Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bel ağrısı her ırk, yaş ve cinste rastlanan çok yaygın hastalıktır. Tıbbi araştırmalar sonucu kişilerin %90’ının bel ağrısından rahatsız olduğu anlaşılmıştır. Bel ağrılarının 90’dan çokça nedeni mevcuttur. Bunlardan önde gelenler doku iltihaplanması (romatizma, Brusella hastalığı), travmalar, spondilolistezis (omur kayması), osteoporoz (kemik erimesi), dâhili organların (böbrekler, rahim) illetleri, ruhsal nedenlerdir. Ancak bel ağrılarının daha sık rastlanan ve son devranlar daha çok artma aksiyonu gösteren nedeni bel osteokondrozudur. Türkiye’de osteokondroz, halk arasında “kireçlenme” yahut “fıtık”, tıp sahasında ise spondiloz, dejeneratif disk marazı, omur arası disk fıtığı vb. isimlerle isimlendirilir. Aslında osteokondroz omurganın, mahsusen omur arası disklerden başlayan distrofik-dejeneratif (disklerin histoloji-anatomik strüktürünün bozulması) illetidir.
Omur arası disk iki komşu omuru birleştiren esas yapı olup dışarıdan fibrotik bantlardan güya tokunmuş fibröz halkadan (anulus fibrozis), ortada su tutma yeteneği olan süngersi kauçuk kıvamında jelimsi elastik çekirdekten (nukleus pulpozus) oluşmuştur.
Omurga ve bel 1-Omurga, 2-Omur arası disk, 3-Omurilik, 4-İntervertebral foramen,
5-Sinir kökü, 6-Diskin fibroz helkesi, 7-Diskin çekirdeği, 8-Fıtık.
Omur arası disk filojenez sürecinde insanoğlunun dik durması ile gelişmiş çok kıymetli fonksiyonlar taşır. Duruş ve yürüyüş vakti istikrarımızın sağlanmasını temin eder, yani omur arası disk tüm organizma ve onun çeşitli paylarının fezadaki farklı ve karmaşık konumlarına koordinasyonlu olarak hudut yolları ile yüzlerce kasa saniyede binlerce ileti göndererek istikrarımızı sağlamağa yardımcı oluyor.
Etkin amortisör rolü oynar, bele ki, yük kaldırmadan evvel had sisteminin denetimi altında diskin süngersi pulpoz unsuru omur gövdesindeki kanın likit payını kendine emerek hava yastığı ve ya sıkılmış yay kibi çalışıyor, omurgaya gelen darbelerin tesirini yumuşatır. Hazırlıksız bir darbeye yakalanan omur arası disk bozuk amortisör kibi darbenin tesirini yumuşatamıyor, ahir yumuşak tokular, mahsusen hadler zedelenmeye maruz kalıyor.
Olağanda omur kemikleri omur arası disklerin hesabına gelişir ve büyüyor. 18-25 yaşlarında büyüme başa çattığından diski sulandıran damarlar kapanır. Omur arası diskin besin alımı omurganın hareketi devri ozmos-diffuziyon yolu ile omur gövdesinin içerisindeki hücrelerdeki kanın hesabına olur. Yani, damarlar kapandığından kanlanma kötüleşir ve diskin besin teminatı direkt olarak gerçek harekete bağlı oluyor.
Öte yandan vücut yükünün 2/3-in oluşturan baş, gövde ve üst ekstremiteler (kollar) kimi geniş amplituta sahip kesim son bel omurları kimi dar bir ortamda pelvise oturuyor. Beş omur ve omurlar arası diskler ile birlikte sakrum üzerinde yerleşen omurganın bel payı,boyun payından sonraki en hareketli ortamıdır. Bu hareket ve esnekliğin büyük çoğunluğu 4. ve 5. bel ve sakrum kemiği aralığında olduğundan hastalık en çok bu nahiyede oluşuyor. Yani bel çok hareketli ve esnek paydır, organizmanın kolay hastalanmağa müsait zayıf kesimidir. 20-45 yaş insanın etkin olduğu (çok çalıştığı) ve birden fazla hengam omurgasını sahih kullanmadığı için omur arası diskin bozulması bu yaşlarda daha çok oluyor. Bu nedenlere ek olarak omurganın doğuştan küsurları, irsi meyillik, sarsıntı ve soğuklamalar, romatizma, endokrin marazlar, şişmanlık, hipokinezi (az hareketlilik), gebelik, sporu bırakmak ve b. ostekondrozun gelişmesini tetikliğe biliyor. Kişiler çalışırken (özellikle ağır iş yaparken), her hangi hareket, oturma ve yürüme, ortası batık yumuşak yatakta yatma devranları omurganın yanlış kullanılması (yanlış postur ve dinamik) omur arası diski yıpratır, disk halkası elastikliğinin kaybı gerçekleşiyor, çekirdeği ise sertleşiyor.
Ahir fibröz halkada çat ve yırtıklar oluşuyor. Çekirdeğin sertleşmiş kesimleri bu yırtıklardan dışarı kayıyor ve çok duyduğumuz fıtık oluşuyor.
