Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Balinaların Yaşamı Hakkında Data
Balinaların Hayat Döngüsü
Balinaların Yaşamları
Balinalar (Latince: Cetacea) içinde balinaları, yunusları ve liman yunuslarını barındıran, memeliler sınıfında bir takımdır Biyolojik adlarda balinaiçin Latince cetus sözcüğü kullanılır, eşsiz anlamı ise büyük deniz hayvanıdır Latinceye ise Yunanca'dan geçmiştir
Balinalar suda yaşama tam olarak uyum sağlamış memelilerdir Gövdeleri mekik şeklinde, ince uzun ve besbelli kalındır Ön uzuvları değişerek yüzgeçe dönüşmüştür Arkadaki uzuvları ise fazla küçülmüştür, belkemiğine bağlı değildirler ve cisim içinde gizlidirler Kuyrukları yatay olarak düzleşmiştir az daha hiç kılları yoktur ve kalın bir yağ tabakası ile soğuktan korunurlar Grup olarak yüksek bir akıl düzeyine sahiptirler
Balinalar takımında doksan tür bulunur Tatlısu yunusu olan beş türü hariç tümü deniz ve okyanuslarda yaşar
Yaşam döngüsü ve tutum
Üreme
Gök balinalar 610 yaşlarında, erkeklerin ortalama boyu 23 m ve dişilerinki ise ortalama 24 m iken cinsel olgunluğa erişirler: erkekler belirtilmiş yaş aralığının sonunda, dişiler başında olgunlaşır Çiftleşmeler sonbaharın ikinci yarısında başlar ve kış sonuna kadar devam eder Çiftleşme davranışları ve doğurma yerleri hakkında fazla az veri olan gök balinalarda dişiler, tipik olarak, her 23 yılda bir ve kış başında doğururlar; gebelik
Yeni doğan gök balina yaklaşık 23 ton ağırlığında ve 78 m boyundadır Anne yavrusunu 78 ay baştan başa, yavru ortalama 16 m boya ve 2021 ton ağırlığa ulaşıp da sütten kesilme dönemine girene değin emzirir Emzirme dönemindeki yavru gök balina annesinin yağdan %4050 oranında zengin sütünden her gün 380400 litre emer; ağırlığı günde 90 kg (takriben 4 kgsaat) değin artarken, boyu da günde yaklaşık 4 cm uzar
Toplumsal yapı
Gök balinaların toplumsal bir yaşamı böylece yoktur; tek başlarına veya çiftler (daha çok anne ve yavrusu) halinde yaşarlar Buna mukabil, besin bölgelerinde bir ya da birkaç düzinelik, kendi içlerinde düzensiz topluluklar halinde bir araya gelebilirler
Farklı Alanlara Yönlendirilmiş sesler çıkararak iletişim kurmak bireyler arasındaki çok önemli bir iletişim yoludur başkaca, görece aralıklı de olsa su yüzüne sıçramak ya da kuyruk dışında tutmak gibi davranışlar da sergileyebilirler
Sesleniş
Gök balina dünyadaki ikinci en yüksek sesli hayvan türüdür; birincilik ispermeçet balinasına aittir Bir metrelik ölçüm uzaklığında ve bir mikropaskallık tatbik basıncı, gök balinaların kaynak seviyesinde 155180 desibellik, 1971; Richardson ve arkadaşları, 1995)3 Bunun, bambaşka standart dilekçe basınçlarına göre ölçümler ve hava ve suyun öbür ses öz dirençlerini dikkate alan hesaplar sonucunda, havadaki 89122 dB'lik bir ses aralığına eşit olduğu bulunmuştur Karşılaştırmak gerekirse, bir havalı matkap yaklaşık 100 dB'lik ses çıkarır
Bu kadar yüksek düzeyli sesler çıkarabilmelerine rağmen, insanların gök balinaları ikinci en yüksek sesli hayvan olarak algılamaları öyle muhtemel değildir:
