Basın Hukuku, Basın kanunu

Basın hukuku nedir, Basın kanunları, Basın hukuku hakkında bilgi

BASIN KANUNU

Kanun No : 5187

Kabul Tarihi : 09062004

Resmi Gazete Tarihi: 26062004

Resmi Gazete Sayısı: 25504

KASIT VE KAPSAM

Madde 1 Bu Kanunun amacı, basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemektir

Bu Kanun basılmış eserlerin basımı ve yayımını kapsar

TANIMLAR

Madde 2 Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Basılmış eser: Yayımlanmak üzere her türlü basım araçları ile basılan ya da öteki araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve sanki eserler ile haber ajansı yayınlarını,

b) Yayım: Basılmış eserin herhangi bir şekilde kamuya sunulmasını,

c) Süreli yayın: Kesin aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarını,

d) Yaygın süreli yayınlama: Tek bir basınyayınlama kuruluşu göre aynı isimle basılan ve her coğrafi bölgede minimum bir ilde edinmek üzere, ülkenin en az yüzde yetmişinde yayımlanan süreli yayınlama ile haber ajanslarının yayınlarını,

e) Yöresel süreli yayın: Tek bir basınyayınlama kuruluşu tarafından basılan ve asgari üç komşu ilde ya da minimum bir coğrafi bölgede yayımlanan süreli yayını,

f) Lokal süreli yayın: Tek bir yerleşim biriminde yayımlanan süreli yayınlar ile haftada bir veya daha uzun aralıklarla yayımlanan yaygın ve bölgesel yayınları,

g) Yayın türü: Süreli yayınların yaygın, bölgesel ve yerel yayınlama türlerinden hangisinin zarfında olduğunu,

h) Süresiz yayınlama: Belirli aralıklarla yayımlanmayan kitap, armağan gibi basılmış eserleri,

ı) Eser sahibi: Süreli ya da belirsiz yayının içeriğini oluşturan yazıyı veya haberi yazanı, çevireni ya da devlete ait veya karikatürü yapanı,

j) Editör: Bir eseri basılmış eser durumuna getirip yayımlayan hakiki ya da tüzel kişiyi,

k) Basımcı: Bir eseri basım araçları ile basan veya diğer araçlarla çoğaltan hakiki ya da tüzel kişiyi,

l) Tüzel kişi temsilcisi: Yayın sahibi ya da yayımcının tüzel kişi olması halinde bu tüzel kişiliğin yetkili organı göre, yöneticiler arasından belirlenen reel kişiyi veya halk kurum ve kuruluşlarınca belirlenen hakiki kişiyi,

Açıklama eder

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

Madde 3 Basın özgürdür Bu hür; bilgi edinme, dağıtım, eleştirme, izah etme ve eser yaratma haklarını içerir

Basın özgürlüğünün kullanılması ama demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak; başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlakının, ulusal emniyet, kamu düzeni, halk güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, Devlet sırlarının açıklanmasının veya kabahat işlenmesinin önlenmesi, adalet gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması amacıyla sınırlanabilir

GEREKLI BİLGİLER

Madde 4 Her basılmış eserde, basıldığı yer ve tarih, basımcının ve varsa yayımcının adları, varsa ticari unvanları ve işyeri adresleri gösterilir Bildiri, tarife, sirküler ve benzerleri hakkında bu hüküm uygulanmaz

Haber ajansı yayınları hariç her türlü süreli yayında, keza idare yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumluluk sahibi müdürün adları ve yayının türü gösterilir

SORUMLULUK SAHIBI MÜDÜR

Madde 5 Her süreli yayının bir sorumluluk sahibi müdürü bulunur Sorumluluk Sahibi müdür, pat diye fazla ise her birinin sorumluluk sahibi olduğu birim belirtilir

