Bale Hakkında Herşey

Bale Hakkında Herşey BALE Bale dans, mimik, müzik ve dekor sanatlarının ileri standartta birleştirilerek kullanan bir tiyatro gösterisi olarak tanımlanabilir Başlıca eleman olarak kullanılan dans gerçekte italyancadans anlamına gelen balloveya ballettosözcüğünden türetilmiştir Görsel sanatların en pırıltılısı olan bale, bilhassa ufak kız çocuklarının düşlerini süsleyen sihirsel bir dünyadır Disiplinli, özverili, algılamadaki gelişimin temellerini atan, alabildiğine renkli ve zevkli, uzun bir süreçtir bale eğitimi Bale eğitiminde enstrüman cesettur böylece, çocuğun anatomik yapısı gözetilmeden bahşedilen yüklemeci ve gösterişe dayanan eğitimin zararları, ömür boyu sürmekte ve en önemlisi balenin düşünsel ve akıl ile ilgili boyutunu da etkileyerek esas amacından uzaklaşmaktadır Ağaç yaşken eğilir sözünden hareketle çocuğun anatomik gelişiminin üzerinde bir eğitim anlayışını kabul etmek mümkün değildir Her şeyin bir zamanı, her adımın ve her hareketin, çocuğun bilimsel gelişimine kadar göz önünde bulundurulması gereken bir sırası vardır bu nedenle küçücük bedenleri eğitmek önemli bir yükümlülük işidir TARİHÇE Bale ilk olarak İtalya'da rönesans döneminden görülmektedir Mim sanatçılarının ortaçağ ve rönesans tiyatro gösterilerinde ve geleneksel ırk gösterilerindeki dans adımları bugünkü balenin temellerini oluşturur O zamanlarda koreografik bir düzeni olmayan bale Dominic de Piacenza ve Antonio Cornazzo'nun birincil koreografik kompozisyon denemeleri ve adımlara ad vermeleriyle gelişmiş bu noktada Fransızlar çok etkilenmiş ve bunun sonucunda bugünkü balenin ilk tohumları 1581'de Catherine de Medici'nin Beaujoyeuxadlı Le Ballet Comique de la Reine göre sahnelenen gösterisiyle atılmıştır Fransa'da Henry IV kadar desteklenen bale tüm Avrupa'ya, oradan da 16 ve 17yüzyılın sonlarında da Danimarka ve Isveç'e kadar yayılmıştır Balenin altın çağı kendisi de iyi bir dansçı olan Louis XIX döneminde başlamıştır Bu döneme değin halk tarafından dans edilirken bir defa profesyonel dansçılar kostüm maske ve peruklar kullanarak dans etmeye başlamışlardır 18yüzyılda bale adamakıllı kendini opera sanatından soyutlayarak hür bir sanat formuna kavuşmuştur Bunun da tohumları George Noverre trafından atılmış ve bugün sahnede gördüğümüz bale sanatı onun koyduğu kurallar üstüne kurulmuştur 18yüzyılın ikinci yarısında Rusya'ya ulaşan bale StPetersburg da Petipa ve SaintLeon la hayat bularak gelişmiş ve bugün ayla sahnelenen Uyuyan Güzel, Fındıkkıran ve Kuğu Gölü gibi tanınmış eserler buradan bütün dünyaya yayılmıştır Bale, kuralları kesin akademik dans (danse d’école) tekniğinin, başka sanatsal öğelerle de birleştirilerek bir sahne gösterisi oluşturacak biçimde sunulmasıdır Bale terimi, bu akademik dans tekniği için de kullanılır Bir misafir etme sanatı olarak genelde müzik eşliğinde, süsleme ve sahne giysileriyle sunulan, son derece özenli bir danstır Bir bale, dans, müzik ve tasarımla dramatik bir öykü anlatabilir veya hiç bir öykü olmadan yalnızca müziğin dans aracılığıyla bir yorumu şeklinde sunulabilir Bale, Rönesans saray gösterilerinden ve bunları izleyen Fransız ballet de cour’undan gelişti Genel Olarak ilkçağ teması üzerinde müzik eşliğinde şiir okuma, dans, mim, ve şarkıyı fazla varlıklı süsleme ve giysilerle birleştiren bu oyunları kral ailesi üyeleri ve elit tabaka sarayda kendileri oynarlardı 17 yüzyılda görülen gerileme yıllarının arkasında dansa çok meraklı olan Fransa kralı XVI Louis (16381715), “dansı bitmiş kusursuzluğa kavuşturmak amacıyla 1661’de Kraliyet Dans Akademisi’ni kurdu Benzer yıl, dansların perde aralarına serpiştirildiği, sözleri Moliére’in, müziği Jean Baptiste Lully’nin olan ilk comédieballet sunuldu Bu durum Lully’nin operaballet’ler yazmasına ve bunlar için gerekli profesyonel dansçıları eğitmek amacıyla Kraliyet Müzik Akademisi’ne (ya da Opera) emrindeki bir okul kurulmasına yol açtı Önceleri bu yeni profesyonel dansçılar soyluların duruş ve davranış biçimlerini taklit etmek üzere eğitiliyorlardı Lully’nin ve bale ustası Pierre Beauchamps’ın yönlendirmesiyle gitgide artarak bir davet sanatına dönüştü Bunu izleyen yüzyılda teknik düzeyde büyük gelişmeler görülen baleye, bir sahne sanatı olarak da yeni bir ilgi doğdu Jean Georges Noverre’in (17201910) Lettres sur la danse et le ballets (1760; Dans Ve Baleler Üzerine Mektuplar) adlı yapıtı, ballet d’action (konulu bale) veya dramatik balenin tüm