Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
balıkalrda sindirim sistemi hakkında bilgi
balıkların sindirim sistemi
imagesbaliklarinsindirimsistemi5ad5c58d751c2
Diğer omurgalılarda olduğu gibi, balıklarda da sindirim ağızda başlar, farinks (yutak), ozofagus (yemek borusu), mide ve barsaklarda devam ederek anuste son bulur Aşağı yukarı butun tatlısu balıklarında gorulen bu esas yapıda pek buyuk farklılıklar yoktur Fakat beslenme tarzının değişik olmasına gore (herbivor, karnivor veya predator) ozellikle barsak uzunluğunda onemli farklılıklar goze carpmaktadır
Ağız ve Dişler
Balıklarda ağız tipleri beslenme tarzına gore cok değişik şekillerde olabilmektedir Ağız boşluğu icersinde, glossum’un uzerini bir derinin ortmesiyle meydana gelmiş ve kaslı kısımları fazla gelişmemiş bir dil mevcuttur Diğer omurgalılardan farklı olarak, ağız ceperine yerleşmiş veya ağız boşluğuna acılan sindirim bezleri bulunmaz Buna karşın ağızda ceşitli şekillerde olabilen dişler yer almaktadır Sindirimle ilgili olan bu dişler genellikle bulundukları yere bağlı olarak değişik şekillerdedirler
Ceneler uzerinde bulunan dişler; ust cenenin premaxil ve maxil kemikleri ile alt cenenin dental kemiği uzerinde yer alan genellikle zayıf koklu ve icleri boş olan dış iskelet elementleridir Fonksiyonlarına gore ceşitli şekillerde olabilen kesici, kopek ve azı dişleri olarak isimlendirilmektedirler
Ağız boşluğunda bulunan dişler; genellikle ağız boşluğunu cevreleyen Vomer, Palatin ve Ektopterigoid kemikleri ile dil uzerinde bulunurlar Eğer ağız tavanının arka tarafında olurlarsa Vomer, damakta olurlarsa Palatin, dil uzerinde bulunurlarsa Lingual dişler adını alırlar Dil uzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Lampetra fluviatilis‘de; Palatin uzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Perca fluviatilis ve Cottus gobio‘da; Vomer uzerinde bulunan dişler Salmo salar, Perca fluviatilis, Salmo trutta ve Lota lota‘da; Farinksin ic cidarında ve 5 solungac yayları uzerinde bulunan dişler ise Cyprinidae ve Cobitidae familyası uyelerinde gorulmektedir Bunlar arasında ozellikle Cyprinidler’e has olan Farinks dişleri ile Salmonid’lerde karakteristik olan Vomer dişleri turlerin ayrılmasında taksonomistler icin buyuk onem arz eden ayırıcı ozelliklerdendir
Farinks ve Ozofagus
Bazı balıklarda (ozellikle Cobitid ve Cyprinid’lerde), uzerinde farinks dişlerinin yer aldığı iki kemik yaydan ibaret cok kısa bir yutak kısmı bulunur Yutak bolgesinde yer alan, sayıları ve diziliş tarzları turlere gore buyuk değişiklikler gosteren farinks dişlerinin şekilleri ve fonksiyonları da turlere gore değişir Orneğin, Cyprinus carpio ve Carassius auratus‘da besinleri oğutmek icin tıpkı bir değirmen taşına benzer; Nemacheilus cinsinde camuru filtre etmek icin bir kalbur vazifesi gorur; Scardinius erythrophthalmus‘da bocek larvalarını parcalamak icin bir testere gibi iş gorur; Leuciscus cephalus‘da ise, boceklerin kabuğunu cıkarmak icin bir seri kancalar şeklinde vazife gorur
Farinksten sonra gayet kısa ve dışarıdan bakıldığında mideden pek ayırt edilemeyen bir ozofagus (yemek borusu) gelir Burada, ağıza alınan suyun mideye girmesini onleyici ve buzucu karakterde olan bir kas mevcut olup, bu kas solunum esnasında yemek borusunu kapatmaktadır
Mide
Ozofagusun devamında pek iyi bir gelişme gostermemiş olan mide kısmı bulunur Mide genellikle iki kısımdan ibaret olup, birinci kısım genellikle besinlerin sindirilmemiş halde toplandığı Kardiyak bolgesi, ikinci kısım ise sayısı turlere gore değişik olan ve parmakımsı gorunuşte bulunan Plorik Cekum veya Kor Bağırsakların acıldığı Pilor bolgesi’dir Mide genel olarak kuvvetli kaslardan meydana gelmiş olup, ozellikle Mugilidae ve Acipenseridae familyası turlerinde cok kalın ceperlidir ve tıpkı kuşların katı midesine benzer şekilde fonksiyon gormektedir Yırtıcı balıklarda (Esox lucius gibi) mide cok kuvvetli etki yapan sindirim enzimleri icerdiğinden butun halinde yutulan balıklar kısa zamanda ve kolayca sindirilebilirler