Sorumluluk Sahibi müdür edebilmek için;

a) Onsekiz yaşını bitirmiş olmak,

b) Türkiye'de ikâmetgâh yeri sahibi olmak ve aralıksız oturmak,

c) en düşük ortaöğretim ya da dengi bir eğitim kurumundan mezun olmak,

d) Kısıtlı ya da millet hizmetlerinden yasaklı olmamak,

e) Yüz kızartıcı suçlardan hükümlü olmamak,

f) TC vatandaşı olmayanlar için karşılıklılık koşulu seslenmek,

Gerekir

Sorumlu müdürün Türkiye Büyük Insanlar Meclisi üyesi olduğu takdirde sorumluluk sahibi müdürlüğü üstlenmek üzere müdür yardımcısı atama edilir Sorumlu müdür için bu Kanunda yer alan hükümler, sorumluluğu üstlenen yardımcı için de geçerlidir

SÜRELİ YAYIN SAHİBİ

Madde 6 Gerçek ve tüzel kişiler ile ulus kurum ve kuruluşları süreli yayınlama sahibi olabilirler

Süreli yayın sahibinin onsekiz yaşından minik ya da kısıtlı olması halinde kanuni temsilcisi, tüzel kişi olması halinde ise tüzel birey temsilcisi hakkında da 5 inci maddenin ikinci fıkrasında açıklanmış şartlar aranır

BEYANNAME VERİLMESİ

Madde 7 Süreli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere idare yerinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına bir beyanname verilmesi yeterlidir Cumhuriyet Başsavcılığı kadar düzenlenen arşiv alenidir

Tescil için verilen ve yayınlama sahibi, sahibin minik veya tüzel birey olduğu takdirde temsilcisi ile sorumlu müdür kadar imzalanan beyannamede yayının adı ve mahiyeti, hangi aralıklarla yayımlanacağı, yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumluluk sahibi müdürün ad ve adresleri ile yayının türü gösterilir

Beyannameye, 5 inci ve 6 ncı maddelerde yazılmış şartların varlığını gösteren belgeler ile yayın sahibi tüzel kişi ise tüzüğünün veya başlıca sözleşmesinin ya da vakıf senedinin bir sureti eklenir

Cumhuriyet Başsavcılığı göre şartname ve eklerinin teslim edildiğini bildiren bir alındı belgesi verilir

BEYANNAMENİN İNCELENMESİ

Madde 8 Beyannamenin ve eklerinin zorunlu veya hakiki bilgileri içermemesi ya da yayın sahibinin veya temsilcisinin ya da sorumluluk sahibi müdürün 5 inci ve 6 ncı maddelerde yazılmış şartlara sahip olmaması halinde, Cumhuriyet Başsavcılığı beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini ya da gerçeğe tutarsız bilgilerin düzeltilmesini yayınlama sahibinden ister Bu istemin tebliği tarihinden itibaren iki hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde, Cumhuriyet Başsavcılığı yayımın durdurulmasını asliye cinayet mahkemesinden talep eder Mahkeme en geç iki hafta içinde karar verir Bu karara aleyhinde telaş itiraz yoluna başvurulabilir

Şartname içeriğinde meydana gelen her değişiklik, iki hafta içinde, zorunlu belgelerle birlikte yeni bir beyanname ile benzer makama bildirilir

Birinci fıkra hükmü, değişikliğe ilişkin beyannameler hakkında da uygulanır

Sorumluluk Sahibi müdürün bu görevden ayrılması halinde, yenisi tahsis edilinceye değin mesuliyet yayın sahibine veya temsilcisine aittir

SÜRELİ YAYIN SAHİBİNİN HAKKINI KAYBETMESİ

Madde 9 Süreli yayın sahibinin beyanname verdiği tarihten itibaren bir yıl içinde süreli yayın yayımlanmaz veya yayımlandıktan sonradan yayıma üç sene müddetle ara verilirse beyanname hükümsüz kalır ve sağladığı adalet ortadan kalkar