Avrupada’ancak gelişimnde kayda değer bir rol oynadı Aynı dönemde besteci Cristoph Gluck’un müziği, opera ve baledeki dansa yepyeni bir canlılık ve oyunculuk anlayışı getirdi Bu dönemde keza, balede üç genre da (nesil) ortaya çıktı Dansçılar sérieux; demicaractére ve comiuqe (ya da grotesque) gibi üç ayrı teknikte eğitiliyordu Bu Nedenle bale de opera gibi, büyük salonlarda oynanan görkemli bir gösteri durumuna geldi Birçok opera, ara oyunları olarak sunulan bale ertimento’ları içeriyordu O dönemin balesi hala soylu anlayışları yansıtıyordu Lakin 18 yüzyıl sonu ve 19 asır başlarında sanayi, toplum, siyaset, ve sanat alanlarında görülen devrimler, balede büyük değişikliklere yola açtı Özelllikle Fransa’da bale eğitiminde benimsenen üslup ancien régime’in (eski Rejim) ve o dönemdeki sosyete danslarının etkisinden çıktı 19 yüzyıl başlarının sahne dansı, romantik balenin temsilcileri Marie Taglioni (180484) ve Fanny Elssler (181084) ile yepyeni bir sanat yönü kazandı Ayak parmaklarının üstünde dengeli duruş çağrıda bulunmak olan Pointe’ın dans terimleri arasına katılmasıyla balerin, kusursuz bir sahne kişisi durumuna geldi başta profesyonel yazarlar ya da liberettocular bale için senaryolar yazmaya başladılar Bale tekniğinin Carlo Blasis (180378) gibi öğretmenlerce sistemleştirilmesiyle bale dansı, bugün de kabul edilen esas biçimine ulaştı bununla beraber 183050 aralarında romantik baleye duyulan yaygın ilginin arkasında bu sanat milletlerarası etkileşimden uzak kaldı Rusya ve Danimarka dışındaki ülkelerde balenin sanatsal düzeyi düştü August Bournonville (180579), Jules Perrot (181092) ve Marius Petipa (18181910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar Bilhassa de Petipa (18181910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar Özellikle de Petipa, Petersburg’da Tchaikovksky’nin müziğiyle Uyuyan Güzel ve (asistanı Lev İvanov’la (18341901) birlikte) Kuğu Gölü gibi, bale repertuarında bugün hala yerlerini koruyan alışılmış yapıtlarını sahneleyerek akedemik baleyi baştan doruğa yükseltti 20yüzyılda balenin Batı dünyasında yayılmasında ve beğenilmesinde en manâlı rolü Rusya oynadı Balerin Anna Pavlova (18811931) 20 yıl her tarafında defalarca dünyayı dolaştı Yaşamının son 20 yılında Avrupa’da temsilcilik veren Serge Diaghilev’in kurduğu (18721929) Rus Balesi adlı toplulukta uygulanan egzersiz düzeni koreograf, sahne tasarımcısı ve besteci arasındaki işbirliğini yoğunlaştırdı Hem sanatçıları ayrıca de izleyicileri içten etkileyen Diaghilev’in bale sanatına yeni bir canlılık ve yeni bir tanıtım getirme çabalarına, onun beş önemli koreografı olan Mikhail Fokine (18801942), Vaslav Nijinsky (18881950), Leonide Massine (18951979), Bronislava Nijinska (18911972) ve George Balanchine (190483) önemli katkılarda bulundular Uzun baleler yerlerini tek perdelik balelere bıraktı Üstelik bale bundan böyle öyküsüz olabiliyor veya modern dünyayı konu alabiliyordu Dans için yazılmamış müziklerle, alışılmamış ritmler ve sokak gürültüleri taşıyan partisyonlarla da bale sergilenebiliyordu Diaghilev’in ölümünden ve ardındaki diğer Rus Baleleri’nin ortaya çıkışından sonra bale kurma yolunda Batı’da yeni adımlar atıldı Bu sanata milli kimlik ve Akademik bir disiplin kazandırmayı amaçlayan yeni okullar ve topluluklar ortaya çıktı 1931’de İngiltere’de Vic Wells, (sonra Sadler’s Wells, sonra da Kraliyet Balesi) kuruldu Ninettede Valois’nın (d: 1898) idareci, Sir Frederick Ashton’ın da (d: 1906) aralıksız koreograf olarak yer aldığı bu kalabalık, kısa zamanda ülke çapında yük kazandı ABD’de yönetici Lincoln Kirstein (d: 1907) ve koreograf Balanchine’in 1934’te kurdukları ona bağlı New York Kent Balesi de aynı bir saygınlık kazandı II Dünya Savaşı’ndan daha sonra yurtdışı turnelerine meydana çıkan Danimarka Kraliyet Balesi ile özellikle Leningrad’ın Kirov ve Moskova’nın Bolshoy baleleri, dünya kamuoyunda koskocoman etki uyandırdılar Bugün her kıtada ve çoğu ülkede bale toplulukları ve okulları vardır Bale sanatı Diaglilev zamanındakinden fazla daha karmaşıklaşmış ve çeşitlenmiştir Danse d’école’e her nesil dans üslubu girmiş, öbür sanatlarla bale aralarında değişik ilişkiler oluşmuştur Herzamanki müzik yerine popüler müzikten ya da sessizlikten yararlanılan, giysilerin en üye indirgendiği ya da egzersiz giysilerinin kullanıldığı, dansın kendisi dıştan başka bir konusu olmayan baleler, günümüzde bu sanatta görülen yeni eğilimler arasındadır id