgunlaştıkça ve o yaşlanıp çocuklaştıkça ilahi döngünün devam ettiğini daha düzgün anlıyorum.

Geçtiğimiz günlerde, oğlum Caner Kaan “Ben ne hengam büyüyeceğim ? Artık ben de ne istersem onu yapmak istiyorum.” dediğinde bu döngünün sınırsızlığına şahit oldum.

Keyfine nazaran yaşamayı büyümenin bir sonucu olarak gören oğlum büyümenin kendi hudutlarını ne kadar sertleştireceğini, resen gelen kahkahaların, bir şekerle yaşanan mutluluğun, çoşkuyla sarılmaların ve nerede olursa olsun bağıra bağıra müzik söylemenin keyfini kaybedebileceğini olağan ki bilemezdi.

Ben bunu anladığımda peder olmuştum.

O da olacak ve o da anlayacak…

Tahminen o da oğlunu kucakladığında, tıpkı benim üzere onun da gözleri yaşaracak…Belki ben olacağım hayalinde, tahminen de kendi çocukluğu…Ama ne olursa olsun kesişecek yüreklerimiz…

Ben bir babayım lakin birebir hengamda bir evlat,

Pederimin çocuğu…

Evladımın babası…