Tüm gök balina toplulukları 1040 hertz (Hz) aralığındaki temel frekans ile seslenirler
Bir insanın algılayabileceği en düşük frekans ise tipik olarak 20 Hz'dir Gök balina seslenişleri genellikle 1030 saniye kadar sürer Sri Lanka kıyılarının açıklarında izlenen gök balinaların ise herkes iki dakika değin sürebilen dört notadan oluşan şarkılartekrarladıkları kaydedilmiştir Kambur balinaların iyi aşina şarkılarını andıran bu tavır öteki gök balina topluluklarında gözlenememiştir ve yalnızca B musculus brevicauda (cüce gök balina) alt türüne özgü olabileceği düşünülmektedir
Bilimciler gök balinaların niye seslendiklerini demin çözememişlerdir Richardson ve arkadaşları (1995) altı mümkün niçin üzerinde durmaktadır:
1 Bireyler arası mesafenin korunması2 Tür ve bireylerin tanınması3 Durumsal data aktarımı (örnek: beslenme, kur yapma, dikkat)4 Toplumsal düzenin korunması (örnek: kadınsı ve erkekler arasındaki bağlantı seslenişleri)5 Konum özelliklerinin aktarılması6 Av kaynaklarının konumlandırılması
Gıda
Gök balinalar derhal en ince ayrıntısına kadar kril ile beslenir ve bu zooplanktonların hangi türlerini avladıkları okyanustan okyanusa değişir
Beslenme mevsimindeki mavi balinaların denizlerdeki dağılımını belirleyen esas unsur besinin bulunabilirliğidir Bireyler bir bölgede çok uzun kalmazlar ve tekil veya çiftler halinde dolaşırlar sırası gelmişken keza kıyıya yakın sularda, ayrıca de açık denizde izlenebilirler
Defalarca bulabildikleri en yüksek yoğunluktaki kril sürüleri ile beslenmeyi tercih ettikleri için, gök balinaların gündüzleri tipik olarak beslendikleri derinlikler 100 m'den pozitif olabilir ve oysa geceleri yüzeye yakın beslendikleri izlenir Beslenme için ortalama dalış süresi 10 dakikadır lakin 30 dakikaya varabilen, daha kısa süreli (1520 saniyelik) yüzeye çıkmalar ile bölünen, uzun seriler halinde süren dalışlar da kaydedilmiştir Bugüne değin kaydedilmiş en uzun dalış süresi ise 36 dakikadır (Sears, 1998) Nefes elde etmek için yüzeye çıkan gök balina benzi atmış deliği ve omuz bölgelerini suyun üzerine öteki büyük balinalara (mesela, uzun balina) tarafından daha fazla çıkarır Bu da denizdeyken tür belirlemede elverişli bir ipucu olabilir
Öteki çubuklu balinalar gibi mavi balinalar da genişçe açtıkları ağızları ile ileri hamle yaparak beslenirler:
Böyle bir hamleyle, boyun bölgesinde bulunan boyunca katlantılı oluklar doğruca boğazının doğaüstü genişlemesinin de yardımıyla, gök balina beslenme batmış büyük miktarlarda deniz suyunu ağzına alır
Genişleyen boğazın geri kasılması ve dilin de yukarı içten ittirmesiyle birlikte, ağızdaki su öne doğru sıkıştırılır ve balina çubuklarının arasından süzülmeye zorlanır
Ağızdaki su boşalınca, balina çubuklarına takılmış olan kril süzüntüsü yutulur
Ted Dewan'ın Balina ve Öteki Hayvanların İçinde(Inside the Whale and Other Animals) adlı kitabına kadar, kril yanında küçük balıklar ve mürekkep balıkları da mavi balina kadar süzülebilir; hatta, kril ile beslenen diğer kimi canlılar bile yutulabilir