Fıtık etrafındaki dokulara (sinirlere, omuriliğine, damarlara, bağlara ve s.) pres yaparak ödem oluşturur, belde kesin ağrı, kasların kasılması, deformesi gelişir.
Fıtığa bir kaza sonucu ve ya hazırlıksız durumda tartı kaldırmadan sonra derhal oluşan kader kibi bakılmamalı. Aslında fıtık yukarıda gösterdiğimiz farklı nedenlere bağlı, lakin daha çok omurganın gerçek dürüst kullanması ile yani kendimizle ilgilidir. Öbür lafla fıtık omurgamızın tekraren yanlış kullanılma nedeni ile tekrarlayan zorlanmalarla ilgili oluşan osteokondrozun bir bulgusu kimi algılanmalıdır.
Rus bilim adamları bu bahiste kapsamlı araştırmalar yaparak konunu epey ileri götürmüşler. Ahir ortopedi, nöroloji, nöroşirurji ve fizik tedavi eksperleri ortak fikre gelmişler. Onların umumî kanaati şu ki, osteokondroz, çok farklı nedenleri olan, fonksiyonel, kondroz, ostekondroz, fibroz kimi 4 aşamadan oluşan, uzun süren distrofik-dégénératif, auto-immun hastalıktır.
Fonksiyonel aşamada reflektör kas spazmı sonucu keçici olan ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Kondroz aşamasında omur arası disklerde degeneratif bozukluklar gelişir. Ostexondroz aşamasında omur arası diskler, bağlar, faset eklemler kireçleniyor, fırtıqlar, osteofit ve spondiloartrozlar gelişiyor. Fibroz aşamasında disk ve bağlar fibrozlaşır, omurganın bu kısmı tam hareketsiz hale geliyor. Osteokondroz omur arası diskten başlar birinci aşamalarda omurganın, sonra komplikasyonlar yaparak tüm organizmanın fonksiyonunu bozar. Umumide ağrı ile başlar, sonra kas spazmı sonucu belde hareket kısıtlılığı, skalyoz (yanlara eğilme) gelişir. Hastalık ilerledikçe fıtık gelişerek haddi sıkarsa ayak parmaklarına kadar yayılan ağrı ve uyuşukluk, kas zayıflığı ve erimesi (atrofi), omuriliği ve ya onu sulandıran arteri sıkarsa bacaklarda felç ve ya atılım bozukluğuna (idrar ve/veya gaita tutamama) neden oluyor.
Illetin bu çeşit ağırlaşmasına birçok hengam hastaların yaptığı yanlışlıklar neden oluyor. Onlar “sınık-çıkıkçıya’’ giderek masaj yaptırır, belini çektirir ya da tabip tavsiyesi olmadan ağrı kesici ilaçlar kullanıyorlar. Ahir ağır fesatlarla yüz yüze kalıyorlar.
Aslında ağrı ve kas spazmı organizmanın doğal kendini müdafaa mekanizmi olup had, damar ve omuriliğini daha çok zedelenmeden korumak içindir. Yani, ağrı ve kas spazmı bize bir tıp dosttur ve daha ağır fesatların gelişmesinin önünü almağa yöneliktir. Halbuki ağrıya neden olan amilin (diske olan baskının) tesirini azaltmadıksa, ağrıkesici ve kas spazmını çözen ilaçları rastgele kullanmakla kendimiz farkında olmadan istenmeyen durumun gelişmesine yardımcı oluyoruz. Bel ağrılarında doktora başvurup müsait tetkikler yaptırarak teşhisin netleştirilmesi çok kıymetlidir.
Kesim ahalisinin bel ağrılarının nedenini araştırmak için yeni açılmış Anamed hastanesinde her türlü imkân, mahsusen bel ağrılarının nedenini bulmak için asrî yol olan yüksek çözünürlü (kaliteli film) MRG vardır.
Bel ağrılarının tedavisi her hastaya özgün taktiğin seçilmesi ile başlamalı. Akut periyotta sert ve düz yatakta 3-10 gün yatmalıdır. Hastanın sırtüstü yatması daha yararlıdır. Ağrı bacaklarına yayılıyorsa bacaklarını kırarak yan yata bilir. Yahut sırtüstü durumda kalça-leğen ve diz eklemlerinden 90 kademe kırarak bacaklarının altına halde göründüğü kimi bir şeyler koyar, konumunu rahatlayarak ağrının azaldığı durumu bulur.
Yüzükoyun yatmamalıdır. Hastanın temperamenti (mizaç) ve illetin karakterine mütenasip lokal sıcak ve ya soğuk, ısıtıcı yahut soğutucu kremler uygulanır. İltihap aleyhine, ağrı kesici ve adale spazmını çözen ilaçlar kullanılır. Hastaların mümkün olduğu kadar erken etkinleşmesi kıymetlidir: akut ağrılar azalınca hala yatakda iken ağrını artırmayan hareketler ve ya kişisel ekzersizlər yapmalıdır. Ayağa kalktıkta 1-2 hafta korse takması elverişlidir. Zira ayakta iken ağrıkesici ilaç kullandığından o anda ağrının farkında olmayacaktır. Vücudun belden yukarıda yerleşen 2/3 ağirğlı (özellikle şişmanlarda ve aksi hareketlerde bu daha çok ve tesirli oluyor) pres yaparak durumu sonradan kötüleştirecektir. Piyasada bel ağrılarında kullanmak için farklı korse çeşitleri mevcuttur. Biz 40-tan çok korse cinsini araştırarak, onlardan farklı yeni korse teklif ettik.
