Bankalar aktif rasyosu krizini aştı

SEFER YÜKSEL-GÜZEM YILMAZ ERTEM

Bankaların, bir aydır üzerine yoğun mesai harcadıkları ve sektörde bir çok ürünün fiyatlamalarını da etkileyen Aktif Rasyosu sorununu çözdüğü öğrenildi. Bloomberg HT'nin üst düzey bankacılık kaynaklarından edindiği bilgiye göre, Aktif Rasyosu hesaplamasında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) istediği oranın altında kalan özel bankalar, bu süreçte attıkları tahvil alımı ve kredi adımları ile istenilen oranı yakaladılar. Böylelikle bankalar önemli bir cezai yaptırımdan da kurtulmuş oldu. Bilindiği gibi, BDDK, 18 Nisan Cumartesi günü duyurduğu yeni bir düzenleme ile bankaları daha fazla kredi vermeye ve daha fazla tahvil (borç senedi) almaya yöneteceği ifade edilen aşağıdaki Aktif Rasyosu (AR) oran belirlemişti.


BDDK, uygulama için 1 Mayıs tarihini vermiş ve Aktif Rasyosu yüzde 100’ün altında kalan bankaların, eksik miktarın yüzde 5’ine kadar ceza ödeyeceğini duyurmuştu.

'SEKTÖRDE ANORMAL FİYATLAMA HAREKETLİLİĞİ SONA ERDİ'

BDDK'nın açıklamasının ardından söz konusu oranı kamu bankalarının tutturduğu ancak sektörde bir çok özel bankanın belirlenen oranının altında olduğu konuşulmuş, bankaların verilen kısa sürede bu oranı tutturmak için yoğun çaba harcaması gerektiği belirtilmişti. O dönemde bankacılık sektöründe konuşulan,kamu bankalarında söz konusu oranının ortalama yüzde 130'lar civarında, özel bankalar arasında ise yüzde 96'lar seviyesinde olduğu yönündeydi. Ancak elbette bazı bankalarda bu oranının ortalamanın çok altında kaldığı da sektörde bir sır değildi.

BDDK'nın uygulamayı duyurduğu 18 Nisan tarihinden sonra zamanı kısıtlı olan bankalar, hızla harekete geçip, yüklü tahvil alımları yaparak ve kredi musluklarını daha da gevşeterek söz konusu oranı tutturmak için büyük bir çaba içine girdiler. Konuya yakın üst düzey bankacıların verdiği bilgiye göre, gelinen noktada bankaların tamamı BDDK'nın istediği oranının üzerine çıktı. Bu süreçte oranı tutturma adına bankaların ciddi menkul kıymet alımına yöneldiğini kredi tarafında ise diğer bankaların müşterilerine anormal fiyat teklifleri verdiklerini ifade eden üst düzey bankacılar, Aktif Rasyosu oranlarının tutturulmasının ardından bu tip anomalilerin de sona erdiği yorumlarını yapıyor.Öte yandan bankacıların yaptığı hesaplamaya göre, Aktif Rasyosunda özel bankaların ortalaması yüzde 105 seviyelerine kadar yükseldi.

ÖZEL BANKALARIN MENKUL KIYMET PORTFÖYÜ ARTIŞI 78 MİLYAR TL'YE DAYANDI

Peki bankalar söz konusu oranı tutturmak için yoğun çaba harcarken bilançolarındaki kredi ve tahvil kompozisyonlarında nasıl bir değişim oldu? Konuyla ilgili bankacıların, 17 Nisan ile 8 Mayıs tarihleri arasını kapsayan çalışmasına göre, özel bankaların TL ve YP mevduatından kamu bankalarına ciddi bir geçiş olduğu gözleniyor. Aktif Rasyoyu tutturmak için sürenin kısa olduğunu ifade eden bankacılar bu dönemde özel bankaların daha çok menkul kıymet alımına yöneldiğini, kısmen de kredi tarafında hızlandığını ifade ediyor. Bu dönemde özel bankaların formülden kaynaklı, mevduat toplayamadığının altını çizen bankacılar, "17 Nisan-8 Mayıs döneminde özel bankaların toplam repo tutarı 55-60 milyar TL arttı. Yani repo ile fonlayıp tahvil aldılar" değerlendirmesinde bulundular.

Bu dönemde özel bankaların mevduat hesaplarından 19 milyar TL civarında TL, 5.5 milyar dolar civarında da Döviz çıkışı olduğunu hesaplayan bankacılar, kamu bankalarına 53 milyar civarında TL, 4 milyar dolar civarında da döviz mevduat girişi gözlemlediğini belirtiyor. Aynı dönemde kamu bankalarının repolarının 17 milyar TL, menkul kıymet portföylerinin ise 18 milyar TL arttığına dikkat çeken bankacılar, kamu bankalarında asıl sıçramanın 104 milyar TL ile kredi tarafında yaşandığını belirtiyor. Söz konusu dönemde özel bankaların kredi artışının 40-45 milyar TL ile yine iyi bir tutar olduğunu vurgulayan bankacılar, özel bankaların menkul kıymet portföylerindeki 78 milyar TL'lik anormal artışın ise aktif rasyosunu hızlı bir şekilde yükseltmek için yapılan işlemlerden kaynaklandığını belirtiyor. Öte yandan söz konusu dönemde özel bankaların Merkez Bankası swap tutarının ise tahmini olarak 9 milyar dolar arttığı hesaplanıyor. Bilindiği gibi BDDK'nın Aktif Rasyo uygulaması 1 Mayıs itibarıyla yürürlüğe girdi. Bankaların söz konusu rasyosu her hafta incelenip dört haftanın ortalamasına göre oran belirlenecek.