Midenin şekli balıklarda cok değişik olabilmektedir Orneğin, Coregonus‘da “U şeklinde, Cottus gobio‘da duz bir kese şeklinde, Esox lucius‘da ise bir torba şeklindedir Bazı balıklarda, Orneğin, Cyprinidae familyasında gercek mide yoktur Onun icin ozofagus iyi gelişmiş olup, doğrudan doğruya barsağa bağlanmıştır Genel olarak denilebilir ki, balıklarda karnivorluk derecesi arttıkca mide gelişimi de artar
Barsaklar
Mideden sonra gelen ve anuse kadar devam eden en uzun sindirim organı barsaklardır Barsak gelişimi balıkların beslenme rejimleri ile ilgili olup, genellikle karnivor veya predator formlarda (Esox lucius gibi) cok kısa; buna karşın, otla beslenen herbivor formlarda (Cyprinus carpio, Capoeta sp gibi) cok uzundur Sindirimin son bulduğu acıklık ise Anus olarak isimlendirilir Anusun konumu ceşitli balık turlerinde değişik durumlar gosterdiği halde, kemikli balıklarda genellikle Anal yuzgecin hemen onundedir Anusun şekli bazı turlerde (Cyprinus carpio gibi) sexleri ayırıcı karakter olarak kullanılabilir Orneğin, dişi sazanda anus konvex veya kabarık durumda olduğu halde, erkekte konkav yani cukur gorunuştedir
Buraya kadar acıklanan ve sindirim borusunun esasını teşkil eden organlardan başka yardımcı sindirim bezleri de mevcuttur Bunların başlıcaları Karaciğer ve Pankreas olup, ozsularını mide ile barsağın birleştiği bolgeye akıtırlar Genel olarak cok hacimli yapıya sahip olan karaciğer iki buyuk loptan meydana gelmiştir Yuksek dozda A ve D vitaminleri icerir Pankreas ise, balıklarda iyi gelişmemiştir Bircoklarında dışarıdan fark edilmeyecek derecede kuculmuş olup, dağınık bir durum arz etmektedirler
balıkların sindirim sistemi
imagesbaliklarinsindirimsistemi5ad5c58d751c2
Diğer omurgalılarda olduğu gibi, balıklarda da sindirim ağızda başlar, farinks (yutak), ozofagus (yemek borusu), mide ve barsaklarda devam ederek anuste son bulur Aşağı yukarı butun tatlısu balıklarında gorulen bu esas yapıda pek buyuk farklılıklar yoktur Fakat beslenme tarzının değişik olmasına gore (herbivor, karnivor veya predator) ozellikle barsak uzunluğunda onemli farklılıklar goze carpmaktadır
Ağız ve Dişler
Balıklarda ağız tipleri beslenme tarzına gore cok değişik şekillerde olabilmektedir Ağız boşluğu icersinde, glossum’un uzerini bir derinin ortmesiyle meydana gelmiş ve kaslı kısımları fazla gelişmemiş bir dil mevcuttur Diğer omurgalılardan farklı olarak, ağız ceperine yerleşmiş veya ağız boşluğuna acılan sindirim bezleri bulunmaz Buna karşın ağızda ceşitli şekillerde olabilen dişler yer almaktadır Sindirimle ilgili olan bu dişler genellikle bulundukları yere bağlı olarak değişik şekillerdedirler
Ceneler uzerinde bulunan dişler; ust cenenin premaxil ve maxil kemikleri ile alt cenenin dental kemiği uzerinde yer alan genellikle zayıf koklu ve icleri boş olan dış iskelet elementleridir Fonksiyonlarına gore ceşitli şekillerde olabilen kesici, kopek ve azı dişleri olarak isimlendirilmektedirler
Ağız boşluğunda bulunan dişler; genellikle ağız boşluğunu cevreleyen Vomer, Palatin ve Ektopterigoid kemikleri ile dil uzerinde bulunurlar Eğer ağız tavanının arka tarafında olurlarsa Vomer, damakta olurlarsa Palatin, dil uzerinde bulunurlarsa Lingual dişler adını alırlar Dil uzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Lampetra fluviatilis‘de; Palatin uzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Perca fluviatilis ve Cottus gobio‘da; Vomer uzerinde bulunan dişler Salmo salar, Perca fluviatilis, Salmo trutta ve Lota lota‘da; Farinksin ic cidarında ve 5 solungac yayları uzerinde bulunan dişler ise Cyprinidae ve Cobitidae familyası uyelerinde gorulmektedir Bunlar arasında ozellikle Cyprinidler’e has olan Farinks dişleri ile Salmonid’lerde karakteristik olan Vomer dişleri turlerin ayrılmasında taksonomistler icin buyuk onem arz eden ayırıcı ozelliklerdendir
