Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Evlat dimağını erişkin dimağının küçük hali olarak değil, birtakım yapısal ve işlevsel değişikliklerin mütemadi yaşandığı dinamik bir ortam olarak düşünmek gerekir. Evladın gelişim evresinde kazandığı her yeni beceri şu etmenlerin birlikte çalışması ile olur: Dimağın yapısal gelişimi, sağlıklı dimağ bir yapısı, çevresel destek (uyaranlar ve deneyim). Bu etmenler arasında evladın ana ve pederinden edindiği genler onun yeteneklerini ve gelişimsel olasılıklarını belirler. Sonuç yalnızca ne genetik yapıya ne de yalnızca çevresel uyaranlara bağlıdır. Sonucu ortaya çıkaran genler ve çevresel destek arasında ömür boyunca devam eden etkileşimdir.
Dimağ gelişimi hayat uzunluğu devam eden bir süreçtir. Beynimiz tartısının %98’ine 6 yaşta ulaşır. İç ve dış kabuk (beyaz ve gri cevher) oluşunun tamamlanması, arasında temasların oluşması en çokça birinci 1 yaşta olur ve yaklaşık 18-20 yaşta tamamlanır. Sinaptik irtibat dediğimiz dimağ hücrelerinin arasındaki kontakların oluşumu tekrar birinci 1 yaşta en süratlidir. Dimağ hücreleri arasındaki bu kontaklar 40’lı yaşlara kadar bir taraftan devam ederken bir taraftan budanma dediğimiz hadise ile azalır. Beyindeki kimyasal hususların (nörotransmitter) salınımı hayat uzunluğu sürer. Ayna nöron olarak isimlendirilen kısaca empati ve taklit yeteneğinden sorumlu olduğu düşünülen yapıların oluşumu da hayat uzunluğu sürer.
Evlat doğduğunda dimağ; temeli atılmış, kaba inşaatı ve odaları bitmiş bir konut üzeredir. Odalar arasında ilişkilerin kurulması, meskenin içinin döşenmesi ve sıklaşması ise aslında hayat uzunluğu devam eder. Evlatlar doğdukları andan itibaren kendi kişisel gereksinimleri ve tercihlerine tutarlı gelişir. Beynimiz birtakım yanlardan şahsi bir eğitime muhtaçlık duymaz. Örneğin; bebek doğar doğmaz emebilir, daha küçük bebekken bile karnı acıkınca ağlar. Evladınızın dimağı sağlıklı ise muhtaçlık duyduğu şeyleri yerküreden nasıl alacağını doğal olarak bilir. Tıpkı devranda dimağ, gelişimi müddetince her kişinin çevresel özelliklerine nazaran şekillenir. Bu nedenle beşerler çok değişken koşullarda yaşayabilir. Bu gelişim dimağın art kısımlarından ön kısımlarına gerçek olur. Hülasa doğduğumuzda dimağımızın hayatımızı devam ettirecek fonksiyonları birinci evvel gelişir. Yaşamamızı daha sıklaştıracak olan kısımlar- vakalar önünde tahlil bulabilme, mantıklı düşünebilme, ahlaklı davranma, matematiksel beceriler üzere -ise daha sonra gelişir. Bu kısımların gelişiminde uyaranların tesiri büyüktür. Tekrar beş duyumuz gelişiminde uyaranların tesiri çok büyüktür.
Dimağ gelişim mühletince birinci bir yıl çok kıymetlidir. Bu yıllarda muayyen davranış ve duyuların olgunlaşması için o gelişim periyoduna münasip yanlışsız çevresel desteğin (deneyimin) yaşanması gereklidir. İşte bu kaçırılmaması gereken bu periyotlara “duyarlı dönemler” denilir.
Hassas devirler kimi duyular açısından ana karnında iken başlar. Tat duyusu bunlardan birisidir. Ananın aldığı besinler evladın içinde bulunduğu likit ile evlada ulaşır. Veladet sonu erken periyotta ana sütü ile daha sonra ek azığa geçiş ile olgunlaşmaya başlar. Yaklaşık 3 yaşında tat tercihlerinin birçok oluşmuştur. Evlada bu devirler kaçırılmadan farklı tatlar tekraren sunulmalıdır. İşitme duyusu da ana karnında gelişmeye başlar. Ananın gebeyken dinlediği müzikler veladet sonu devirde evladı sakinleştirmek için kullanılabilir. Doğumdan sonra işitme testi yapılarak kayıp varsa erken teşhis ve tedavisi sağlanmalıdır. Konuşma bebeğin ömrünün birinci yıllarında en çok duyduğu (ana dilindeki) sesleri meale ve çıkarma ile başlayarak gelişir. İleri yaşlarda yeni bir lisan öğrenmek mümkün olsa da daha çokça uğraşı gerektirir. Yabancı lisan eğitimine ne kadar erken yaşta başlanırsa evlat o kadar kolay öğrenir. Dokunma duyusu deneyim ile kazanılır. Yetiştirme yurtlarında büyüyen evlatlara bu açıdan dikkat edilmelidir. Görme duyusu en erken kazanılan ve deneyimle artan duyulardandır. Göz tembelliği erken fark edilmez ise ileri yaşlarda geri dönüşü çok güçtür.