Haricen kalın deri, içeriden bezden olmakla yapılmış korsenin yan üst behresi göysün en aşağı sert noktası ile kalça tarağını sıkı kapatarak yukarıdan gelen baskıyı kalçaya ötürür, belde zedelenmiş omurlara düşen yük azalar. Omurganın öne hareketini kısıtlar. Korsenin gerisindeki cebe yerleştirilmiş sert metal levha oma, bel ve göğüs omurlarının art çıkıntılarına sıkı tutunarak bele dayak olur, geriye hareket imkân vermiyor. Korse esnek olmadığından beli ve karını çok sıktığından belde her türlü hareketi ve diafragmal (karın) teneffüsü kısıtlar. Lakin batın içi, beraberinde disk etrafı damarlarda (kan ve lenfa) basınç artar. Omur arası diske gelen yük yanlara paylaşılarak azaldığından disk dâhili basınç azalır. Ahir disklerin besin teminatı güzelleşir. Korse bağlandıkta belde ısı artır, skolioz ve gibisi bel eğrilikleri sıradanlaşır, deformasyonun önü alınır. Teklif olunan korse 21 yılda (Nahçıvan Devlet Hastanesi ve Türkiye Kayseri Kızıl Ay Sıhhat Merkezinde) 1800-den çok hastaya uygulanmıştır. Uzun gözlemler sonucunda tedavinin korse kullanılanlarda daha efektif olduğu, yatak müddetinin kesin azaldığı, hastanın emek kabiliyetinin daha çabuk berpa olduğu, bununla da tedavi harçlarının azaldığı anlaşılmıştır.
Korse gösterilen ölçüm ve kaidelere önemli uymakla hazırlanmalı ve kullanmalıdır. Korsenin şemada gösterilen ölçüleri her hastaya şahsi olarak ve dakik alınmalıdır. Bu hengam döş kafesinin en aşağı yan sert noktası (10.,9. ve 8. kaburga kıkırdaklarının bir birine ve göğüs kemiğine birleştiği nokta), bazen 10. kaburga kıkırdağının hür olması göz önüne alınmakla parmakların ucu ile tapılır ve ondan kalça tarağının üst kenarı arasındaki mesafe dakik ölçülüyor.
Belde lordozunun düzelme aşaması göz önüne alınmakla korsenin art cebine yerleştirilecek levhanın gerekliği ve forması belirlenmelidir. Korsenin uçlarını birleştiren pay 20-25 sm Paris plastırından (velkro) hazırlanır ki, bağlanma anında karnın durumu (tok, aç, karında kaz birikmesi ve s.) elverişli sık bağlana bilsin. Korsenin kenarları katlanarak dikilir ki, yumuşak dokuları zedelemesin.
Korse karmaşık konservatif tedavinin terkibine dâhil bir elementi kibi marazın akut periyodunda, sert yatakta birkaç gün yattıktan sonra, ayağa kalkmadan evvel ve ya sert mekanda en azı 10 dakika yattıktan sonra nefes vermenin ahir sıkı bağlanır. Korse uzun mühlet kullanılmamalıdır, hastalık güzelleştikten sonra, korse yalnız ağır fiziki işler devranı, profilaksi gayesiyle kısa müddete bağlana biler.
Kompleks tedaviye refleksoterapini de (yani akupunktura ve manüel terapi) dahil edilirse tedavinin kalitesi daha da artar. Münhasıran reflektör ağrıların keskin devrinde akupunktura (aynı devranda elektro akupunktura) daha iyidir. Kesin ağrılar azaldıktan sonra, postizometrik relaksasiya (kasların izometri sistemiyle gevşetilmesi) olmakla manüel terapi tatbik edilmesi mütenasiptir.
Manüel terapi canlı hayata kayıtmağa geciken hastalara birebir hengamda egzersizlerle birlikte ihtisaslaşmış mütehassıs tarafından yapılmalı.
Vesair tedavi usullerinden TENS, diadinamik cereyan, fonoforez, lazero-maqnitoterapi tatbik edile biler. Bel ağrılarının (özellikle kronik bel ağrılarının) tedavisinde Azerbaycan’ın Naftalan kentinde yerkürede gibisi olmayan petrol çeşidi Naftalanla çok düzgün sonuçlar elde edilir.
Son devranlar Naftalan mazotundan kişisel metotlarla terkibi esasen naften karbohidratlarlndan ibaret olan naftalan yağı hazırlanmış yurtdışına da ihraç edilmektedir.Bu gün de bel ağrılarında geniş tatbik olunan dartma metodu sübutlu tıp tarafından kabul edilmiyor. Bel ağrılarında hastalara dartma ve ftiyoterapi tatbik etmek hastanın durumunu ağırlaşmasına, en uygun halde marazın kronikleşmesine neden olur.