556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri saklıdır Fakat, bu Kanunun yürürlük tarihinde 5680 sayılı Basın Kanunu gereği mevkute neşredenler, 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri gereği mevkute neşretmekten alıkonulamazlar

TESLİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Madde 10 Matbaacı, bastığı her türlü yayının imzalı iki nüshasını, yayılma veya yayımın yapıldığı gün, mahallin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim etmekle yükümlüdür

Bu zorunluluk, basılmış eserin içerik ve biçim yönünden herhangi bir değişikliği taşıyan daha sonraki basımları ile tıpatıp basımları için de geçerlidir

Basımcıya bu yükümlülüğünü yerine getirdiğine dair bir alındı belgesi verilir

CEZAİ MESULIYET

Madde 11 Basılmış eserler aracılığıyla işlenen kabahat yayım hemen oluşur

Süreli yayınlar ve süresiz yayınlar aracılığıyla işlenen suçlardan eser sahibi sorumludur

Süreli yayınlarda eser sahibinin muhakkak olmaması veya yayım sırasında cinayet ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt dıştan bulunması sebebiyle Türkiye'de yargılanamaması veya verilecek cezanın eser sahibinin öteki bir suçtan nedeniyle belli hükümle mahkum olduğu cezaya etki etmemesi hallerinde, sorumlu müdür ve yayın yönetmeni, genel yayın yönetmeni, yayımcı, basın danışmanı gibi sorumluluk sahibi müdürün alt olduğu yetkili sorumluluk sahibi olur Ama bu eserin sorumluluk sahibi müdürün ve sorumlu müdürün yan olduğu yetkilinin aleyhinde çıkmasına karşın yayımlanması halinde, bundan doğan yükümlülük yayımlatana aittir

Süresiz yayınlarda eser sahibinin muhakkak olmaması ya da yayım esnasında suç oluşturan ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt dışında olması sebebiyle Türkiye'de yargılanamaması ya da verilecek cezanın eser sahibinin öteki bir suçtan nedeniyle kesin hükümle hükümlü olduğu cezaya etki etmemesi hallerinde editör; yayımcının kesin olmaması veya basım sırasında suç oluşturan ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt haricen olması nedeniyle Türkiye'de yargılanamaması hallerinde ise basımcı sorumlu olur

Yukarıdaki hükümler, süreli yayınlar ve belirsiz yayınlar için bu Kanunda aranan şartlara uyulmaksızın yapılan yayınlar hakkında da uygulanır

HABER KAYNAĞI

Madde 12 Süreli yayınlama sahibi, sorumluluk sahibi müdür ve eser sahibi, data ve evrak dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz

HUKUKI SORUMLULUK

Madde 13 Basılmış eserler yoluyla işlenen fiillerden doğan maddesel ve manevi zararlardan dolayı süreli yayınlarda, eser sahibi ile yayınlama sahibi ve varsa temsilcisi, belirsiz yayınlarda ise eser sahibi ile editör, yayımcının emin olmaması halinde ise basımcı müştereken ve müteselsilen sorumludur

Bu hüküm, süreli veya süreli olmayan yayınlarda yayın sahibi, marka veya lisans sahibi, kiralayan, işleten ya da herhangi bir sıfatla yayımlayan, editör gibi hareket eden gerçek ya da tüzel kişiler hakkında da uygulanır Tüzel birey şirketse, anonim şirketlerde idare heyeti başkanı, öteki şirketlerde en üstteki idareci, şirket ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur

Zararı doğuran fiilin işlenmesinden sonra yayının her ne surette olursa olsun devredilmesi, diğer bir yayınla birleştirilmesi ya da sahibi olan gerçek veya tüzel kişinin herhangi bir surette değişmesi halinde, yayını tayin alan, birleşen ve her ne surette olursa olsun yayın sahibi gibi hareket eden hakiki ve tüzel kişiler ve anonim şirketlerde yönetim kurulu başkanı, diğer şirketlerde üst yönetici, bu fiil nedeniyle hükmedilecek tazminattan birinci ve ikinci fıkrada sayılanlarla birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur

AYAR VE YANIT

Madde 14 Süreli yayınlarda şahısların şeref ve haysiyetini ihlal edici ya da kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin yayım tarihinden itibaren iki ay içinde göndereceği kabahat unsuru içermeyen, üçüncü şahısların hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan ayarlama ve cevap yazısını; sorumluluk sahibi müdür hiçbir ayar ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren üç günden sonraki birincil nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır

Düzeltme ve cevapta, buna niçin olan eser belirtilir Ayarlama ve yanit, ilgili yazıdan uzun olamaz Ayarlama ve cevaba neden olan eserin yirmi satırdan eksik yazı ya da resim veya karikatür olması hallerinde düzeltme ve cevap otuz satırı geçemez

Süreli yayının pat diye artı yerde basılması halinde, düzeltme ve yanit yazısı, ayarlama ve yanit hakkının kullanılmasına sebebiyet veren eserin yayımlandığı bütün baskılarda yayımlanır

Ayarlama ve cevabın birinci fıkrada belirlenen süreler içinde yayımlanmaması halinde yayım için tanınan sürenin bitiminden itibaren, birinci fıkra hükümlerine tutarsız şekilde yayımlanması halinde ise yayım tarihinden itibaren onbeş gün içinde cevap ve ayar talep eden birey, bulunduğu yer sulh cinayet hakiminden yayımın yapılmasına ya da bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılmasına karar verilmesini isteyebilir Sulh ceza hakimi bu istemi üç gün içerisinde, mahkeme yapmaksızın, karara bağlar

Sulh canice hakiminin kararına aleyhinde acele itiraz yoluna gidilebilir Yetkili makam üç gün içinde itirazı inceleyerek karar verir Yetkili makamın kararı kesindir

Düzeltme ve cevabın yayımlanmasına etken tarafından karar verilmesi halinde, birinci fıkradaki süreler, sulh cinayet hakiminin kararına itiraz edilmemişse kararın kesinleştiği tarihten, itiraz edilmişse yetkili makamın kararının tebliği tarihinden itibaren başlar

Ayarlama ve cevap hakkına sahip olan kişinin ölmesi halinde bu hak, mirasçılardan biri tarafından kullanılabilir Bu durumda, birinci fıkradaki iki aylık ayar ve cevap hakkı süresine bir ay ilave edilir

GEREKLI BİLGİLERİ GÖSTERMEME

Madde 15 4 üncü maddeye tarafından basılmış eserlerde gösterilmesi öngörülen hususların gösterilmemesi veya gerçeğe aykırı olarak gösterilmesi halinde, süreli yayınlarda sorumluluk sahibi müdür ve sorumluluk sahibi müdürün alt olduğu yetkili, belirsiz yayınlarda editör ve adını ve adresini göstermeyen veya yanlış gösteren basımcı beşyüzmilyon liradan yirmimilyar liraya dek ağır para cezasıyla cezalandırılır Bu cinayet, yöresel süreli yayınlarda ikimilyar liradan, yaygın süreli yayınlarda beşmilyar liradan az olamaz

DURDURULAN YAYININ YAYIMINA DEVAM ETME

Madde 16 8 inci maddeye göre duruşma kararıyla durdurulan yayına, usulüne uygun şartname vermeden ya da değişiklikleri bildirmeden devam edilmesi halinde yayın sahibi, sorumluluk sahibi müdür ve sorumlu müdürün yan olduğu yetkili birmilyar liradan onbeş milyar liraya değin ağır para cezasıyla cezalandırılır Bu suç oluşturan, yöresel süreli yayınlarda beşmilyar liradan, yaygın süreli yayınlarda onmilyar liradan eksik olamaz

TESLİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNE UYMAMA

Madde 17 10 uncu maddeye tarafından teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımcı, üçyüzmilyon liradan birmilyar liraya değin ağır para cezasıyla cezalandırılır *