Ana karnından başlayan ve birinci bir yılda çok değerli olan bu hassas devirleri kaçırmayalım. Dimağ gelişiminin kimi taraflardan hayat uzunluğu devam ettiğini unutmayalım.
Prof. Dr. Nesrin Şenbil
Evlat Sağlığı-Hastalıkları ve Evlat Nöroloji Kompetanı
Dimağ gelişimi hayat uzunluğu devam eden bir süreçtir. Beynimiz tartısının %98’ine 6 yaşta ulaşır. İç ve dış kabuk (beyaz ve gri cevher) oluşunun tamamlanması, arasında temasların oluşması en çokça birinci 1 yaşta olur ve yaklaşık 18-20 yaşta tamamlanır. Sinaptik irtibat dediğimiz dimağ hücrelerinin arasındaki kontakların oluşumu tekrar birinci 1 yaşta en süratlidir. Dimağ hücreleri arasındaki bu kontaklar 40’lı yaşlara kadar bir taraftan devam ederken bir taraftan budanma dediğimiz hadise ile azalır. Beyindeki kimyasal hususların (nörotransmitter) salınımı hayat uzunluğu sürer. Ayna nöron olarak isimlendirilen kısaca empati ve taklit yeteneğinden sorumlu olduğu düşünülen yapıların oluşumu da hayat uzunluğu sürer.
Evlat doğduğunda dimağ; temeli atılmış, kaba inşaatı ve odaları bitmiş bir konut üzeredir. Odalar arasında ilişkilerin kurulması, meskenin içinin döşenmesi ve sıklaşması ise aslında hayat uzunluğu devam eder. Evlatlar doğdukları andan itibaren kendi kişisel gereksinimleri ve tercihlerine tutarlı gelişir. Beynimiz birtakım yanlardan şahsi bir eğitime muhtaçlık duymaz. Örneğin; bebek doğar doğmaz emebilir, daha küçük bebekken bile karnı acıkınca ağlar. Evladınızın dimağı sağlıklı ise muhtaçlık duyduğu şeyleri yerküreden nasıl alacağını doğal olarak bilir. Tıpkı devranda dimağ, gelişimi müddetince her kişinin çevresel özelliklerine nazaran şekillenir. Bu nedenle beşerler çok değişken koşullarda yaşayabilir. Bu gelişim dimağın art kısımlarından ön kısımlarına gerçek olur. Hülasa doğduğumuzda dimağımızın hayatımızı devam ettirecek fonksiyonları birinci evvel gelişir. Yaşamamızı daha sıklaştıracak olan kısımlar- vakalar önünde tahlil bulabilme, mantıklı düşünebilme, ahlaklı davranma, matematiksel beceriler üzere -ise daha sonra gelişir. Bu kısımların gelişiminde uyaranların tesiri büyüktür. Tekrar beş duyumuz gelişiminde uyaranların tesiri çok büyüktür.
Dimağ gelişim mühletince birinci bir yıl çok kıymetlidir. Bu yıllarda muayyen davranış ve duyuların olgunlaşması için o gelişim periyoduna münasip yanlışsız çevresel desteğin (deneyimin) yaşanması gereklidir. İşte bu kaçırılmaması gereken bu periyotlara “duyarlı dönemler” denilir.
Hassas devirler kimi duyular açısından ana karnında iken başlar. Tat duyusu bunlardan birisidir. Ananın aldığı besinler evladın içinde bulunduğu likit ile evlada ulaşır. Veladet sonu erken periyotta ana sütü ile daha sonra ek azığa geçiş ile olgunlaşmaya başlar. Yaklaşık 3 yaşında tat tercihlerinin birçok oluşmuştur. Evlada bu devirler kaçırılmadan farklı tatlar tekraren sunulmalıdır. İşitme duyusu da ana karnında gelişmeye başlar. Ananın gebeyken dinlediği müzikler veladet sonu devirde evladı sakinleştirmek için kullanılabilir. Doğumdan sonra işitme testi yapılarak kayıp varsa erken teşhis ve tedavisi sağlanmalıdır. Konuşma bebeğin ömrünün birinci yıllarında en çok duyduğu (ana dilindeki) sesleri meale ve çıkarma ile başlayarak gelişir. İleri yaşlarda yeni bir lisan öğrenmek mümkün olsa da daha çokça uğraşı gerektirir. Yabancı lisan eğitimine ne kadar erken yaşta başlanırsa evlat o kadar kolay öğrenir. Dokunma duyusu deneyim ile kazanılır. Yetiştirme yurtlarında büyüyen evlatlara bu açıdan dikkat edilmelidir. Görme duyusu en erken kazanılan ve deneyimle artan duyulardandır. Göz tembelliği erken fark edilmez ise ileri yaşlarda geri dönüşü çok güçtür.
Ana karnından başlayan ve birinci bir yılda çok değerli olan bu hassas devirleri kaçırmayalım. Dimağ gelişiminin kimi taraflardan hayat uzunluğu devam ettiğini unutmayalım.
Prof. Dr. Nesrin Şenbil
Evlat Sağlığı-Hastalıkları ve Evlat Nöroloji Kompetanı