Bel ağrılarının tedavisinde cerrahi müdahile en son yol olmalıdır. Memleketler arası araştırmalar göstermiştir ki, kronik bel ağrılarının % 21-ini belde cerrahi müdahaleden sonra yaranan ağrılar (Failed Back Surgery Syndrome) oluşum eder ve ahali için önemli meseledir. Ağrıların nedeni cerrahi ameliyattan sonra epidural fibroz, araxnoidit, kauzalgiya, epidurit, stabilliğin bozulması, stenoz, kaslarda distrofik değişiklikler kimi proseslerdir. Kişilerin %90-da bel ağrısı olur, amma, onlardan %5-10 kronikleşir ve bunların da bir behresi güzelleşir. Nüfuzlu memleketler arası bahis eksperleri ve DSÖ-nün talimatlarında ameliyata mutlak endikasyon olarak atılım bozukluğu, bacaklarda felç ya ağır parez, anogenital kesimde anesteziye neden olan atkuyruğunun sıkılması, nispi endikasyon ise 6 ay, 3 bölge müddetinde yanlışsız konservatif terapiye cevap vermeyen radikulopatilerdir. Son devranlar uygulanan mikroskobik cerrahi ve intradiskal lazer tedavilerinde doku tahribatı az olduğundan fesatlar daha az oluyor.
Mahsusen kronik lumbalji ve kronik ağrı sendromu gelişirse bel ağrılarının tedavi kompleksine psikoterapi pratikleri da eklenmelidir.Bel ağrılarının tedavisinde en son gelişen ve perspektifli teknikler ozonoterapi pratikleri ve kök hücrelerinın kullanılmasıdır. Tabiat mucizesi olan ozon son devirler bir destekleyici tedavi usulü olarak tıpda ve salamlığımızı korunması için farklı meydanlarda kullanılması suretle yaygınlaşıyor. Ozon bel ağrılarının tedavisi hedefi ile paravertebral, şahsi akupunktur noktalarına, interdiskal uygulanıyor. Çok yakın devirde yerin tek kişisel hastanesi olan Anamed Hastanesinde ozon terapiye başlanması bekleniyor.
Kök hücresi differense olmamış, lakin bu gün hala tam anlaşılmayan nedenlerden formalaşarak farklı doku hücrelerini dönüşe bilen, onları yenileye bilen hücrelerdir. Genç ve yaşlılarda bu hücreler umumide kemikiliyinde, az ölçüde sair dokularda ihtiyat biçiminde olur. Travma, yanık kibi zedelenmelerde kök hücreleri reperasiya için kullanılır ve bozulmuş dokunu tamir ediyor. Mançesterli ilim adamı Dr. S. Richardsonun rehberliyi altında mezenkimal kök hücrelerini omurarası diskin pulpoz hususuna dönüşmesi sağlanmıştır. Günümüzde osteokondrozun esaslı tedavisinde hastanın kemikiliyinden alınan mezenkimal kök hücreleri dışarıda artırılarak omurarası diskin regenerasiyonu için kullanılır.
Bel ağrılarını profilaksi için gerçek beslenme, çokça kilolardan kurtulma çok kıymetli.
Kısa olarak özetlesek bel ağrılarının kalıcı tedavisi için hastanın kendine has özellikleri (konstitusiyonal tipi, yaptığı iş, ruhi durumu), marazın nedeni ve bulguları göz önüne alınarak omurgaya düşen yükü azaltarak, ağrı, spazm, dokularda iltihap ve şişkinliyi aradan kaldırmak gayesi ile esaslandırılmış, illetin gedişi ve aşamalarına müsait ağrıkesici, iltihaplanmaya karşı, miyoreleksant, dokuların besin teminatını düzgünleştirici ilaçlar, esirgeyici korse, refleksoterapi, fizik tedavi karmaşık olarak uygulanmalıdır.
Ulus olarak çok vakit kişileri ölenden sonra kıymetlendirdiğimiz kibi, sıhhatimizin da kıymetini onu kayb ettikten sonra biliriz, o devir ise artık geç oluyor. Illetin önünü almak, onun tedavisinden daha kolaydır ve ucuzdur. Münhasıran birkaç sefer beli ağrıyanlar hiç lakin hiç unutmamalıdırlar ki, çatlayan bardak tekrar düşerse tez kırılar. Yukarıda da belirtimiz kibi osteokondrozun nedenlerinden şişmanlık, hipokinezi, omurganın yanlış kullanılması daha çok kendimizle ilgilidir ve bu nedenlerin tesirini minimuma indirmek için uğraş göstermek çok değerli. Hipokinezi ve şişmanlık kas zayıflığı ile sonuçlanır. Alışılagelmiş hayat için vücut ısısı, tansiyon kibi kas kitlesinin de yağ dokusuna nispeti sabit olmalı. Yani, sıradanda kas çekisi vücudun %40-ı olmalı. Evladın ateşi 1-2 aşama artanda ölçüsüz rahatsız olan, telaşa kapılarak acilen antibiyotiklere başlayanlar, evlatlarının şişmanlığından iftihar ederler. Aslında ateş yükselmesi vücudumuzun gözetici reaksiyonudur ve illetle savaşır demektir. Ani çıkan ateşin nedeni % 80 virüs olduğundan antibiyotiğin yararlı olma ihtimali çok düşüktür, tam aksine mekansız tasarrufu ölçüsüz zarar verebilir. Şişmanlık ise birçok marazın ve bel ağrılarının kendimize bağlı olan nedenidir.Bel ağrısından korunmanın bir yolu da omurganı sahih kullanmayı alışkanlık haline getirilmesidir. Bu hedefle bilhassa evlatlara ve bel ağrısı olanlara “Bel okulu” kursları geçilmelidir. Bu devir düzgün oturmak, yürümek, yük kaldırmak ve s. öğretilmeli ve alışkanlık haline getirilmesine çalışılmalıdır.
