Başlıca Kıyı Tipleri

Kıyı Tipleri,Başlıca Kıyı Tipleri nelerdir,türkiye'de kıyı tipleri,Kıyı Tipleri hakkında bilgi

DÜNYADA ve TÜRKİYE'DE KIYI TİPLERİ

Kıyıların Şekillenmesinde Etkin Faktörler

1 Dalgalar
2 Akıntılar
3 Gelgit
4 Akarsular
5 Buzullar
6 İç kuvvetler
7 Kıyıdaki dağların uzanış biçimi
8 Canlılar (Mercanlar) (en az etkili)
9 Rüzgarlar (Dolaylı etkiye sahip)

KIYI TİPLERİ

1 ENİNE KIYILAR: Dağların kıyıya düşey uzandığı yerlerde görülür Ör: Ege Bölgesi Kıyıları (EdremitKuşadası arası)
Bu kıyılarda; girintiçıkıntı fazladır Kıta sahanlığı geniştir İç kesimlere ulaşım kolaydır Limanların Hinterlandı geniştir Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir

2 UZUNLAMASINA KIYILAR: Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür Ör:Karadeniz ve Akdeniz Kıyıları Bu kıyılarda; girintiçıkıntı azdır Doğal limanlar azdır ve hinterlandları dardır İç kesimlere ulaşım zordur Dalga aşındırması ile falez oluşumu fazladır Kıyı ile iç kesim aralarında iklim, ot gibi yaşama, ekonomik faaliyetlerde farklılık fazladır

3 RİA TİPİ KIYILAR: Çay vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir Ör: İstanbulÇanakkale Boğazları, Haliç ve GBatı Anadolu Kıyılarıdır

4 DALMAÇYA KIYI TİPİ: Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları aşağıda kalmasıyla oluşan kıyı tipidir Dağların yüksek kısımları kıyıda adaları oluşturur Ör:Adriyatik denizinde Dalmaçya kıyıları (eski Yugoslavya kıyıları) Yurdumuzda Antalya Kaş kıyıları buna örnektir

5 LİMANLI KIYILAR: Geniş tabanlı vadilerin veya koykörfezlerin deniz suları aşağıda kalmasıyla oluşan kıyı tipidir Ör:Karadeniz ’in kuzeyindeki kıyılar (odessa, Dinyeper, ) buna örnektir Yurdumuzda ise B ve K Çekmece kıyıları böyle kıyılardandır

6 HALİÇ (ESTUAR) TİPİ KIYILAR: Gelgit olayının etkisiyle akarsu ağızlarında oluşan kıyılardır Kuzeybatı Avrupa kıyılarındaki manâlı limanlar buna örnektir Yurdumuzda yoktur

7 FİYORT TİPİ KIYILAR: Buzul vadilerinin sular aşağı kalmasıyla oluşan kıyılardır Bu kıyılara en iyi misal İskandinav Yarımadasındaki kıyılar gösterilebilir Eğer kıyıda adalar var ise ve kıyının girintisi çıkıntısı artı ise bu cins kıyılara skyer tipi kıyılar denir Ör:Norveç kıyıları

8 RESİF KIYILARI: Mercan iskeletlerinin defalarca birikmesiyle oluşan kıyı tipidir Ör:Mercan adaları kıyıları (Avustralya Kıtasının doğusunda)

BAŞLICA KIYI TİPLERİ

a) Fiyortlar : Buzul aşınımı ile oluşmuş vadileri sular aşağı kalmasıyla meydana gelmişlerdir En güzel örnekleri Norveç ve İskoçya kıyılarıdır Ülkemizde bu kıyı tipi görülmez
b) Skyer Tipi Kıyılar : Buzulların etkisi ile oluşan moren yığınlarının ve buzulların aşındırdığı tepeciklerin sular altında kalmasıyla yüzlerce adacıktan oluşam kıyılara Skyer Kıyılar denir Norveç ve Güney Şili kıyıları böyledir
c) Ria Tipi Kıyılar : Platoları yaran derin vadilerin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır GBİrlanda ve KBİspanya 'da görülür Ülkemizde Güney Ege kıyıları İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Haliç bu alıcı kıyılardandır
d) Liman Tipi Kıyılar : Yüksekliği eksik olan kıyılardaki derin ve geniş vadilerin sular altında kalmasıyla oluşur Derinliğin azlığına alt olarak kıyı setleriyle oluşmuş doğal limanlarla dolu bir kıyı özelliği gösterir En hoş örneği Ukrayna'nın Karadeniz kıyılarıdır (Odesa Limanı) Ülkemizde B ve KÇekmece Kıyıları örnek olabilir
e) Dalmaçya Kıyıları : Denize paralel uzanan dağların arasındaki vadilerin sular altında kalmasıyla oluşurlar Bu kıyılara Adriyatik Denizi'nde (Dalmaçya Bölgesi) ve ülkemizde Antalya'da (Kaş İlçesi) rastlanır
f) Haliç Tipi Kıyılar : Gelgit genliğinin (yüksekliğinin) fazla olduğu kıyılarda okyanus sularının çay ağızlarından iç kısımlara kadar girerek akarsuyun ağızlarını aşınırması ve genişletmesiyle oluşan kıyılardır Bu kıyılar manâlı limanları barındırır Ülkemizde gelgit genliği eksik olduğundan haliç görülmez
g) Enine Tipi Kıyılar : Dağların denize dik uzandığı girintiçıkıntının çok olduğu koylarla ve doğal limanlarla doymuş kıyılardır Ülkemizin Ege Kıyıları böyledir
h) Boylu Boyunca Tipi Kıyılar : Dağların denize paralel uzandığı girinti ve çıkıntısı olmayan yada fazla eksik olan kıyılardır Akdeniz ve Karadeniz kıyılarımız böyledir
i) Mercan Kıyıları : Deniz suyunun 20 C°' nin altına düşmediği sığ kıyılarda yağşayan mercanların üstüste birikerek (Resif) oluşturdukarı kıyılardır *