Bahsi geçen bu tarzı gıda sezonu baştan başa sürdüren gök balina, deyim yerindeyse,
Göç
Gök balinalar mevsimsel olarak göç ederler:
kendini besin ile tıka basa doldurur ve günde 24 ton kadar kril tüketir Bu kadar tartı günde sıradan 40 milyon krile denktir
Bahar aylarında kutuplara içten yapılan göçün amacı, bu bölgelerin beslenme açısından fazla varlıklı soğuk sularında avlanmaktır
Güz aylarında tropik altı bölgelere yapılan göç ise enerji tüketimini eksilmek, buzlar arasında sıkışmaktan sakınmak ve sıcak sularda üremek içindir
çoğunlukla izlenen seyir hızları yaklaşık 20 kmsaat'tir Fakat, enerjik ve seri yüzücülerdir ve icabında 50 kmsaat'e yakında olacak olan hızlara çıkabilirlerAynı anda saatte 300km sürat yapabilirler
Ömür
Bilimciler gök balinaların asgari 80 sene yaşayabileceklerini öngörmektedirler oysa bireylerin izlenmesine ilişkin evraklar balina avcılığı dönemine kadar ulaşmamaktadır Dolayısıyla da bu öngörünün doğrulanması için hemen şimdi çok erkendir Bugün için, bir gök balina hakkındaki en uzun kayıtlı çalışma kuzeydoğu Büyük Okyanus'ta izlenen bir bireye aittir ve 43 yılı kapsamaktadır (Sears, 1998)
Balinaların tek doğal düşmanı katil balinalardır Katil balina sürülerinin bilhassa genç bireylere saldırdığı bilinmektedir Erişkin gök balinalar üstünde yapılan gözlemlerde,, 1990) Böyle saldırılara ast vefat hızının ne olduğu bilinmemektedir
Gök balinaların karaya vurması fazla nadir bir olaydır ve toplumsal hayat tarzları nedeniyle de mesela yunuslarda gözlenen toplu karaya vurmalar hiç görülmemiştir *
Balinaların Hayat Döngüsü
Balinaların Yaşamları
Balinalar (Latince: Cetacea) içinde balinaları, yunusları ve liman yunuslarını barındıran, memeliler sınıfında bir takımdır Biyolojik adlarda balinaiçin Latince cetus sözcüğü kullanılır, eşsiz anlamı ise büyük deniz hayvanıdır Latinceye ise Yunanca'dan geçmiştir
Balinalar suda yaşama tam olarak uyum sağlamış memelilerdir Gövdeleri mekik şeklinde, ince uzun ve besbelli kalındır Ön uzuvları değişerek yüzgeçe dönüşmüştür Arkadaki uzuvları ise fazla küçülmüştür, belkemiğine bağlı değildirler ve cisim içinde gizlidirler Kuyrukları yatay olarak düzleşmiştir az daha hiç kılları yoktur ve kalın bir yağ tabakası ile soğuktan korunurlar Grup olarak yüksek bir akıl düzeyine sahiptirler
Balinalar takımında doksan tür bulunur Tatlısu yunusu olan beş türü hariç tümü deniz ve okyanuslarda yaşar
Yaşam döngüsü ve tutum
Üreme
Gök balinalar 610 yaşlarında, erkeklerin ortalama boyu 23 m ve dişilerinki ise ortalama 24 m iken cinsel olgunluğa erişirler: erkekler belirtilmiş yaş aralığının sonunda, dişiler başında olgunlaşır Çiftleşmeler sonbaharın ikinci yarısında başlar ve kış sonuna kadar devam eder Çiftleşme davranışları ve doğurma yerleri hakkında fazla az veri olan gök balinalarda dişiler, tipik olarak, her 23 yılda bir ve kış başında doğururlar; gebelik