Omur arası disk iki komşu omuru birleştiren esas yapı olup dışarıdan fibrotik bantlardan güya tokunmuş fibröz halkadan (anulus fibrozis), ortada su tutma yeteneği olan süngersi kauçuk kıvamında jelimsi elastik çekirdekten (nukleus pulpozus) oluşmuştur.
Omurga ve bel 1-Omurga, 2-Omur arası disk, 3-Omurilik, 4-İntervertebral foramen,
5-Sinir kökü, 6-Diskin fibroz helkesi, 7-Diskin çekirdeği, 8-Fıtık.
Omur arası disk filojenez sürecinde insanoğlunun dik durması ile gelişmiş çok kıymetli fonksiyonlar taşır. Duruş ve yürüyüş vakti istikrarımızın sağlanmasını temin eder, yani omur arası disk tüm organizma ve onun çeşitli paylarının fezadaki farklı ve karmaşık konumlarına koordinasyonlu olarak hudut yolları ile yüzlerce kasa saniyede binlerce ileti göndererek istikrarımızı sağlamağa yardımcı oluyor.
Etkin amortisör rolü oynar, bele ki, yük kaldırmadan evvel had sisteminin denetimi altında diskin süngersi pulpoz unsuru omur gövdesindeki kanın likit payını kendine emerek hava yastığı ve ya sıkılmış yay kibi çalışıyor, omurgaya gelen darbelerin tesirini yumuşatır. Hazırlıksız bir darbeye yakalanan omur arası disk bozuk amortisör kibi darbenin tesirini yumuşatamıyor, ahir yumuşak tokular, mahsusen hadler zedelenmeye maruz kalıyor.
Olağanda omur kemikleri omur arası disklerin hesabına gelişir ve büyüyor. 18-25 yaşlarında büyüme başa çattığından diski sulandıran damarlar kapanır. Omur arası diskin besin alımı omurganın hareketi devri ozmos-diffuziyon yolu ile omur gövdesinin içerisindeki hücrelerdeki kanın hesabına olur. Yani, damarlar kapandığından kanlanma kötüleşir ve diskin besin teminatı direkt olarak gerçek harekete bağlı oluyor.
Öte yandan vücut yükünün 2/3-in oluşturan baş, gövde ve üst ekstremiteler (kollar) kimi geniş amplituta sahip kesim son bel omurları kimi dar bir ortamda pelvise oturuyor. Beş omur ve omurlar arası diskler ile birlikte sakrum üzerinde yerleşen omurganın bel payı,boyun payından sonraki en hareketli ortamıdır. Bu hareket ve esnekliğin büyük çoğunluğu 4. ve 5. bel ve sakrum kemiği aralığında olduğundan hastalık en çok bu nahiyede oluşuyor. Yani bel çok hareketli ve esnek paydır, organizmanın kolay hastalanmağa müsait zayıf kesimidir. 20-45 yaş insanın etkin olduğu (çok çalıştığı) ve birden fazla hengam omurgasını sahih kullanmadığı için omur arası diskin bozulması bu yaşlarda daha çok oluyor. Bu nedenlere ek olarak omurganın doğuştan küsurları, irsi meyillik, sarsıntı ve soğuklamalar, romatizma, endokrin marazlar, şişmanlık, hipokinezi (az hareketlilik), gebelik, sporu bırakmak ve b. ostekondrozun gelişmesini tetikliğe biliyor. Kişiler çalışırken (özellikle ağır iş yaparken), her hangi hareket, oturma ve yürüme, ortası batık yumuşak yatakta yatma devranları omurganın yanlış kullanılması (yanlış postur ve dinamik) omur arası diski yıpratır, disk halkası elastikliğinin kaybı gerçekleşiyor, çekirdeği ise sertleşiyor.
Ahir fibröz halkada çat ve yırtıklar oluşuyor. Çekirdeğin sertleşmiş kesimleri bu yırtıklardan dışarı kayıyor ve çok duyduğumuz fıtık oluşuyor.
Fıtık etrafındaki dokulara (sinirlere, omuriliğine, damarlara, bağlara ve s.) pres yaparak ödem oluşturur, belde kesin ağrı, kasların kasılması, deformesi gelişir.
Fıtığa bir kaza sonucu ve ya hazırlıksız durumda tartı kaldırmadan sonra derhal oluşan kader kibi bakılmamalı. Aslında fıtık yukarıda gösterdiğimiz farklı nedenlere bağlı, lakin daha çok omurganın gerçek dürüst kullanması ile yani kendimizle ilgilidir. Öbür lafla fıtık omurgamızın tekraren yanlış kullanılma nedeni ile tekrarlayan zorlanmalarla ilgili oluşan osteokondrozun bir bulgusu kimi algılanmalıdır.
