Battalname-battalname özellikleri

battalname nedir
battalname hakkında veri
Battal Gazi ile ilgili menkıbeler


Battalname

8 yüzyılda Emevi Bizans savaşlarında ün kazanan Arap komutan Battal Gazi'nin efsanevi yaşamı çevresinde oluşan ırk öyküsü

Battal Gazi ile ilgili menkıbeler, demin yaşadığı sırada ahali aralarında yayılmaya başlamıştır daha sonra meçhul bir yazar bunları toplamış, Haçlı Seferleri sırasında oluşan başka menkıbelerin de katılmasıyla Zâtü'lHimme (ve ya Zü'lHimme) adıyla anılan bir Arap millet öyküsü oluşmuştur Bu kitapta Battal Gazi fakat ikinci bölümde ortaya çıkar Birinci bölümde ise onunla ilgili menkıbeler Başkumandan Mesleme bin Abdülmelik'in arkadaşı Sahsah'ın başından geçmiş gibi anlatılır Ayrıca Hıristiyanlarla Müslümanlar arasındaki savaşları konu edinen Bizans ırk öyküsü Digenis Akritas'ın da Battalname ve Zatü'lHimme ile aynı yönleri vardır

Türkçe Battalname'nin 11 yüzyıl sonları ile 12 asır başları yazıldığı sanılmaktadır Zâtü'lHimme ile Battalname aralarında konu benzerliği vardır Ama Battalname'nin bu yapıtın aracısız olarak çevirisi veya uyarlaması olmadığı iki metnin karşılaştırılmasından anlaşılmıştır

Battalname'nin Türk halk öykülerinin geleneksel yapısı ve anlatım özelliklerine uymaması, onun Zâtü'lHimme'den öbür (bugün kayıp) diğer bir metnin çevirisi veya uyarlaması olabileceği düşüncesini de güçlendirmektedir

Battalname'deki olaylar da Zatü'lHimme'de olduğu gibi Malatya ve çevresinde geçer 8 yüzyıldaki Arap Bizans savaşlarını, 9 yüzyılda Malatya'da kurulan Arap emirliğinin Bizans ordularıyla yaptığı savaşları, 10 yüzyıl ve 11 yüzyıldaki bir takım tarihsel olayları da içine bölge ve bunları Battal Gazi'ye mülk eden Battalname, İslam dininin Anadolu'da yayılışı ile ilgili acayip izler taşımaktadır

Öyküde anlatıldığı biçimiyle Battal Gazi üstün nitelikleri olan, dinç, zeki, akıllı ve ressam bir savaşçıdır Muhammed tükrüğünü, ona ulaştırılmak üzere bayraktarı Abdülvehhab Gazi'ye emanet etmiş, o da bunu uzun yıllar saklayarak Battal Gazi'ye ulaştırmıştır Bu yolla her dili konuşan, üstün yetenekler şampiyon Battal Gazi, keşiş kılığına girerek Hıristiyanlar arasında kuytu sıcacık dolaşır

İslam dinini dağıtmak için savaşan Battal Gazi'ye keza Dahhak, Rüstem ve Hamza gibi eski ve meşhur savaşçıların silahları da ulaştırılmıştır

Battalname'de ve bugün Anadolu halkı aralarında dolaşan menkıbelerde Battal Gazi, 12 yüzyılda Malatya yöresinde de baskın olan Danişmentlilerin hudut boylarındaki savaşlarda yiğitlikler gösteren bir kahraman olarak betimlenmiştir

Battalname'nin düzyazı ve manzum edinmek üzere birçok yazması bulunmaktadır Bunlardan en eskisi 1436 1437 tarihli düzyazı metindir Bilinen tek manzum Battalname ise 18 asır an şairlerinden Darendeli Kâtipzade Bakayî (ö 1785) tarafından kaleme alınmıştır 1769 1770'te yazılı bu yapıt 7 bin beyitten oluşmaktadır Battalname, Menakıbı Gazavatı Sultan Seyyid Battal Gazi (1870, 6 deri; yb Seyyid Battal Gazi, 1966 1970, 6 kitap, yay tutku M Faruk Gürtunca) adıyla basılmıştır Hasan Köksal'ın konula ilgili Battalnamelerde Müşteri ve Motif Yapısı (1984) adlı bir incelemesi vardır *