Bayburt Hakkında Kıs Bilgi

BAYBURT

GENEL BİLGİLER

Yüzölçümü: 3652 km²

Nüfus: 107330 (1990)

İl Trafik No: 69

Bayburt Doğu Anadolu'yu Karadeniz'e bağlayan ErzurumTrabzon tarihi Ipek Yolu üzerindedir Marco Polo ve Türk seyyah Evliya Çelebi bu yoldan geçmişlerdir Çoruh nehrinin kıyısında yer alan şehrin tarihi MÖ 3000'lere kadar uzanır

İLÇELER

Bayburt ilinin ilçeleri Aydıntepe ve Demirözü 'dür

Aydıntepe: Bayburt il merkezinin 24 km kuzey batısında kendi adı ile anılan ovanın kuzeyindedir Türk İslam döneminden kalma en kayda değer eserler, Gümüşdamla köyünde yer alan tarihi kemer köprü ve ilçe merkezinde bulunan medrese kalıntıları ve merkez camidir

Demirözü: Tarihi savaşın yapıldığı Otlukbeli tepesi bu ilçededir Demirözü merkezinde olağan dönemden kaldığı sayılan yapı kalıntıları, ilçeye ast Bayrampaşa köyü civarındaki (Evcikler) Tepesi Höyüğü ve Gökçedere kasabasında (Pulur) Höyüğü ilk tunç çağına ait çanak çömlek bulunması ile tartma kazanmaktadır

NASIL GİDİLİR

Karayolu: Karadeniz Bölgesini Doğu Anadolu ’ya bağlayan ÇinTrabzon Tarihi Ipek yolu güzergahı üstünde olan Bayburt İlinin ulaşımı kara yolu ile yapılmaktadır

Otogar Tel: (+90 458) 211 28 60

Havayolu: Erzurum Milletlerarası Hava limanına 60 dak,Trabzon Uluslararası Havalimanına120 dak mesafededir

GEZİLECEK YERLER

Müzeler ve Örenyerleri

Aydıntepe Yeraltı Şehri

Bayburt ’un kuzeybatısında dağlık yöredeki bucak merkezi Aydıntepe ’de bulunan şehir halkı, tüf içerisinde, yüzeyden 225 m derinde başka inşa malzemesi kullanmadan asıl kayaya oyulmuş galeriler, tonozlu odalar ve bu odaların açıldığı daha geniş mekanlardan oluşmaktadır Takriben 2 ile 25 m yüksekliğinde tonoz örtülü galeriler yer yer her iki yandan genişlemektedir Kareye yakın planlı odalar bu mekana açılmaktadır, ayrıca gözetleme mekanlarının oluşturduğu havalandırma amaçlı konik biçimdeki deliklerin, galeri odalarını aydınlatmak için de kullanıldığı gözlenmektedir Günümüzde kazı çalışmaları devam edilen şehir hakkında şu lahza ileri sürülen iki görüş mevcuttur

Bunlardan birincisi kentin bölgede daha önce sözü edilen Halde Şehrine ait olduğu ve eski ismi Hart (Aydıntepe) olan ilçenin isminin de “Halttan geldiği görüşüdür Öteki görüntü ise; Hart ’ta bu yeraltı kentinden başka Geç RomaErken Bizans devirleri aralarında bulunan bir mezarın ortaya çıkarılması dolayısıyla, Hıristiyanlığın henüz yerleşmediği bir devirde bu bölgenin bir sığınak teşkil ettiği, Romalılar kadar kovulan ilk Hıristiyanların bu bölgeye geldikleri ve sığındıkları, yeraltı kentinin de bu Erken Hıristiyanlık dönemine ait olabileceğini bahis etmektedir

ÇiftetaşII Tepesi

Çiftetaş köyünde bulunan tepe doğal varlık olarak tespit edilmiş 19931995 yıllarında kazı çalışmaları yapılmış buluntular Erzurum Kazıbilim Müzesi Bayburt bölümünde

Kaleler

Bayburt Kalesi

Şehir Halkı merkezinin kuzeyinde yer alan kalenin yapımıyla ilgili bilgiler belirlenmiş değildir Lokal prens ve krallıkların savaşımlarında kayda değer bir rol oynayan kalenin MS 58 ’de yapıldığı varsayım edilmektedir Roma, Bizans, Arap ve Komnenos egemenliklerinde kalan yapı, böylece fazla kez onarılmıştır Bizans tarihçisi Prokopius, Bayburt ve Aeron kalelerinin Bizans İmparatoru Iustinianus döneminde yaptırıldığını bildirmektedir Kalede Saltuklular döneminde başlatılan ve Erzurum Meliki Tuğrul Şah kadar tamamlanan (12001230) onarım çalışmaları ile ilgili yazıtlar bulunmaktadır

Sağlam kalan Selçuklu ve Osmanlı yazıtlarıyla, dönemini aydınlatan kayda değer yapılardan biri olan Bayburt Kalesi ve çevresinin bir düzenleme projesi yapılmış ve uygulama aşamasına gelinmiştir Restorasyon çalışmaları ise halen devam etmektedir

Saruhan Kalesi

İl merkezine takriben 40 km mesafedeki Saruhan köyünde bulunan kalenin, Gümüşhane ve Bayburt bölgesine savunma ve gözetleme amaçlı yapılan 70 kaleden biri olduğu sanılmaktadır Kale bir tepeye inşa edilmiş olup, duvarları günümüze dek fazla hasar görmeden ulaşabilmiş, ancak vakit içinde benzersiz niteliğini yitirmiştir

