Bedava Kredi Bitti mi? Merkez Bankası'nın Hafta Sonu Kararının Anlamı ve Uzmanların Yorumları!

Merkez Bankası, bankaların Mecburî Karşılık oranlarında artışa gitti. Mecburî Karşılık oranları, kısaca bankaların topladıkları paralar karşılığında Merkez Bankası'nda tutması gerek teminat olurken, kredilerde bu türlü bir uygulamaya gidilmesi uzmanları dahi şaşırttı. Son periyotta enflasyondaki yükseliş ile kredi oranları karşılaştırıldığında iktisat idaresinin de söylemi ile 'bedava dağıtılan' kredilere bir düzenleme gelmiş oldu. 

Uzmanlar bunu köşelerinde ve toplumsal medyada nasıl yorumladı?


Ticari kredilerdeki artış yüzde 50’ye yaklaşınca Merkez Bankası (TCMB), ticari krediler için zarurî karşılık adımı attı.



1 Nisan’dan itibaren dörder haftalık periyotlarda kullandırılan ticari kredilerin yüzde 10’u kadar mecburî karşılık tesis edilecek. Dünya'dan Şebnem Turhan haberine nazaran, Merkez Bankası birinci defa ticari kredilere mecburî karşılık getirdi. Merkez Bankası bildiriminde esnaf, KOBİ, ihracat, yatırım, tarım kredileri, kurumsal kredi kartları, kamu ve mali bölüme kullandırılan krediler kapsam dışında tutuldu. Merkez Bankası’nın eylülde birinci faiz indirimi münasebetlerinden olan ticari kredilerdeki büyümeyi sağlama amacı akabinde hem hükümetin hem de Merkez Bankası’nın bankaları ticari krediye yöneltmesi ile devam etmiş yılbaşından bu yana yüzde 22’yi aşan büyüme yaşanmıştı. Lakin Merkez Bankası cumartesi sabah 05:00’te yayımlanan bir karar aldı ve ticari kredilere mecburî karşılık getirildi. Bankacılık kaynakları bu durumun bir nevi faal rasyosunun geri getirilmesi olduğunu vurgulayarak bankalara ceza geldiğini ve bunun karların 150-200 baz puanını daha tıraşlayacağını kaydetti. Birebir vakitte bu karar sonrası TL ticari kredi faizlerinde artış olabileceğini söyleyen bankacılık kaynakları kararda yabancı para mevduattan dönüşüm oranına nazaran getirilen zarurî karşılık artışının da tüm kredi faizlerinde yükselişe yol açacağını vurguladı. Bankacılık kaynakları birinci defa etkin tarafa zarurî karşılık uygulandığına da dikkat çekti.

"Normalde zarurî karşılık mevduat üzerinden olur, kredi üzerinden olmaz."



Birgün'den Havva GÜMÜŞKAYA haberine göre, bu atağın bir ölçüde faiz artırımı olduğunu söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cem Başlevent, kredilerde yaşanan artışın önüne geçilmesinin amaçlandığını da ekleyerek şunları söyledi: 

Bankalara daha evvel yapılmadık bir formda sıra dışı bir usulle ek maliyet yaratılıyor. Olağanda zarurî karşılık mevduat üzerinden olur, kredi üzerinden olmaz. Artık de bunu icat etmişler. Emel, maliyeti artırıp bankaları biraz caydırmak ya da kredi vereceksen de daha yüksek faizle ver ki daha az müşteri gelsin demeye çalışıyorlar. Mevduat faizleri yapay olarak baskılandığı için, siyaset faizi çok düşük olduğu için, bankalar, piyasadan düşük maliyetle dolar temin edebiliyorlar. Hasebiyle, kredi verirken de içinde bulunduğumuz enflasyonist ortama nazaran çok düşük faizle verebiliyorlar. Bu da birçok kişi ya da kurumun krediye yönelmesine yol açtı. Bütün nizamı, istikrarları bozdular. Bir formda kelamlarından geri adım atmaksızın, yan yollara saparak piyasayı sisteme koymaya çalışıyorlar.

"Yani şapkadan bir tavşan daha çıkarıldı!"