Rus bilim adamları bu bahiste kapsamlı araştırmalar yaparak konunu epey ileri götürmüşler. Ahir ortopedi, nöroloji, nöroşirurji ve fizik tedavi eksperleri ortak fikre gelmişler. Onların umumî kanaati şu ki, osteokondroz, çok farklı nedenleri olan, fonksiyonel, kondroz, ostekondroz, fibroz kimi 4 aşamadan oluşan, uzun süren distrofik-dégénératif, auto-immun hastalıktır.
Fonksiyonel aşamada reflektör kas spazmı sonucu keçici olan ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Kondroz aşamasında omur arası disklerde degeneratif bozukluklar gelişir. Ostexondroz aşamasında omur arası diskler, bağlar, faset eklemler kireçleniyor, fırtıqlar, osteofit ve spondiloartrozlar gelişiyor. Fibroz aşamasında disk ve bağlar fibrozlaşır, omurganın bu kısmı tam hareketsiz hale geliyor. Osteokondroz omur arası diskten başlar birinci aşamalarda omurganın, sonra komplikasyonlar yaparak tüm organizmanın fonksiyonunu bozar. Umumide ağrı ile başlar, sonra kas spazmı sonucu belde hareket kısıtlılığı, skalyoz (yanlara eğilme) gelişir. Hastalık ilerledikçe fıtık gelişerek haddi sıkarsa ayak parmaklarına kadar yayılan ağrı ve uyuşukluk, kas zayıflığı ve erimesi (atrofi), omuriliği ve ya onu sulandıran arteri sıkarsa bacaklarda felç ve ya atılım bozukluğuna (idrar ve/veya gaita tutamama) neden oluyor.
Illetin bu çeşit ağırlaşmasına birçok hengam hastaların yaptığı yanlışlıklar neden oluyor. Onlar “sınık-çıkıkçıya’’ giderek masaj yaptırır, belini çektirir ya da tabip tavsiyesi olmadan ağrı kesici ilaçlar kullanıyorlar. Ahir ağır fesatlarla yüz yüze kalıyorlar.
Aslında ağrı ve kas spazmı organizmanın doğal kendini müdafaa mekanizmi olup had, damar ve omuriliğini daha çok zedelenmeden korumak içindir. Yani, ağrı ve kas spazmı bize bir tıp dosttur ve daha ağır fesatların gelişmesinin önünü almağa yöneliktir. Halbuki ağrıya neden olan amilin (diske olan baskının) tesirini azaltmadıksa, ağrıkesici ve kas spazmını çözen ilaçları rastgele kullanmakla kendimiz farkında olmadan istenmeyen durumun gelişmesine yardımcı oluyoruz. Bel ağrılarında doktora başvurup müsait tetkikler yaptırarak teşhisin netleştirilmesi çok kıymetlidir.
Kesim ahalisinin bel ağrılarının nedenini araştırmak için yeni açılmış Anamed hastanesinde her türlü imkân, mahsusen bel ağrılarının nedenini bulmak için asrî yol olan yüksek çözünürlü (kaliteli film) MRG vardır.
Bel ağrılarının tedavisi her hastaya özgün taktiğin seçilmesi ile başlamalı. Akut periyotta sert ve düz yatakta 3-10 gün yatmalıdır. Hastanın sırtüstü yatması daha yararlıdır. Ağrı bacaklarına yayılıyorsa bacaklarını kırarak yan yata bilir. Yahut sırtüstü durumda kalça-leğen ve diz eklemlerinden 90 kademe kırarak bacaklarının altına halde göründüğü kimi bir şeyler koyar, konumunu rahatlayarak ağrının azaldığı durumu bulur.
Yüzükoyun yatmamalıdır. Hastanın temperamenti (mizaç) ve illetin karakterine mütenasip lokal sıcak ve ya soğuk, ısıtıcı yahut soğutucu kremler uygulanır. İltihap aleyhine, ağrı kesici ve adale spazmını çözen ilaçlar kullanılır. Hastaların mümkün olduğu kadar erken etkinleşmesi kıymetlidir: akut ağrılar azalınca hala yatakda iken ağrını artırmayan hareketler ve ya kişisel ekzersizlər yapmalıdır. Ayağa kalktıkta 1-2 hafta korse takması elverişlidir. Zira ayakta iken ağrıkesici ilaç kullandığından o anda ağrının farkında olmayacaktır. Vücudun belden yukarıda yerleşen 2/3 ağirğlı (özellikle şişmanlarda ve aksi hareketlerde bu daha çok ve tesirli oluyor) pres yaparak durumu sonradan kötüleştirecektir. Piyasada bel ağrılarında kullanmak için farklı korse çeşitleri mevcuttur. Biz 40-tan çok korse cinsini araştırarak, onlardan farklı yeni korse teklif ettik.
