Battani Kimdir, Battani hayatı

Battani gökbilim çalışmaları,
Battani hakkında bilgi

Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan erRekki esSabi elBattani (858,Harran929,Samara yakınlarındaki Kasr elCis kazası) Latince Albategnius, Albategni veya Albatenius olarak aşina, Arap astronom, astrolog ve matematikçidir hemen Türkiye'de bulunan Urfa şehrinin bir ilçesi olan Harran'da doğmuştur1 Lakabı olan esSabi soyunun, yıldızlara ibadet eden Sabi dinine mensup olduğunu gösterir Fakat onun bütün künyesi, bizi onun Müslüman olduğu sonucuna götürür

Gökbilim çalışmaları

Battani'nin astronomideki en fazla tanıdık başarılarından biri Güneş Yılını 365 gün, 5 saat,46 dakika ve 24 saniye olarak ölçmüş olmasıdır

Battani'nin Zij adı bahşedilen çalışması Johannes Kepler, Tycho Brahe gibi Avrupalı astronomlar üstünde büyük bir tesir yaratmıştır Nicolaus Copernicus,Zij üç kez Latince'ye çevrilmesine karşın, O'ndan yaklaşık 700 sene önce yaşamış Battani ne yazdıysa eserlerinde baştan etmiştir

Çağdaş dünya, Battani'ye bilim dünyasına katkılarından nedeniyle hürmetini, saygısını göstermiş ve Ay'daki bir bölgeye Albategnius olarak ismini vermiştir

Battani, Suriye'de Rakka ve vefat ettiği şehir olanŞam'da incelemeler yapmıştır Battani, Batlamyus'un bir takım yanlışlarını düzeltmiş ve yeni Güneş ve Ay tablolarında derlemiştir Uzun zaman bilim dünyasında otorite olarak kabul edilmiştir Güneş'in enberi hareketlerini keşfetmiş, gök kürenin bölümleri üzerine çalışmalar yapmış ve olasılıkla 5yüzyılda yaşamış olan Hintli astronom Aryabhata'dan egemen olarak, sinüsün ve kısmi olarak da tanjantın hesaplamadaki kullanımınlarını açıklamış ve böylece çağdaş trigonometrinin temelini atmıştır Battani bunlardan başka astronomide, ekinoksların devinim hareketlerinin değerlerini ve ekliptik eğimi çok yakın bir oran bularak hesaplamıştır Battani, tablolarında devinim için monoton değerlendirmeler kullanmıştır

O'nun en kayda değer çalışması olan Zij veya ayarlı astronomik tablolar, Yayla Tibirnitus göre 1116 yılında De Motu Stellarum olarak Latince'ye çevrilen 57 bölümden oluşan elZij esSabi adlı eseri Avrupa astronomisinde büyük bir tesir bırakmıştır Zij, biraz Hintli etkisi görülen Batlamyus teorisi üzerine yapı tesis edilmiştir3 Bu eserin bir yeni baskısı 1645 yılında Bologna'da ortaya çıkmıştır Plato'nun orijinal el yazısıyla yazdığı nüshası Vatikan'da; ve Battani göre yazılı bir el yazma tezi ise Escorial Library'de astronomik kronoloji bölümünde muhafaza edilmektedir

Battani, gelişmiş ay ve güneş tabloları kullanarak yaptığı gözlemler her tarafında, Güneş'in dışmerkez kuvvetinin değiştiğini, çağdaş astronomide Dünya'nın Güneş etrafındaki bir eliptik yörünge üzerindeki hareketinin eşitliğini keşfetmiştir4

Kopernik, Kopernik Devrimi'ni başlatan De Revolitionibus Orbium Coelestium adlı kitabında Battani'ye olan minnetini dile getirmiş ve çoğu yerde O'ndan alıntılar yapmıştır

Matematik

Battani, matematikte trigonometride günümüzde kullanılan formüller üretmiştir:



Ayrıca sin x a cos x eşitliğini buldu, formül:



Battani,elMervezi'nin tanjant fikrini,tanjant ve kotanjant hesaplamaları amacıyla denklemler geliştirmek için konu hakkındaki matematiksel tablolarını derleyerek kullanmıştırBundan diğer sekant ve kosekantın işteş fonksiyonalrını keşfetmiş ve O'nun gölgelerin tablosu olarak adlandırdığı,kosekantlar hakkındaki birincil mateamtiksel tabloyu,1'den 90'a dek her bir dereceyi içerecek şekilde hazırlamıştır

Saygınlığı

* Aydaki Albategnius kraterinin adı O'nun adına ithafen verilmiştir

* Star Trek: Voyager filminde Excelsiorclass starship USS AlBatani sic NCC42995 adlı uzay gemisi Kathryn Janeway'in ilk uzay görevi olarak O'nun adıyla adlandırlmıştır *