Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Batık maliyet yanılgısı (sunk cost fallacy), bireyler geçmişte harcadıkları süre, emek ya da yatırdıkları para nedeniyle, hatalı bir yatırımı veya davranışı sürdürmekte ısrar ettiklerinde ortaya meydana çıkan durumdur Bir konuda karar verilirken, rasyonel tavır şekli, verilecek kararın gelecek dönemde sağlayacağı kar ya da zararı göz önüne almaktır Batık maliyet yanılgısında ise, kişiler, aldıkları kararın gelecekte sağlayacağı avantaj veya zarardan ziyade, karar alınacak konuya ilişkin geçmiş dönemde yaptıkları yatırımı (vakit, para, emek gibi) dikkate almaktadırlar Bu mantıklı olmayan bir karar verme şeklidir
Bilim adamlarının konuya ilişkin yaptıkları bir araştırma, batık maliyet yanılgısının aslına ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir Ohio Üniversitesi tarafından yapılan bir deneyde, katılımcılardan haftasonu tatilinde gitmek üzere yanlışlıkla biri 50 dolar, diğeri ise 100 dolar olan iki kayak aktivitesine yolculuk satın almış oldukları hayali bir koşul verilmiştir Katılımcılara keza 50 dolarlık aktivitenin daha eğlenceli ve daha hoş bir kayak tesisine ait olduğu bilgisi verilmiştir Biletleri iade etme ve baştan satma durumları olmadığı da belirtilmiştir Bu durumda katılımcılar, hangi aktiviteyi seçerse, diğer aktivitenin ücreti boşuna gitmiş olacaktır Katılımcılara bu koşullar altında hangi aktiviteyi seçecekleri sorulduğunda, katılımcıların yarıdan fazlası mantıklı olmayan bir şekilde 100 dolarlık aktiviteyi seçeceklerini söylemişlerdir Kayak aktivitesinin temel amacı eğlenmek ve hoş bir haftasonu vermek olduğu halde, katılımcıların büyük çoğunluğu batık maliyet yanılgısına düşmüşler ve daha fazla para verdikleri aktiviteyi tercih etmişlerdir
Konuya ilişkin gerçek hayattan da örnekler mevcuttur Concorde uçağının yapımı buna verilebilecek şayet de en hoş örnektir Concorde uçağının yapımı, İngiltere ve Fransa tarafından ortak gerçekleştirilmiş ve proje 42 yıl sürmüştür Proje 1962 yılında başlamıştır Ilk uçak 1976 yılında uçmaya başlamıştır Uçaklar toplam 16 yıl baştan başa ticari uçuş gerçekleştirmiştir Uçağın üretim maliyeti 1 milyar sterline mal olmasına rağmen, yapılan uçuşlardan elde edilen kazanç yalnızca 650 milyon sterlindir Projenin hasar edeceği görülmüş olmasına rağmen, geçmişte yapılan yatırımlar nedeniyle, projeyi devam ettirmekte ısrar edilmiş, bu durum zararın daha da artması ile sonuçlanmıştır Benzer şekilde ABD ’nin Vietnam savaşı konusundaki ısrarı da batık maliyet yanılgısına güzel bir örnektir ABD fazla pozitif askerini kaybettiği için, Vietnam ’dan çekilme kararını vermemiş, bu koşul daha artı asker kaybetmesine yol açmıştır
Doğadaki canlıların insan dışındaki hepsi, karar alırken, mevcut koşulları dikkate almaktayken, halk müziği karar alırken geçmiş dönemde yaptıkları yatırımları da hesaba katmaktadırlar Bu şart çoğu zaman batık maliyet yanılgısı olarak adlandırılan akla yatkın olmayan şekilde karar vermeyle sonuçlanmaktadır Batık maliyet yanılgısına düşmemek için, bir karar alırken, konuya ilişkin geçmişte harcadığımız zaman, para ve emekten bağımsız olarak, alacağımız kararın bize gelecekte sağlayacağı üstünlük ve zararları göz önüne almalıyız Bu şekilde akılcı kararlar alabiliriz
