Basketbolun Tarihi

Beşer şahsiyet takımlar halinde elle ve topla oynanan, yüksekliği 3,05 m olan pota adı verilen çemberden geçirerek kazanmaya çalışılan takım oyunudur Bütün dünyada popüler olan bir spor türüdür ilk olarak 1891 yılında James Naismith tarafından oynatılmıştırJames Naismith'in basketbolu Mayas kabilesinin tlahiotenie oyunundan esinlediği düşünülmektedir

Basketbol, ABD'nin Massachusetts eyaletinde, Springfield Genç Erkekler Birliği (YMCA) Eğitim Okulu'nda vücut eğitimi öğretmeni olan James Naismith göre 1891'de yapılmıştır Atlet ve beyzbolculara kış antremanı yaptırmak nedeniyle geliştirilen bu oyunda niyet, tahtadan üretilmiş sepetlere topun sokulmasıydı Birincil oynayış şeklinde, 7 kişilik iki takım aralarında 20'şer dakikalık üç devre üzerinden oynanmıştır Oyunun ana hedefini sepetler oluşturduğundan, Dr Naismitih kadar bu oyuna sepet topuanlamına gelen basketbol adı verilmiştir

Basketbol, yapılmasından kısa bir zaman sonradan YMCA'yı aşarak tüm okullara, üniversitelere ve hatta semtlerde bulunan cimnastik salonlarına kadar yayılmıştır Gençlerde bu spora karşı uyanan arzu ve heyecanda kulüpleri basketbol şubeleri açıp takımlar kurmaya zorlamış ve böylece basketbol, Amerika'nın en popüler ulusal oyunu haline gelmiştir

Basketbolun Avrupa'daki birincil denemesi, 1893 yılında Paris'in Trevise sokağındaki eski bir jimnastik salonunda yapılmıştır Daha sonraları, bilhassa I Dünya Savaşı sırasında, basketbolun Avrupa'da yayılmasında Amerikalı askerlerin büyük etkisi olmuştur Hızla gelişme gösteren basketbol bu nedenle Avrupa'da en favori sporlar arasında yerini almıştır Amerika, 1897 yılında erkeklerde, arkasından 1900 yılında bayanlar aralarında ilk ulusal basketbol şampiyonlarını düzenleyerek, bu sporu ülke çapında popüler ışık halkası getirmiştir Amerikalılar ulusal spor olarak benimsedikleri basketbolu, 1904 St Louis Olimpiyat Oyunları'nda kulüp takımları aralarında maçlar düzenleyerek, Olimpiyat Oyunları'na katılan bütün ülkelere tanıtmışlardır 1905 yılında dünyanın en büyük spor salonlarından New York Madison Square Garden, kapılarını basketbola açmıştır

Uzakdoğu'da da 1913 yılından itibaren karşılaşmalar yapılmaya başlanmıştır Böylece bu oyun birkaç yıl içinde Kanada, Fransa, İngiltere, Avustralya, Çin ve Hindistan başta olmak üzere, tüm dünya ülkelerine çabuk yayılmış, bilhassa büyük kentlerdeki geniş spor alanlarında yapılan üniversiteler arası karşılaşmalar, basketbolun seyirlik spor olarak yayılmasında önemli katkılar sağlamıştır Milletlerarası Amatör Basketbol Federasyonu (FIBA), milletlerarası karşılaşmaları idare etmek nedeniyle, 20 Haziran 1932'de İsviçre'nin Cenevre şehrinde İsviçre, Yunanistan, İtalya, Portekiz, Arjantin, Romanya ve Çekoslovakya Basketbol Federasyonları'nın işbirliği ile oluşturulmuştur FIBA her dört yılda bir, Olimpiyat Oyunları'nın düzenlendiği şehirde toplanarak, basketbolu daha çekici ayla getirmek için gerekli kaide değişikliklerini yapmaktadır

Avrupa Basketbol Şampiyonası 1935 yılında başlamış olup, 2 yılda bir düzenlenmektedir Amatör bir spor dalı olarak basketbol, ilk önce 1936'da Berlin'de düzenlenen Olimpiyat Oyunları'na dahil edilmiştir 1951 yılında başlayan Erkekler Dünya Şampiyonası'nı 1953'te Bayanlar Dünya Şampiyonası izlemiş, Olimpiyat Oyunları'na basketbol dalında bayanlar ilk önce 1976'da katılmışlardır Avrupa ligi ise 199596 sezonunda başlamıştır Basketbol genelde kapalı salonda oynanır Dikdörtgen biçimindeki basketbol alanının tabanı sert tahtadan yapılır Alanın boyutları değişiklik göstermekle birlikte, ideal boyutlar 28 m x 15 m'dir Oyun alanı bir orta çizgiyle ikiye ayrılır Bu çizginin tam ortasında, orta dairesel denen bir daire çizilidir Basketbol alanının iki taraflı olarak kısa kenar çizgilerinde birer pota bulunur Pota, kenar çizgisinden 1,2 metre içeridedir ve 1,8 m x 1,2 m boyutlarındadır ve genelde panyalarda sırça beyazı plastik kullanılır Pota üstünde, yerden 3,05 metre yükseklikte bir sepet bulunur Sepet, 45 cm çapında demir bir çember ile buna asılı, daha aşağı kısmı açık, beyaz bir fileden oluşur Basketbol elle oynanır ve atılan top yukarıdan çembere girip fileden geçerek aşağıya akıl rakam olur Basketbol topunun çevresi takriben 7578 cm, ağırlığı 600650 gramdır

basketbol

Basketbol müsabakaları iki hakem tarafından yönetilir Davetli takım sahayı seçme hakkına sahiptir Her devreden daha sonra saha değişimi yapılır