Dünya'dan Alaattin Aktaş, 'O birinci düğme yok mu birinci düğme, yanlış iliklenen...' başlıklı yazısında, şunları söyledi:

Ben bugüne kadar krediye mecburî karşılık uygulandığına hiç şahit olmamıştım, bahse çok daha hakim dostlarıma sordum, onlar da bu türlü bir uygulama görmemişti.

Yani şapkadan bir tavşan daha çıkarıldı!

Bu tabir bana değil bedelli meslektaşım Uğur Gürses’e ilişkin. Gürses, Merkez Bankası’nın aldığı bu kararı işte bu türlü pahalandırıyor:

“Kapıyı açık bırakıp pencerelere demir yaptırmak üzere olmuş sizin makro ihtiyati önlemler.”

Durumu bundan hoş özetleyen bir söz herhalde olamazdı.

Ama ne yaparsınız ki kapı bir türlü kapatılamıyor, müsaade çıkmıyor buna!

Kapıyı kilitlemek bir yana, kapatmaya bile müsaade alamayanlar da kulağı tersten göstermenin de ötesine geçip bu türlü türlü türlü icatlarla kredileri kıymetli hale getirmeye, kredi hacmini daraltmaya, bunu sağlamak suretiyle de enflasyonla ve cari açıkla gayret etmeye çalışıyor.

Oysa o birinci düğmeyi yanlışsız ilikleseydik; faizi artırmasak bile gereksiz yere indirmeseydik, yani kapıya şöyle sağlam bir kilit taksaydık, tüm pencerelere demir yaptırmaktan ve konutun hoşluğunu bozmaktan ve üstelik bunu çok daha maliyetli bir biçimde yapmaktan kurtulurduk.

Ama olmaz! Kapı açık duracak!

"Tüm bu ek musluklarla ‘havuzu doldurma’ eforunun tek bir meseleye dayandığını, havuzu boşaltan kocaman bir delik olduğunu görmezden gelen bir iktisat idaresinin çaresizliğini gösteriyor."



T24'te Uğur Gürses, 'Ankara’nın havuz problemi' başlıklı yazısında, Alaattin Aktaş'ın söylediği tabirleri şu biçimde anlatmıştı:

Bu kere, havuza akan TL musluğu boşaltan döviz musluğuna baskı yapınca, kredi büyümesine ‘makro ihtiyati tedbir’ getiriyoruz diyerek; kredilerde yılbaşından mayıs sonuna kadar, hatta devamında yüzde 20’nin üzerinde büyüme olursa zarurî karşılık yatırma yükümlülüğü koyuyorsunuz. Fazlası, KKM’ye dönüşümde, döviz hesaplarında azalışla TL ya da KKM’ye geçişte düşük kalan bankalara ek mecburî karşılık koyuyorsunuz. Tam bir şaşkınlık hali.

Tüm bu ek musluklarla ‘havuzu doldurma’ eforunun tek bir sıkıntıya dayandığını, havuzu boşaltan kocaman bir delik olduğunu görmezden gelen bir iktisat idaresinin çaresizliğini gösteriyor.  Bu idarenin ‘sınıfta kalırken’, herkesi de havuzda ‘çırılçıplak’ bırakacağı çok açık.

"Havuz sorunları hayli kolaydır; matematiksel bir katkı hissesi hesabıdır aslında. Dolduranın ve boşaltanın katkısı ve suratı."



Havuzdaki koskocaman deliğin aslı, faizlerin olması gerektiğinden çok çok düşük bir yerde duruyor olmasıdır. Buna ek olarak bu krizi yönetenlere olan inancın de çok çok düşük bir yerde olmasıdır.

Neydi o son günlerde çokça lisana getirilen ‘motto’, “sorunu çözmek için sorunun varlığını kabul etmek gerekiyor”. Bir de şu; “sorunu yaratanlar o sorunu çözemezler”.

 ‘Kırk dereden su getirerek’ inkâr edilen ve bugünlerde yaşanan ‘tüm kötülüklerin anası’ faizi düşük tutma takıntısıdır.

Ankara, iktisat havuzunda kendi yarattığı koskocaman deliğin hasarını, farklı musluklarla telafi edeceğini sanıp her yeni güne bir kararla giriyor. ‘Olmadı, kes yapıştır’ beyhude kararlarla. Dolmuyor; yalnızca belirli bir müddet dolu üzere gösteriyor.

Uzmanların 'kredilerde zorunluk karşılık' değerlendirmeleri ise şu istikamette oldu????