Cami ve Türbeler

Yüce Cami

Bayburt şehir merkezinde yer alan cami Selçuklu yapısıdır İç mekanda bulunan beş yazıtta, yapımı ile ilgili bilgi verilmektedir Dikdörtgen biçimindeki esas mekan, mihrap yönüne dikey sekiz kalın payeyi bağlayan geniş kemerlerle üç nefe bölünmüştür Bu plan tipi, Selçuklulardan daha sonra Beylikler döneminde de uygulanmıştır Orta nef kubbeli bir mekanla son bulmaktadır Dışarıdan düz toprak damlı olan cami öyle çok yenileme görmüşse de belli başlı planını koruyabilmiştir

Pulur (Ferahşad Bey) Camii ve Medresesi

Demirözü ilçesi sınırları içinde yer alan Gökçedere beldesi merkezindedir 16 yüzyılda yapı edilmiş Ferahşad Bey yapılar topluluğunun cami, medrese, han, hamam, imaret ve misafir evinden oluştuğu bilinmektedir Bunlardan han, imaret ve misafir evinden hiçbir iz kalmamıştır

Medresede 18 yüzyıl sonlarında Akkoyunlu Süleyman Bey göre yenilenme çalışmalarının yaptırıldığı sanılmaktadır “L biçimindeki yapı, beş bölümlüdür Tüm bölümlerin kapıları avluya açılmaktadır Avluya açılan kapı ve pencere kemerleri Farsça yazılıdır Odalarda nişlerle süslenmiş ocaklar garip bir görünüm sergilemektedir

Kutluğ Bey Camii

Merkez ilçeye emrindeki, BayburtKöse yolu üstünde ve il merkezine takriben 30 km mesafede bulunan Çayıryolu köyündedir 14 yüzyılın ikinci yarısında Fahreddin Kutluğ Bey tarafından yaptırılmıştır Kapı üzerindeki yazıttan 1550 ’de onarım gördüğü anlaşılmaktadır Inşa açık bir avludan geçilen toprak damlı, son cemaat yeri ve dört kalın ağaç direkle mihrap yönüne koşut üç nefe ayrılan belli başlı mekandan oluşmaktadır Yalın bir görünüşe karşılık, içte ahşap gerecin değişik biçimlerde değerlendirildiği gözlemlenmektedir

Y Hınzevrek Camii

Demirözü ilçe merkezinin derhal kuzeyinde yer alan Çatalçeşme köyündedir Üretim tarihi kesinkes bilinmemekle birlikte Akkoyunlular döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir Son cemaat yeri eğimli bir çatıyla örtülü olan caminin minare kaidesi kesme taştan, silindirik gövdesi ise tuğladan yapılmıştır Kare planlı başlıca mekanı örten kubbe mahvolmuş,ü yerine dört ahşap ayağa oturan, ortası kırlangıç kubbeli bir ahşap örtü yapılmıştır Nişleri mukarnas süslemeli olan mihrabın kemeri nebati ve geometrik motiflerle bezenmiştir

Zahid Efendi Camii

İl merkezinde bulunan cami, Osmanlı döneminde (15141515) Zahid Efendi kadar yaptırılmıştır Alışılmış Osmanlı mimarisi türünden yapı edilen inşa birkaç kez onarım görmüş, fakat aslına uygun olarak yapılmayan bu onarımlar ardından özgünlüğünü yitirmiştir Çatısı saç kaplama malzemesiyle kaplanmış olan cami günümüzde ibadete açıktır

Şehit Osman Türbeleri

Bu türbelerin, Saltukoğulları komutanlarından Mengücük Gazi ’nin erkek kardeşi Osman Gazi ve kız kardeşine ait olduğu bilinmektedir Bayburt merkezinin batı yanını kapayan 1682 m rakımlı yokuş üstünde yapılmışlardır Türbelerin yanına bulunan kabir taşlarının 600700 senelik oldukları sanılmaktadır

Kutluğ Bey (Sünür) Türbesi

Merkez ilçeye emrindeki, BayburtKöse yolu üzerinde ve il merkezine takriben 30 km mesafede bulunan Çayıryolu köyünde yer alan türbe Kutluğ Bey Camii ’nin 30 m doğusunda, mezarlığın içinde bulunmaktadır Yazıtında, Tur Ali Bey oğlu Kutluğ Bey ’in adı okunmaktadır Kutluğ Bey ’in 1389 ’da öldüğü düşünülerek türbenin 14 yüzyılın sonlarında inşa edildiği varsayım edilmektedir Kesme taştan, sekiz köşeli olarak inşa edilen yapının kubbesi yıkılmıştır Duvarlarda, dürüst kemerli nişlerle devinme sağlanmıştır Yarım daire biçimli mihrap, dairesel kemerlidir Kubbenin çinilerle süslü olduğu camiyle türbe aralarında revaklı medrese odalarının bulunduğu bilinmekle birlikte, bunlardan günümüze bir iz kalmamıştır Türbenin büyük kısmı mahvolmuş, yalnızca duvarları ayakta kalabilmiştir Millet aralarında Tur Ali Bey Türbesi olarak da bilinmektedir

Abdulvahab Gazi Türbesi

Merkez ilçeye yan ve BayburtGümüşhane yolunun takriben 35 km ’sinde yeralan Erenli köyünün anında altındadır 7 yüzyılda yaşayan ve kahraman olarak tarih kitaplarına geçen, ahali aralarında saygıdeğer kişiliği olan Abdulvahab Gazi ’ye aittir Günümüzde ayakta olup, ziyarete açıktır

*