Oyun, orta saha çizgisinde her takımdan birer oyuncu arasında yapılan hava atışı ile başlar Hava atışına çıkan oyuncular, topu tek elleri ile ekip arkadaşlarına kazandırma hedefini taşır

Oyun, 10'ar dakikalık dört periyottan oluşur Beraberlik durumunda uzama periyodu oynanır Her takım birincil üç periyotta ve uzatma periyodunda 2'şer dakikalık bir, dördüncü periyotta iki ara verme hakkına sahiptir İkinci ile üçüncü periyot aralarında 15 dakikalık devre arası verilir

Hücum eden takım, kendi sahasını 8 saniye içinde terk etmek, 24 saniye içinde de hücumunu bitirmek zorundadır, aksi halde top kullanım hakkı muhalif takıma geçer

Oyuncu topla birlikte, top sürme (dribbling), pas atma (passing), şut atma (shooting) aktivitelerini yapma şansına sahiptir Bir oyuncu top sürerken, topu eline alarak durdurursa, her tarafta top sürme şansına sahip değildir; topu istediği yöne ve kişiye pas veya şut atmak zorundadır

Her takım 5 kişiden oluşur ve takımların sınırsız oyuncu değişikliği hakkı vardır Eğer faul hakkını doldurmamışsa, her çıkan oyuncu tekrar oyuna dahil olabilir Bir takımdaki beş oyuncudan biri apaçık (post), ikisi savunma (guard) ve ikiside hamle (forward) oyuncusudur

Oyunu bir baş hakem ve asistan hakem olarak iki hakem yönetir

Her oyuncu beş faulle oyun dıştan kalır, tekrar o maç için oyuna dahil olamaz Her oyuncunun kişisel olarak yaptığı faul sayısının toplamı, takım faullerini de belirler Toplamda dört ekip faulüne ulaşan takımın sonradan yaptığı her faul, aleyhinde takıma serbest atış faydalanma hakkı kazandırır

Hakem kadar durdurulmadıkça, top potadan ya da çemberden dönerse oyun devam eder Hem, oyuncu sahayı belirleyen çizgilerin dışına temas etmedikçe, top oyun çizgilerinin dışına değmeden havadan saha çizgisinin dışına çıksa dahi, oyuncu topu içeri çevirebilirse de oyun devam eder

Her rakam atışından sonradan veya hakemin düdüğü çalmasının ardındaki, oyun ve oyun zamanı durur Sayı yiyen takımın pota gerisindeki çizgi gerisinde topu oyuna sokması ile keza süre keza de oyun baştan başlar Oyun içindeki diğer durumlara göre, hakemin gösterdiği yerlerden, top oyuna sokulur

Üç rakam çizgisi içinden yapılan her başarılı atış iki rakam, üç sayı çizgisi gerisinden yapılan her başarılı atış üç sayı olarak değerlendirilir Faullerden veya kaide ihlallerinden nedeniyle kazanılan başarılı hür atışlar bir rakam olarak değerlendirilir

Oyuncular iki durumda cezalandırılır: 1 Bireysel kaide ihlalleri 2 Faul yapılan durumlar Kaide ihlali veya hatası (yanlış yürüme, topun çizgi dışına çıkması, hücum oyuncusunun üç saniyeden pozitif post içinde durması vb) top kullanma hakkını karşı takıma verir Yapılan bireysel fauller ( itme, çekme, vurma, tutma vb) ise oyuncunun faul cezası almasını sağladığı gibi faulün yapıldığı yer göz önünde bulundurularak, rakip topu yana oyuna sokar, ya da özgür atış yapma hakkı kazanır


Bir basketbol topu• Özgürlük atış hakkı adedi, faulun yapıldığı zaman, yer ve çeşidine tarafından değişir Şut atışı sırasında faul yapılmış ve atış sayı olmamışsa, atışı yapan takıma iki bağımsızlık atış hakkı verilir Eğer atış rakam olmuşsa, bir özgür atış hakkı verilir bir takım, bir devredeki takım faulsınırını geçmiş ve atış sahası dıştan faul yapmışsa, o süre birebir denen serbest atış hakkını kullanır Bu atışta kural, birincil atış rakam olursa, ikinci atış yapma hakkı kazanmaktır Birebir'de ilk atışı kaçıran ikinci atışı yapamaz, top potadan oyun alanına dönerse, oyun devam eder Teknik faullerde (oyunu geciktirme, sportmenlik dışı davranışlar, hakeme itiraz, izinsiz oyuna girme vb) iki serbest atış hakkı verilirBasketbol şimdi dünyada en iyi oyun olarak gösteriliyorEn iyi ligler ise NBA ve NCAA (kolejler arası profsyenel basketbol) olarak bilinir *