Başkalarının hayatlarını neden merak ediyoruz? İşte yanıtı...

Bazılarımız dışarı çıkarken hangi komşularımızın maske taktığını bile izler olmuştuk. Toplumsal medyada geçirdiğimiz müddet rekor düzeyde arttı. Bu şaşırtan değil zira bilgiyi, haberleri ve şahsî güncellemeleri internetten alıyoruz.

Londra'daki Brunel Üniversitesi'nden araştırma vazifelisi Anne Chappell, insanın esasen tabiatı gereği meraklı olduğunu söylüyor ve kendi öykülerimizin diğerlerinin hayatlarıyla olan alışverişe nazaran şekillendiğini ekliyor.

Ancak pandemi mühletince diğerlerinin hayatlarına olan bu merak daha da arttı. Bu diğerlerini "röntgenlemek" üzere görünse de o kadar makus bir şey olmayabilir. Pandemi üzere devirlerde, oburlarının hayatlarını gözlemlemek süreci kabullenmek ve hatta duruma ayak uydurmayı öğrenmek için âlâ gelebilir.

Tabii ki röntgencilik yeni bir şey değil. Instagram kıssalarına evrilen People mecmuasından evvel, 19. yüzyıl gazetelerinde Kardashian üslubu sayfalara rastlayabiliyorduk. Bugünse bu merakımızı gidermek için çok daha fazla yol var.

Sosyal medyada Facebook'tan Instagram, Snapchat, TikTok ve Clubhouse'a kadar diğerlerini gözlemlemek için pek çok kanal var. Chappell, genelde bilinçsizce yapılan diğerlerinin hayatlarına bakma davranışının hastalıklı olmadığını belirtiyor. Bu daha çok bir değiş tokuş, etrafımızdaki dünyaya mana verme eforu.

Anne Frank üzere tarihi karakterlerin günlüklerini hatırlatan Chappell, bunların tek bir kişinin fikirlerinden ibaret olmadığını, hem ferdi hem de toplumsal hayatın anlatıldığını söz ediyor. Gözlemleme isteğimiz, yaşadıklarımız hakkında değiş tokuş yapma isteğinden doğuyor üzere görünüyor.

Diğer beşerlerle irtibat sağlıyor

Covid-19'un global olarak yayılmasından beri her türlü bilgiyi almak için yükselen dileğimizle, oburlarının hayatlarına daha çok ilgi duyuyoruz. Bu iş yerinden özlediğimiz bir aradaşımız ya da çocuğunuzun okulundan bir veli olabilir.

New York City'deki Lenox Hill Hastanesi'nden klinik psikolog Sabrina Romanoff, "pandemi boyunca artan toplumsal uzaklığın etrafımızdakilerin hayatlarına dair daha meraklı ve ilgili olmamazı sağladığını" belirtiyor. Toplumsal medya, gerçek hayat üzere tatmin edici olmasa da öteki beşerlerle irtibat kurmayı sağlıyor.

Sosyal medya ve davranışlar üzerine araştırma yapan Laura Tarbox da tüm bu etkileşimin, içinden çekip çıkarıldığımız gerçek dünyayla irtibat için placebo tesiri yarattığını söylüyor.
Getty Images
Yeni bir düzen

Sosyal medya birebir vakitte yeni normlar oluşmasında rol oynuyor.

Tarbox, toplumsal medyayı nelerin kabul edilebilir görüldüğünü, nasıl davranmamız gerektiğini, nelerin paylaşmak için inançlı olduğunu, yani yeni kuralları öğrendiğimiz yer formunda tanımlıyor. Romanoff da insanların toplumsal varlıklar olduğunu ekleyerek toplumsal referanslara güvenildiğini belirtiyor.

Ayrıca oburlarının da kaygıları olduğunu görmek sakinleştirici bir tesir de yaratıyor ve bunun psikolojide "yansıtmalı özdeşim" isimli süreçle açıklandığını ekliyor. Bu durumda bizde olan endişe ya da kaygı parçalanır ve dış kaynağa atfedilir, felaket içeren bir makaleyi yüzlerce kişinin paylaşması üzere.

Pandemi sürecinde oburlarının hayatlarını gözlemlemek, bilinçsiz de olsa, ferdî anksiyetelerimizi özümsemeye yardımcı oldu.