Yeni doğan gök balina yaklaşık 23 ton ağırlığında ve 78 m boyundadır Anne yavrusunu 78 ay baştan başa, yavru ortalama 16 m boya ve 2021 ton ağırlığa ulaşıp da sütten kesilme dönemine girene değin emzirir Emzirme dönemindeki yavru gök balina annesinin yağdan %4050 oranında zengin sütünden her gün 380400 litre emer; ağırlığı günde 90 kg (takriben 4 kgsaat) değin artarken, boyu da günde yaklaşık 4 cm uzar
Toplumsal yapı
Gök balinaların toplumsal bir yaşamı böylece yoktur; tek başlarına veya çiftler (daha çok anne ve yavrusu) halinde yaşarlar Buna mukabil, besin bölgelerinde bir ya da birkaç düzinelik, kendi içlerinde düzensiz topluluklar halinde bir araya gelebilirler
Farklı Alanlara Yönlendirilmiş sesler çıkararak iletişim kurmak bireyler arasındaki çok önemli bir iletişim yoludur başkaca, görece aralıklı de olsa su yüzüne sıçramak ya da kuyruk dışında tutmak gibi davranışlar da sergileyebilirler
Sesleniş
Gök balina dünyadaki ikinci en yüksek sesli hayvan türüdür; birincilik ispermeçet balinasına aittir Bir metrelik ölçüm uzaklığında ve bir mikropaskallık tatbik basıncı, gök balinaların kaynak seviyesinde 155180 desibellik, 1971; Richardson ve arkadaşları, 1995)3 Bunun, bambaşka standart dilekçe basınçlarına göre ölçümler ve hava ve suyun öbür ses öz dirençlerini dikkate alan hesaplar sonucunda, havadaki 89122 dB'lik bir ses aralığına eşit olduğu bulunmuştur Karşılaştırmak gerekirse, bir havalı matkap yaklaşık 100 dB'lik ses çıkarır
Bu kadar yüksek düzeyli sesler çıkarabilmelerine rağmen, insanların gök balinaları ikinci en yüksek sesli hayvan olarak algılamaları öyle muhtemel değildir:
Tüm gök balina toplulukları 1040 hertz (Hz) aralığındaki temel frekans ile seslenirler
Bir insanın algılayabileceği en düşük frekans ise tipik olarak 20 Hz'dir Gök balina seslenişleri genellikle 1030 saniye kadar sürer Sri Lanka kıyılarının açıklarında izlenen gök balinaların ise herkes iki dakika değin sürebilen dört notadan oluşan şarkılartekrarladıkları kaydedilmiştir Kambur balinaların iyi aşina şarkılarını andıran bu tavır öteki gök balina topluluklarında gözlenememiştir ve yalnızca B musculus brevicauda (cüce gök balina) alt türüne özgü olabileceği düşünülmektedir
Bilimciler gök balinaların niye seslendiklerini demin çözememişlerdir Richardson ve arkadaşları (1995) altı mümkün niçin üzerinde durmaktadır:
1 Bireyler arası mesafenin korunması2 Tür ve bireylerin tanınması3 Durumsal data aktarımı (örnek: beslenme, kur yapma, dikkat)4 Toplumsal düzenin korunması (örnek: kadınsı ve erkekler arasındaki bağlantı seslenişleri)5 Konum özelliklerinin aktarılması6 Av kaynaklarının konumlandırılması
Gıda
Gök balinalar derhal en ince ayrıntısına kadar kril ile beslenir ve bu zooplanktonların hangi türlerini avladıkları okyanustan okyanusa değişir
Beslenme mevsimindeki mavi balinaların denizlerdeki dağılımını belirleyen esas unsur besinin bulunabilirliğidir Bireyler bir bölgede çok uzun kalmazlar ve tekil veya çiftler halinde dolaşırlar sırası gelmişken keza kıyıya yakın sularda, ayrıca de açık denizde izlenebilirler