Farinks ve Ozofagus
Bazı balıklarda (ozellikle Cobitid ve Cyprinid’lerde), uzerinde farinks dişlerinin yer aldığı iki kemik yaydan ibaret cok kısa bir yutak kısmı bulunur Yutak bolgesinde yer alan, sayıları ve diziliş tarzları turlere gore buyuk değişiklikler gosteren farinks dişlerinin şekilleri ve fonksiyonları da turlere gore değişir Orneğin, Cyprinus carpio ve Carassius auratus‘da besinleri oğutmek icin tıpkı bir değirmen taşına benzer; Nemacheilus cinsinde camuru filtre etmek icin bir kalbur vazifesi gorur; Scardinius erythrophthalmus‘da bocek larvalarını parcalamak icin bir testere gibi iş gorur; Leuciscus cephalus‘da ise, boceklerin kabuğunu cıkarmak icin bir seri kancalar şeklinde vazife gorur
Farinksten sonra gayet kısa ve dışarıdan bakıldığında mideden pek ayırt edilemeyen bir ozofagus (yemek borusu) gelir Burada, ağıza alınan suyun mideye girmesini onleyici ve buzucu karakterde olan bir kas mevcut olup, bu kas solunum esnasında yemek borusunu kapatmaktadır
Mide
Ozofagusun devamında pek iyi bir gelişme gostermemiş olan mide kısmı bulunur Mide genellikle iki kısımdan ibaret olup, birinci kısım genellikle besinlerin sindirilmemiş halde toplandığı Kardiyak bolgesi, ikinci kısım ise sayısı turlere gore değişik olan ve parmakımsı gorunuşte bulunan Plorik Cekum veya Kor Bağırsakların acıldığı Pilor bolgesi’dir Mide genel olarak kuvvetli kaslardan meydana gelmiş olup, ozellikle Mugilidae ve Acipenseridae familyası turlerinde cok kalın ceperlidir ve tıpkı kuşların katı midesine benzer şekilde fonksiyon gormektedir Yırtıcı balıklarda (Esox lucius gibi) mide cok kuvvetli etki yapan sindirim enzimleri icerdiğinden butun halinde yutulan balıklar kısa zamanda ve kolayca sindirilebilirler
Midenin şekli balıklarda cok değişik olabilmektedir Orneğin, Coregonus‘da “U şeklinde, Cottus gobio‘da duz bir kese şeklinde, Esox lucius‘da ise bir torba şeklindedir Bazı balıklarda, Orneğin, Cyprinidae familyasında gercek mide yoktur Onun icin ozofagus iyi gelişmiş olup, doğrudan doğruya barsağa bağlanmıştır Genel olarak denilebilir ki, balıklarda karnivorluk derecesi arttıkca mide gelişimi de artar
Barsaklar
Mideden sonra gelen ve anuse kadar devam eden en uzun sindirim organı barsaklardır Barsak gelişimi balıkların beslenme rejimleri ile ilgili olup, genellikle karnivor veya predator formlarda (Esox lucius gibi) cok kısa; buna karşın, otla beslenen herbivor formlarda (Cyprinus carpio, Capoeta sp gibi) cok uzundur Sindirimin son bulduğu acıklık ise Anus olarak isimlendirilir Anusun konumu ceşitli balık turlerinde değişik durumlar gosterdiği halde, kemikli balıklarda genellikle Anal yuzgecin hemen onundedir Anusun şekli bazı turlerde (Cyprinus carpio gibi) sexleri ayırıcı karakter olarak kullanılabilir Orneğin, dişi sazanda anus konvex veya kabarık durumda olduğu halde, erkekte konkav yani cukur gorunuştedir
Buraya kadar acıklanan ve sindirim borusunun esasını teşkil eden organlardan başka yardımcı sindirim bezleri de mevcuttur Bunların başlıcaları Karaciğer ve Pankreas olup, ozsularını mide ile barsağın birleştiği bolgeye akıtırlar Genel olarak cok hacimli yapıya sahip olan karaciğer iki buyuk loptan meydana gelmiştir Yuksek dozda A ve D vitaminleri icerir Pankreas ise, balıklarda iyi gelişmemiştir Bircoklarında dışarıdan fark edilmeyecek derecede kuculmuş olup, dağınık bir durum arz etmektedirler