Haricen kalın deri, içeriden bezden olmakla yapılmış korsenin yan üst behresi göysün en aşağı sert noktası ile kalça tarağını sıkı kapatarak yukarıdan gelen baskıyı kalçaya ötürür, belde zedelenmiş omurlara düşen yük azalar. Omurganın öne hareketini kısıtlar. Korsenin gerisindeki cebe yerleştirilmiş sert metal levha oma, bel ve göğüs omurlarının art çıkıntılarına sıkı tutunarak bele dayak olur, geriye hareket imkân vermiyor. Korse esnek olmadığından beli ve karını çok sıktığından belde her türlü hareketi ve diafragmal (karın) teneffüsü kısıtlar. Lakin batın içi, beraberinde disk etrafı damarlarda (kan ve lenfa) basınç artar. Omur arası diske gelen yük yanlara paylaşılarak azaldığından disk dâhili basınç azalır. Ahir disklerin besin teminatı güzelleşir. Korse bağlandıkta belde ısı artır, skolioz ve gibisi bel eğrilikleri sıradanlaşır, deformasyonun önü alınır. Teklif olunan korse 21 yılda (Nahçıvan Devlet Hastanesi ve Türkiye Kayseri Kızıl Ay Sıhhat Merkezinde) 1800-den çok hastaya uygulanmıştır. Uzun gözlemler sonucunda tedavinin korse kullanılanlarda daha efektif olduğu, yatak müddetinin kesin azaldığı, hastanın emek kabiliyetinin daha çabuk berpa olduğu, bununla da tedavi harçlarının azaldığı anlaşılmıştır.
Korse gösterilen ölçüm ve kaidelere önemli uymakla hazırlanmalı ve kullanmalıdır. Korsenin şemada gösterilen ölçüleri her hastaya şahsi olarak ve dakik alınmalıdır. Bu hengam döş kafesinin en aşağı yan sert noktası (10.,9. ve 8. kaburga kıkırdaklarının bir birine ve göğüs kemiğine birleştiği nokta), bazen 10. kaburga kıkırdağının hür olması göz önüne alınmakla parmakların ucu ile tapılır ve ondan kalça tarağının üst kenarı arasındaki mesafe dakik ölçülüyor.
Belde lordozunun düzelme aşaması göz önüne alınmakla korsenin art cebine yerleştirilecek levhanın gerekliği ve forması belirlenmelidir. Korsenin uçlarını birleştiren pay 20-25 sm Paris plastırından (velkro) hazırlanır ki, bağlanma anında karnın durumu (tok, aç, karında kaz birikmesi ve s.) elverişli sık bağlana bilsin. Korsenin kenarları katlanarak dikilir ki, yumuşak dokuları zedelemesin.
Korse karmaşık konservatif tedavinin terkibine dâhil bir elementi kibi marazın akut periyodunda, sert yatakta birkaç gün yattıktan sonra, ayağa kalkmadan evvel ve ya sert mekanda en azı 10 dakika yattıktan sonra nefes vermenin ahir sıkı bağlanır. Korse uzun mühlet kullanılmamalıdır, hastalık güzelleştikten sonra, korse yalnız ağır fiziki işler devranı, profilaksi gayesiyle kısa müddete bağlana biler.
Kompleks tedaviye refleksoterapini de (yani akupunktura ve manüel terapi) dahil edilirse tedavinin kalitesi daha da artar. Münhasıran reflektör ağrıların keskin devrinde akupunktura (aynı devranda elektro akupunktura) daha iyidir. Kesin ağrılar azaldıktan sonra, postizometrik relaksasiya (kasların izometri sistemiyle gevşetilmesi) olmakla manüel terapi tatbik edilmesi mütenasiptir.
Manüel terapi canlı hayata kayıtmağa geciken hastalara birebir hengamda egzersizlerle birlikte ihtisaslaşmış mütehassıs tarafından yapılmalı.
Vesair tedavi usullerinden TENS, diadinamik cereyan, fonoforez, lazero-maqnitoterapi tatbik edile biler. Bel ağrılarının (özellikle kronik bel ağrılarının) tedavisinde Azerbaycan’ın Naftalan kentinde yerkürede gibisi olmayan petrol çeşidi Naftalanla çok düzgün sonuçlar elde edilir.
Son devranlar Naftalan mazotundan kişisel metotlarla terkibi esasen naften karbohidratlarlndan ibaret olan naftalan yağı hazırlanmış yurtdışına da ihraç edilmektedir.Bu gün de bel ağrılarında geniş tatbik olunan dartma metodu sübutlu tıp tarafından kabul edilmiyor. Bel ağrılarında hastalara dartma ve ftiyoterapi tatbik etmek hastanın durumunu ağırlaşmasına, en uygun halde marazın kronikleşmesine neden olur.
Bel ağrılarının tedavisinde cerrahi müdahile en son yol olmalıdır. Memleketler arası araştırmalar göstermiştir ki, kronik bel ağrılarının % 21-ini belde cerrahi müdahaleden sonra yaranan ağrılar (Failed Back Surgery Syndrome) oluşum eder ve ahali için önemli meseledir. Ağrıların nedeni cerrahi ameliyattan sonra epidural fibroz, araxnoidit, kauzalgiya, epidurit, stabilliğin bozulması, stenoz, kaslarda distrofik değişiklikler kimi proseslerdir. Kişilerin %90-da bel ağrısı olur, amma, onlardan %5-10 kronikleşir ve bunların da bir behresi güzelleşir. Nüfuzlu memleketler arası bahis eksperleri ve DSÖ-nün talimatlarında ameliyata mutlak endikasyon olarak atılım bozukluğu, bacaklarda felç ya ağır parez, anogenital kesimde anesteziye neden olan atkuyruğunun sıkılması, nispi endikasyon ise 6 ay, 3 bölge müddetinde yanlışsız konservatif terapiye cevap vermeyen radikulopatilerdir. Son devranlar uygulanan mikroskobik cerrahi ve intradiskal lazer tedavilerinde doku tahribatı az olduğundan fesatlar daha az oluyor.