Kaynakça:
logicallyfallaciouscomtoolslpBoLogicalFallacies173SunkCostFallacy
youarenotsosmartcom20190325thesunkcostfallacy
leepublishtypepadcomstrategicthinking201903sunkcostfallacyhtml
Rolf Dobelli, The Art of Thinking Clearly, Harper Paperbacks, 2019
Bilim adamlarının konuya ilişkin yaptıkları bir araştırma, batık maliyet yanılgısının aslına ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir Ohio Üniversitesi tarafından yapılan bir deneyde, katılımcılardan haftasonu tatilinde gitmek üzere yanlışlıkla biri 50 dolar, diğeri ise 100 dolar olan iki kayak aktivitesine yolculuk satın almış oldukları hayali bir koşul verilmiştir Katılımcılara keza 50 dolarlık aktivitenin daha eğlenceli ve daha hoş bir kayak tesisine ait olduğu bilgisi verilmiştir Biletleri iade etme ve baştan satma durumları olmadığı da belirtilmiştir Bu durumda katılımcılar, hangi aktiviteyi seçerse, diğer aktivitenin ücreti boşuna gitmiş olacaktır Katılımcılara bu koşullar altında hangi aktiviteyi seçecekleri sorulduğunda, katılımcıların yarıdan fazlası mantıklı olmayan bir şekilde 100 dolarlık aktiviteyi seçeceklerini söylemişlerdir Kayak aktivitesinin temel amacı eğlenmek ve hoş bir haftasonu vermek olduğu halde, katılımcıların büyük çoğunluğu batık maliyet yanılgısına düşmüşler ve daha fazla para verdikleri aktiviteyi tercih etmişlerdir
Konuya ilişkin gerçek hayattan da örnekler mevcuttur Concorde uçağının yapımı buna verilebilecek şayet de en hoş örnektir Concorde uçağının yapımı, İngiltere ve Fransa tarafından ortak gerçekleştirilmiş ve proje 42 yıl sürmüştür Proje 1962 yılında başlamıştır Ilk uçak 1976 yılında uçmaya başlamıştır Uçaklar toplam 16 yıl baştan başa ticari uçuş gerçekleştirmiştir Uçağın üretim maliyeti 1 milyar sterline mal olmasına rağmen, yapılan uçuşlardan elde edilen kazanç yalnızca 650 milyon sterlindir Projenin hasar edeceği görülmüş olmasına rağmen, geçmişte yapılan yatırımlar nedeniyle, projeyi devam ettirmekte ısrar edilmiş, bu durum zararın daha da artması ile sonuçlanmıştır Benzer şekilde ABD ’nin Vietnam savaşı konusundaki ısrarı da batık maliyet yanılgısına güzel bir örnektir ABD fazla pozitif askerini kaybettiği için, Vietnam ’dan çekilme kararını vermemiş, bu koşul daha artı asker kaybetmesine yol açmıştır
Doğadaki canlıların insan dışındaki hepsi, karar alırken, mevcut koşulları dikkate almaktayken, halk müziği karar alırken geçmiş dönemde yaptıkları yatırımları da hesaba katmaktadırlar Bu şart çoğu zaman batık maliyet yanılgısı olarak adlandırılan akla yatkın olmayan şekilde karar vermeyle sonuçlanmaktadır Batık maliyet yanılgısına düşmemek için, bir karar alırken, konuya ilişkin geçmişte harcadığımız zaman, para ve emekten bağımsız olarak, alacağımız kararın bize gelecekte sağlayacağı üstünlük ve zararları göz önüne almalıyız Bu şekilde akılcı kararlar alabiliriz
Kaynakça:
logicallyfallaciouscomtoolslpBoLogicalFallacies173SunkCostFallacy
youarenotsosmartcom20190325thesunkcostfallacy
leepublishtypepadcomstrategicthinking201903sunkcostfallacyhtml
Rolf Dobelli, The Art of Thinking Clearly, Harper Paperbacks, 2019
