Balıkların Matematik İşlemlerini Öğrenebildiği Keşfedildi

Çoğumuzun anaokulu ve ilkokul devirlerinden de bileceği üzere, çocuklara dört süreci öğretmek için renkli blokların kullanılması son derece yaygın bir formüldür. Bu sistem ile birlikte çocuklara toplama, çıkarma, çarpma ve bölme üzere temel matematik süreçlerin öğretilmesi daha kolay bir hale gelebilir.

Ancak görünen o ki bu metot sayesinde bazı deniz canlıları da matematik öğrenebilir. Bilim insanları tarafından misal bir eğitime tabi tutulan çiklitlerin ve vatozların, başarılı bir formda kolay matematik süreçlerini öğrenebildiği keşfedildi.

Deniz canlılarına temel matematik öğretildi


Scientific Reports mecmuasında perşembe günü yayınlanan bir makaleye nazaran, araştırma grubu bu hayvanların temel matematik öğrenme yeteneği sergilediklerini ve hatta bu bilgileri kendilerine verilen küçük mantık bulmacalarını çözmek için kullandıklarını tabir etti. "Hayvanları kolay toplama ve çıkarma süreçleri yapmaları için eğittik" şeklinde konuşan Bonn Üniversitesi Zooloji Enstitüsü'nden ve çalışmanın baş müellifi Vera Schluessel, "Bunu yaparken, bir başlangıç bedelini birer birer artırmak yahut azaltmak zorunda kaldılar." diye de kelamlarına ekledi.

Araştırma grubu, birinci olarak tanka koydukları bir hayvana bir ila beş ortasında kare, daire ve üçgen içeren bir manzara verdiler. Bazen farklı boyutlarda ve karışık bir formda olan bu biçimlerde renk olaraksa yalnızca mavi ve sarı kullanıldı. Mavi renk "bir tane ekle" manasına gelirken, sarı renk ise "bir çıkar" anlamına geliyordu. Mesela üç mavi kare gösterilmesi halinde bu, “3+1” ile eş manalıydı. Bu birinci etapta hayvanların tasvir edilen objelerin sayısını tanıması ve birebir vakitte renklerinden hesaplama kuralını kavraması gerekiyordu.


Kendisine gösterilen fotoğrafını ezberledikten sonra her bir hayvana bu sefer iki yeni fotoğraf verildi. Fotoğraflardan birinde bir tane daha az biçim varken, başkasında iki tane daha fazla hal bulunuyordu Gösterilen fotoğrafın formuna ve rengine bağlı olarak ise hayvanlar, bu görsele karşılık gelen ikinci görüntüye yanlışsız yüzmek durumundaydı.

Örnekle anlatmak gerekirse: Diyelim ki bir vatoza birinci evvel dört sarı form gösterildi. Bu onlara 4-1 nedir diye sormakla eşdeğerdi. Buna nazaran iki yeni imaj gösterildiğinde vatozun yapması gereken, üzerinde üç formu olan resme gerçek yüzmektir. Bu süreç bize şu an hayli kolay gelebilir lakin bu, balık üzere bir canlının kavraması için son derece zordur. Hususa dair "Orijinal fotoğraf, iki sonuç fotoğrafıyla değiştirildiğinde, her ikisini de çalışma hafızasında tutmaları gerekiyordu. Ve daha sonra hakikat sonuca karar vermeleri gerekiyordu." tabirlerini kullanan Schlussel, "Genel olarak, karmaşık düşünme hünerleri gerektiren bir muvaffakiyet." şeklinde kaydetti.


Hayvan denekler karşılığı hakikat verdikleri her seferde küçük bir mükafatla ödüllendirildi. Vakitle bu süreçlerde giderek daha uygun bir hale gelen deniz canlılarının en çok zorlandığı süreç ise çıkarma işlemiydi ki genel olarak düşündüğümüzde bu durumun beşerler için de geçerli olduğu söylenebilir.

Eğitim evresinin ardındansa sıra test aşamasına geldi. Araştırmacılar, bu hayvanların sırf makul imajlarla nefis bir ödül almak için eğitilmediğinden, bunun yerine toplama ve çıkarmanın nasıl yapıldığını hakikaten içselleştirdiğinden emin olmak istediler. Bunun için eğitim sırasında 3+1 ve 3-1 süreçlerini kasıtlı olarak atlayan araştırmacılar, test basamağında bu iki süreçle birinci kere karşılaşan hayvanların verdikleri karşılığın tekrar de büyük oranda doğru olduğunu gözlemledi. Araştırmacılar vakitle süreçleri daha karmaşık bir hale getirse bile denekler genel olarak başarılı sonuçlar elde etti.

Deniz canlıları, insanlara emsal bir niyet süreci sergileyebilir


Aslında geçmişte balıkların sayısal bedelleri ayırt ettiğinin kanıtlanmış olduğu düşünüldüğünde bu sonuç çok da şaşırtan değil; lakin bu canlıların aritmetik üzere karmaşık stratejiler kullanabilmeleri yeniden de epeyce etkileyici. Bizim ve başka omurgalılarının bilakis, karmaşık bilişsel vazifeleri tamamlamaya yarayan beyin korteksine sahip olmadığı düşünüldüğünde bu canlıların bize benzeri bir niyet süreci sergilemesinin büyüleyici olduğu söylenebilir.

Bütün bunlarla birlikte araştırmacılar, bu bulguların balıkların düşündüğümüzden çok daha akıllı olduğuna ve bizden çok daha fazla saygıyı hak ettiğine dair birleşik bir ispat havuzuna katkıda bulunduğunun altını çiziyor.