Mahsusen kronik lumbalji ve kronik ağrı sendromu gelişirse bel ağrılarının tedavi kompleksine psikoterapi pratikleri da eklenmelidir.Bel ağrılarının tedavisinde en son gelişen ve perspektifli teknikler ozonoterapi pratikleri ve kök hücrelerinın kullanılmasıdır. Tabiat mucizesi olan ozon son devirler bir destekleyici tedavi usulü olarak tıpda ve salamlığımızı korunması için farklı meydanlarda kullanılması suretle yaygınlaşıyor. Ozon bel ağrılarının tedavisi hedefi ile paravertebral, şahsi akupunktur noktalarına, interdiskal uygulanıyor. Çok yakın devirde yerin tek kişisel hastanesi olan Anamed Hastanesinde ozon terapiye başlanması bekleniyor.
Kök hücresi differense olmamış, lakin bu gün hala tam anlaşılmayan nedenlerden formalaşarak farklı doku hücrelerini dönüşe bilen, onları yenileye bilen hücrelerdir. Genç ve yaşlılarda bu hücreler umumide kemikiliyinde, az ölçüde sair dokularda ihtiyat biçiminde olur. Travma, yanık kibi zedelenmelerde kök hücreleri reperasiya için kullanılır ve bozulmuş dokunu tamir ediyor. Mançesterli ilim adamı Dr. S. Richardsonun rehberliyi altında mezenkimal kök hücrelerini omurarası diskin pulpoz hususuna dönüşmesi sağlanmıştır. Günümüzde osteokondrozun esaslı tedavisinde hastanın kemikiliyinden alınan mezenkimal kök hücreleri dışarıda artırılarak omurarası diskin regenerasiyonu için kullanılır.
Bel ağrılarını profilaksi için gerçek beslenme, çokça kilolardan kurtulma çok kıymetli.
Kısa olarak özetlesek bel ağrılarının kalıcı tedavisi için hastanın kendine has özellikleri (konstitusiyonal tipi, yaptığı iş, ruhi durumu), marazın nedeni ve bulguları göz önüne alınarak omurgaya düşen yükü azaltarak, ağrı, spazm, dokularda iltihap ve şişkinliyi aradan kaldırmak gayesi ile esaslandırılmış, illetin gedişi ve aşamalarına müsait ağrıkesici, iltihaplanmaya karşı, miyoreleksant, dokuların besin teminatını düzgünleştirici ilaçlar, esirgeyici korse, refleksoterapi, fizik tedavi karmaşık olarak uygulanmalıdır.
Ulus olarak çok vakit kişileri ölenden sonra kıymetlendirdiğimiz kibi, sıhhatimizin da kıymetini onu kayb ettikten sonra biliriz, o devir ise artık geç oluyor. Illetin önünü almak, onun tedavisinden daha kolaydır ve ucuzdur. Münhasıran birkaç sefer beli ağrıyanlar hiç lakin hiç unutmamalıdırlar ki, çatlayan bardak tekrar düşerse tez kırılar. Yukarıda da belirtimiz kibi osteokondrozun nedenlerinden şişmanlık, hipokinezi, omurganın yanlış kullanılması daha çok kendimizle ilgilidir ve bu nedenlerin tesirini minimuma indirmek için uğraş göstermek çok değerli. Hipokinezi ve şişmanlık kas zayıflığı ile sonuçlanır. Alışılagelmiş hayat için vücut ısısı, tansiyon kibi kas kitlesinin de yağ dokusuna nispeti sabit olmalı. Yani, sıradanda kas çekisi vücudun %40-ı olmalı. Evladın ateşi 1-2 aşama artanda ölçüsüz rahatsız olan, telaşa kapılarak acilen antibiyotiklere başlayanlar, evlatlarının şişmanlığından iftihar ederler. Aslında ateş yükselmesi vücudumuzun gözetici reaksiyonudur ve illetle savaşır demektir. Ani çıkan ateşin nedeni % 80 virüs olduğundan antibiyotiğin yararlı olma ihtimali çok düşüktür, tam aksine mekansız tasarrufu ölçüsüz zarar verebilir. Şişmanlık ise birçok marazın ve bel ağrılarının kendimize bağlı olan nedenidir.Bel ağrısından korunmanın bir yolu da omurganı sahih kullanmayı alışkanlık haline getirilmesidir. Bu hedefle bilhassa evlatlara ve bel ağrısı olanlara “Bel okulu” kursları geçilmelidir. Bu devir düzgün oturmak, yürümek, yük kaldırmak ve s. öğretilmeli ve alışkanlık haline getirilmesine çalışılmalıdır.