Defalarca bulabildikleri en yüksek yoğunluktaki kril sürüleri ile beslenmeyi tercih ettikleri için, gök balinaların gündüzleri tipik olarak beslendikleri derinlikler 100 m'den pozitif olabilir ve oysa geceleri yüzeye yakın beslendikleri izlenir Beslenme için ortalama dalış süresi 10 dakikadır lakin 30 dakikaya varabilen, daha kısa süreli (1520 saniyelik) yüzeye çıkmalar ile bölünen, uzun seriler halinde süren dalışlar da kaydedilmiştir Bugüne değin kaydedilmiş en uzun dalış süresi ise 36 dakikadır (Sears, 1998) Nefes elde etmek için yüzeye çıkan gök balina benzi atmış deliği ve omuz bölgelerini suyun üzerine öteki büyük balinalara (mesela, uzun balina) tarafından daha fazla çıkarır Bu da denizdeyken tür belirlemede elverişli bir ipucu olabilir
Öteki çubuklu balinalar gibi mavi balinalar da genişçe açtıkları ağızları ile ileri hamle yaparak beslenirler:
Böyle bir hamleyle, boyun bölgesinde bulunan boyunca katlantılı oluklar doğruca boğazının doğaüstü genişlemesinin de yardımıyla, gök balina beslenme batmış büyük miktarlarda deniz suyunu ağzına alır
Genişleyen boğazın geri kasılması ve dilin de yukarı içten ittirmesiyle birlikte, ağızdaki su öne doğru sıkıştırılır ve balina çubuklarının arasından süzülmeye zorlanır
Ağızdaki su boşalınca, balina çubuklarına takılmış olan kril süzüntüsü yutulur
Ted Dewan'ın Balina ve Öteki Hayvanların İçinde(Inside the Whale and Other Animals) adlı kitabına kadar, kril yanında küçük balıklar ve mürekkep balıkları da mavi balina kadar süzülebilir; hatta, kril ile beslenen diğer kimi canlılar bile yutulabilir
Bahsi geçen bu tarzı gıda sezonu baştan başa sürdüren gök balina, deyim yerindeyse,
Göç
Gök balinalar mevsimsel olarak göç ederler:
kendini besin ile tıka basa doldurur ve günde 24 ton kadar kril tüketir Bu kadar tartı günde sıradan 40 milyon krile denktir
Bahar aylarında kutuplara içten yapılan göçün amacı, bu bölgelerin beslenme açısından fazla varlıklı soğuk sularında avlanmaktır
Güz aylarında tropik altı bölgelere yapılan göç ise enerji tüketimini eksilmek, buzlar arasında sıkışmaktan sakınmak ve sıcak sularda üremek içindir
çoğunlukla izlenen seyir hızları yaklaşık 20 kmsaat'tir Fakat, enerjik ve seri yüzücülerdir ve icabında 50 kmsaat'e yakında olacak olan hızlara çıkabilirlerAynı anda saatte 300km sürat yapabilirler
Ömür
Bilimciler gök balinaların asgari 80 sene yaşayabileceklerini öngörmektedirler oysa bireylerin izlenmesine ilişkin evraklar balina avcılığı dönemine kadar ulaşmamaktadır Dolayısıyla da bu öngörünün doğrulanması için hemen şimdi çok erkendir Bugün için, bir gök balina hakkındaki en uzun kayıtlı çalışma kuzeydoğu Büyük Okyanus'ta izlenen bir bireye aittir ve 43 yılı kapsamaktadır (Sears, 1998)
Balinaların tek doğal düşmanı katil balinalardır Katil balina sürülerinin bilhassa genç bireylere saldırdığı bilinmektedir Erişkin gök balinalar üstünde yapılan gözlemlerde,, 1990) Böyle saldırılara ast vefat hızının ne olduğu bilinmemektedir
Gök balinaların karaya vurması fazla nadir bir olaydır ve toplumsal hayat tarzları nedeniyle de mesela yunuslarda gözlenen toplu karaya vurmalar hiç görülmemiştir *
